منطقه
همشهری در گفت‌وگو با کارشناسان سیاسی دلایل تداوم حضور ایران در سوریه را بررسی کرد
سوریه جدید در نگاه ایران
اسماعیل سلطنت‌پور/ خبر‌نگار
خروج نیروهای آمریکایی از سوریه از یک‌سو و بازگشت دیپلمات‌های کشورهای عربی به دمشق از سوی دیگر، حاکی از تحولات جدید در منطقه است؛ تحولاتی که ایران بخشی تفکیک‌ناپذیر از آن به‌شمار می‌رود. در این شرایط وزیر اقتصاد و دارایی سوریه در تهران به‌سر می‌برد تا با مقامات کشورمان درباره همکاری‌های اقتصادی دو کشور در دوران سازندگی پساداعشی رایزنی کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هفته قبل از خروج نیروهای آمریکایی از سوریه خبر داد. از سوی دیگر امارات، بحرین و کویت یک‌به‌یک راه‌اندازی سفارتخانه‌هایشان در دمشق را اعلام کردند.
مشارکت اقتصادی
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل منطقه در رابطه با نسبت این دو تحول با آینده حضور ایران در سوریه در مصاحبه با همشهری با بیان اینکه خروج آمریکا به‌معنای پذیرش شکست سیاست مداخله‌جویی است، تأکید می‌کند: نه آمدن آمریکا به سوریه و نه رفتنش روی سیاست‌های کلی ایران در سوریه تأثیر‌گذار نیست چون ایران با هماهنگی دولت دمشق وارد سوریه شد. به گفته بهشتی‌پور، مشارکت در بازسازی سوریه و کسب اطلاعات محلی ازجمله دلایل بازگشت کشورهای عربی به این کشور است و امارات و عربستان درصددند در سوریه با نقش‌آفرینی شرکت‌های ایرانی در بازسازی سوریه مقابله کنند، اما این سیاست هم موفق نخواهد بود چون ایران در حدی که امکانات دارد در بازسازی سوریه مشارکت می‌کند. وی یادآور شد: متأسفم که برخی در داخل ایران این نوع مشارکت‌ها را کمک ایران به سوریه توصیف می‌کنند درحالی‌که نفع مشارکت شرکت‌های ایران در بازسازی سوریه برای خود آن شرکت‌هاست.
شرایط ایران تغییر نمی‌کند
اردشیر سنایی، استاد روابط بین‌الملل هم در رابطه با خروج آمریکایی‌ها از سوریه و تأثیر آن بر منافع ایران به همشهری می‌گوید: فکر می‌کنم خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه تحقق یکی از وعده‌های انتخاباتی ترامپ و در راستای سیاست «نخست آمریکا» و توجه به ملی‌گرایی آمریکایی و کاستن از نقش‌های بین‌المللی آمریکا و جلوگیری از هزینه‌های آمریکا به‌عنوان پلیس نظام بین‌الملل است.
وی با اشاره به اینکه خروج آمریکا از سوریه غیرمنتظره بود و باعث شوک در داخل آمریکا و سراسر دنیا شد، می‌گوید: به‌نظر می‌رسد ترامپ یک هماهنگی با روسیه و ترکیه و برخی کشورهای عربی مثل عربستان صورت داده و آمریکا خواسته با این اقدام نقش نظم‌دهنده در منطقه را بین کشورهای مختلف تقسیم و منافع خود را از طریق متحدانش تامین کند.
سنایی با بیان اینکه در کل حرکت‌ها برای شکل‌گیری سوریه جدید شروع شده، می‌گوید: اینکه نخستین هواپیمای یک کشور عربی به سوریه پرواز می‌کند، نخستین رئیس یک کشور عرب وارد دمشق می‌شود و سفارتخانه کشورهای عربی بازگشایی می‌شود و عربستان هزینه بازسازی را تقبل کرده، همه اینها نشانه تغییر است.
این استاد دانشگاه درخصوص ارتباط این تحولات با منافع ایران تصریح می‌کند: بحث خروج آمریکا خیلی شرایط ایران را تغییر نخواهد داد. اقدامات ایران ادامه خواهد یافت مگر اینکه متحدان سوریه مثل روسیه تدارکات دیگری داشته باشند.
