تجارت‌کثیف در قزوین

مهری غیاثوند/قزوین - خبرنگار 


 قزوین با بیش از 3 هزار واحد صنعتی بزرگ و کوچک یکی از تولیدکننده‌های عمده پسماندهای صنعتی است. حالا قزوین که اتفاقا مادر خوبی برای مدیریت این همه پسماند صنعتی رها شده نیست، گویا دایه عزیزتری برای استان‌هایی شده که پسماندهای خطرناک صنعتی‌شان به هوای تجارت مرگ از این سرزمین سر درمی‌آورد؛ مدتی پیش مشخص شد بیش از 130 تن پسماندهای خطرناک نیروگاهی به بهانه جداسازی مواد با ارزش  بدون هیچ نظارتی در یک سوله در شهرک صنعتی لیا نگهداری می‌شود.

خطر پسماندها 
به گفته یکی از کارشناسان محیط ‌زیست، این موضوع را گروه‌های محیط زیستی مطلع استان به اطلاع مسئولان رسانده‌اند و حالا باید منتظر ماند و دید آیا با متخلفان برخورد قاطع می‌شود؟  مژده رفیعی‌ها می‌گوید: تولید ضایعات از مشخصات ویژه هر واحد صنعتی است، اما متاسفانه اکثر صنایع فاقد یک سیستم مدیریت مناسب برای دفع مواد زائد خطرناک هستند و این امر آینده محیط‌‌زیست را با مشکلات جدی رو به رو خواهد کرد. واکنش برخی مسئولان محیط ‌زیست هم در نوع خود جالب بود. برخی از مسئولان ارشد محیط‌ زیست استان مدتی پیش در بازدید از سایت محمد‌آباد،  مدعی شده بودند مطابق بخش‌‌نامه جدید دیگر هیچ نوع پسماند صنعتی از استان‌های دیگر به قزوین نمی‌آید. همین مسئولان حالا در مقابل این خبر ساعت‌هایی را به سکوت گذراندند.

پرونده در دست بررسی است
مدیرکل محیط ‌زیست قزوین تایید کرده است گزارش‌های رسیده از مردم، محیط ‌زیست استان را به این سوله کشانده است. حسن پسندیده در این باره توضیح می‌دهد: به محض اطلاع، این سوله که حاوی حدود ۱۳۰ تن فلزات سنگین شامل وانادیوم و کادمیوم مربوط به نیروگاه برق مشهد بود توسط کارشناسان اداره کل حفاظت محیط ‌زیست بررسی و در نهایت پلمب شد. 
به گفته وی، این پسماندها مربوط به بخش خصوصی است و طبق گفته صاحب آن قرار بوده است برای احیا و بازیافت از طریق گمرک قزوین به کشور آلمان ارسال شود. وی می‌گوید: در حال بررسی مجوزهای دریافت شده، آنالیز پسماندها و تاییدیه کشور مقصد هستیم و پس از بررسی مدارک و مستندهای موجود تا هفته آینده نتایج اعلام خواهد شد. مدیرکل محیط ‌زیست قزوین البته با بیان این‌که این سوله سر پوشیده و کاملا ایزوله است، تصریح می‌کند: این پسماندها تا زمانی که در آب قرار نگیرند، خطرآفرین نخواهند بود. به دلیل این‌که بخش خصوصی بدون اطلاع و هماهنگی اداره کل محیط‌ زیست قزوین این پسماندها را دپو کرده و کارش غیرقانونی است تحت پیگردهای قانونی قرار خواهد گرفت. به اعتقاد وی، اداره کل محیط‌ زیست خراسان‌رضوی هم از این موضوع بی‌اطلاع بوده، زیرا در صورت آگاهی از موضوع، قطعا در این باره با اداره کل محیط ‌زیست قزوین مکاتبه می‌کرد.

منطقه امن قزوین 
نکته قابل تامل آن است که طبق صحبت مدیر کل پیشین آب و خاک سازمان حفاظت محیط ‌زیست کشور، در گفت‌وگو با ایسنا، قزوین در کنار استان‌های مرکزی و اصفهان جزو استان‌هایی است که قابلیت مدیریت پسماندهای صنعتی را دارد. جواد سروش در این مصاحبه گفته است: در کشور تا 3 سال قبل هیچ امکاناتی برای مدیریت پسماند ویژه نداشتیم ولی در حال حاضر در 3 استان مرکزی، قزوین و اصفهان مراکز مدیریت انواع پسماند صنعتی و ویژه را داریم. 

انتقال محموله با چراغ خاموش
با این همه به نظر می‌رسد قزوین ساز و کار مشخصی برای دفع پسماندهای صنعتی و خطرناک ندارد. این موضوع را حسین مظفری، مدیر پایش محیط ‌زیست استان، با همشهری در میان می‌گذارد و توضیح می‌دهد: پسماندهایی که عملیات امحای بهداشتی یا بازیافتشان در داخل استان انجام می‌شود، از اداره کل حفاظت محیط ‌زیست استعلام موردی می‌گیرند. با توجه به این‌که طبق قانون مسئولیت مدیریت و دفع پسماندها بر عهده شرکتی است که تولید‌کننده پسماند است، محیط‌ زیست به عنوان دستگاه ناظر عمل می‌کند و اگر پسماندی بخواهد به خارج از استان انتقال پیدا کند با هماهنگی ادارات کل حفاظت محیط‌ زیست مبدا و مقصد خواهد بود. در مورد اخیر اما نه محیط‌ زیست مبدا و نه محیط‌ زیست مقصد هیچ اطلاعی از انتقال این محموله خطرناک نداشته‌اند. این موضوع برای استان مسبوق به سابقه است و گاه به گاه انجمن‌های محیط ‌زیستی استان خبر از رها شدن لجن‌های صنعتی خطرناک در آب‌های سطحی استان می‌دهند. این در حالی است که آب‌های زیرزمینی تنها محل تامین آب آشامیدنی و کشاورزی دشت قزوین یا سومین دشت مهم تامین مواد غذایی کشور است. با این همه هنوز تکلیف متخلفان پرونده مشخص و از نگاه قهری دستگاه قضا و محیط‌ زیست هم خبری نیست. همچنین جواب چند سوال نیز  نامشخص است. چرا با وجود مراکز معین برای دریافت این نوع پسماندهای ویژه در کشور، زباله‌های مرگ در سوله‌های غیرمجاز و بدون تمهیدات حفاظتی و قانونی نگهداری می‌شوند؟ بر چه اساس نیروگاه‌‌های کشور قرار‌دادهای خود را برای انتقال پسماندهای ویژه‌شان بدون ساز و کار تعریف شده و بدون وجود مجوزهای لازم زیست‌محیطی به افراد غیرمعتبر واگذار می‌کنند؟ این قراردادهای کلان به نفع کیست؟  به نظر می‌رسد قزوین، با بی‌تدبیری روزافزون در عرصه‌های یادشده، به منطقه امن گروهی از سوداگران مرگ مبدل شده است.