نشست سران
ایران، روسیه و ترکیه از سال 95 همکاری مشترکی را برای حل بحران سوریه آغاز کردند که به روند آستانه شهرت یافت و براساس خبری که رویترز روز گذشته منتشر کرد، قرار است چهارمین نشست سران 3 کشور در روزهای پیش رو برگزار شود. میخائیل بوگدانف معاون وزیر خارجه روسیه گفته که این نشست در اوایل سال جاری میلادی برگزار می‌شود.
سنایی با بیان اینکه تلاش کشورهای عربی این است که خلأ‌هایی که باعث افزایش نفوذ ایران در سوریه شده را با بازگشت خود پرکنند، می‌گوید: اینکه بازگشت کشورهای عربی باعث ضربه به منافع ایران می‌شود یا نه، بستگی به تدابیر و سیاست‌های متحدان ایران در سوریه دارد. میخائیل بوگدانف، نماینده ولادیمیر پوتین در خاورمیانه دیروز به بلومبرگ گفته بود: هدف از حضور ایران در سوریه مقابله با تروریسم است و اگر اقتدار و تمامیت ارضی سوریه احیا شود، دیگر دلیلی برای حضور آنها وجود ندارد. سنایی در عین حال در پاسخ به این سؤال که چقدر ممکن است خروج نیروهای آمریکایی از سوریه به افزایش حملات اسرائیل به اهداف ایران ختم شود، می‌گوید: بعید نیست؛ با توجه به کاهش حضور آمریکا و تشدید عملیات نظامی اسرائیل در سوریه شاید باز هم توافقی صورت بگیرد و ایران تحت فشار قرار بگیرد. قبلا این اتفاق افتاد که با حملات اسرائیل به اهداف ایران و با فشار روسیه، ایران نیروهای خود را از برخی مناطق نزدیک به اسرائیل دور کرد.
توطئه جدید علیه ایران و هوشیاری اسد
حسین شیخ‌الاسلام، سفیر اسبق ایران در دمشق نیز در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه 2 جبهه در سوریه با هم می‌جنگیدند؛ در یک طرف آمریکا و اسرائیل و سعودی‌ها بودند و در یک جبهه ایران، مقاومت و روسیه، تأکید می‌کند: خروج آمریکا از سوریه، برکناری وزیر دفاع آمریکا و وزیر خارجه عربستان و عزل نماینده مبارزه با تروریسم آمریکا یا تغییر نیکی هیلی هیچ‌کدام از اینها از سر پیروزی نیست بلکه همگی تصمیماتی ناشی از شکست است.
وی در رابطه با ادعای عربستان برای پرداخت پول به منظور بازسازی سوریه تأکید کرد: سعودی‌ها دروغ می‌گویند؛ البته وظیفه دارند به کشوری که نابود کرده‌اند خسارت بدهند ولی ملت سوریه فهمیم‌تر از آن است که به جنایتکاران زمینه تطهیر خودشان را بدهد. بشار اسد آنقدر عقل دارد که بفهمد چگونه رفتار کند که در پوشش بازسازی سوریه توطئه‌ای جدید علیه سوریه و ایران شکل‌نگیرد.
مکث
استقبال ایران از حضور ارتش سوریه در منبج
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به ورود نیروهای سوری به شهر منبج اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر لزوم احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه، برافراشته شدن پرچم ملی سوریه در شهر منبج را گامی مهم در تثبیت حاکمیت دولت قانونی سوریه بر سراسر خاک این کشور و قدمی تازه برای حل بحران در این کشور می‌داند و از آن استقبال می‌کند.
مکث
پایان حضور مستشاری ایران در عراق
ایرج مسجدی، سفیر ایران در بغداد گفت که ایران به محض اعلام پیروزی بر داعش و پایان تهدید تروریستی در عراق، تمامی مشاوران نظامی خود را از این کشور بیرون کشیده و همه آنها به ایران بازگشته‌اند. این دیپلمات کشورمان ادامه داد: برخلاف ایران، آمریکا به‌رغم پایان داعش، همچنان نیروهای خود را حفظ کرده و به جای اعلام پایان ماموریت نظامی نیروهایش، در برخی مناطق در حال تقویت پایگاه و پادگان‌های نظامی‌اش است.