اهمیت و ارزش بازی برای کودکان دارای معلولیت
بازی بازی تاب‌بازی
بازی‌کردن برای رشد و تقویت مهارت‌ها و بازسازی ابعاد وجودی فرزند معلول بسیار ضروری است. به‌عبارتی دیگر بازی برای این گروه از فرزندان با هر شکل و شدت معلولیت در حکم ابزاری برای رشد و تکامل جسمانی و تعالی فکری و روحی به‌‌شمار می‌رود و در این زمینه‌ها ضرورت اجرای آن چندین برابر افراد غیرمعلول خواهد بود. دقت داشته باشید که نوع وسایل بازی باید متناسب با نوع معلولیت کودک، ویژگی‌های جسمانی، روحی، روانی و ذهنی او، شدت معلولیت و امکانات موجود او انتخاب و خریداری شود.به گزارش همشهری، به‌عنوان مثال کودکی که دارای فلج مغزی است و به‌دلیل مشکلات کنترل عصبی موجود تحرک کافی ندارد، اگر بتوانید با بازی‌های مختلف، مناسب و متنوع انگیزه لازم برای بازی را در او ایجاد کنید، تشویق می‌شود که تحرک بیشتری انجام بدهد.
فواید بازی برای کودک معلول
بازی پرورش‌دهنده کودک در تمام زمینه‌های فیزیکی، عاطفی، هوشی و شناختی است و یک کودک معلول هم از این قانون کلی مستثنا نیست.
از نظر جسمی: ترغیب و تشویق کودک به تحرک جسمانی و حرکت دادن اندام در جهت مورد نظر و با شدت و فشار مناسب می‌تواند وی را در بازسازی ساختار عصبی - عضلانی و هماهنگی‌های حرکتی ساده یاری کرده و به‌تدریج با تکرار این فعالیت تجربیات حرکتی او افزایش داده می‌شود. این کودک به‌طور ناخودآگاه با میل و اشتیاق تمام برای دسترسی به بازی موردعلاقه‌اش از اندام غیرمتحرک خود استفاده می‌کند و نظام عصبی خود را با شرایط فراهم‌شده سازگار می‌سازد.
از نظر روحی: کودکان دارای معلولیت جسمی و ذهنی از ویژگی‌های روحی،روانی و شخصیتی خاص خود برخوردارند. ایجاد امکان انجام بازی‌های متنوع در این کودکان از نظر روحی و روانی تأثیرات مثبت زیادی را در آنها ایجاد می‌کند. احساس بودن، اعتماد به‌‌نفس، خودیابی، درک وجود و احساسات خود، درک محبت و دوست داشتن، درک موفقیت و پیروزی، غم و شادی ازجمله دستاوردهای بازی‌های هرچند به ظاهر ساده برای کودکان معلول است. به‌عنوان مثال بادکنکی را باد کنید و به سمت این کودک هدایت کنید و از او بخواهید با دست بادکنک را بگیرد یا با ضربه آن را رد کند. شما حالا شور، شعف و لذت حاصله را در چهره کودک‌تان مشاهده می‌کنید و با مشاهده هر بار واکنش کودک انگیزه شما برای ادامه فعالیت چندین برابر خواهد شد.
از نظر اجتماعی: وقتی کودک دارای معلولیت بازی می‌کند توجه و تمرکز او و توانمندی‌هایی که از خود در بازی نشان می‌دهد، می‌تواند بیانگر و نشان‌دهنده توانمندی‌های او در برابر دیگران باشد و طرز نگرش اجتماع را نسبت به افراد معلول در جهت مثبت تغییر می‌دهد.
بازی‌های مناسب معلولان جسمی
کودکان این گروه شامل کودکان مبتلا به فلج مغزی (سی‌پی)، انواع مختلف عارضه‌های مادرزادی اندام و مشکلات عضلانی هستند که توانایی درک تأثیرات محیطی را ندارند و در مواردی تأخیرات رشدی و مشکل در کنترل سر و سایر اندام‌ها درآنها دیده می‌شود.
والدین این کودکان باید تلاش کنند کودک را در وضعیتی قرار دهند تا بتواند آنچه در اطرافش وجود دارد را ببیند و با آنها آشنا شود و با استفاده از اسباب بازی‌های مناسب و مختلف انجام حرکات را در آنان تشویق کنند.
بازی‌های مناسب کودک ناشنوا
بازی‌های اجتماعی و تفریحی برای این کودکان مناسب‌تر هستند؛ زیرا به او یاد می‌دهند که چگونه نگاه کند و گوش دهد. اسباب‌بازی‌ها باید باعث تقویت فرایندهای زبانی و تصویری کودک شود.
بازی‌های مناسب کودک نابینا
این کودکان انگیزه‌ای برای جست‌وجو در اطراف خود ندارند بنابراین اگر به حال خود گذاشته شوند دچار تأخیر در نشستن، ایستادن و... می‌شوند
. باید به‌طور مداوم به این کودکان آموزش دهید تا سایر حواس خود (لامسه، شنوایی، بویایی و چشایی) را تقویت و جایگزین حس بینایی کنند. هر چقدر این جایگزینی بیشتر و بهتر باشد میزان تفاوت کودک با کودک عادی کمتر خواهد بود. در کودکان نیمه‌بینا استفاده از اسباب‌بازی‌هایی که دارای قسمت‌های شفاف و درخشان هستند می‌تواند مفید باشد.
کودک کم‌توان ذهنی
این کودکان به‌دلیل نقص ذهنی معمولا بازی‌هایی را انجام می‌دهند که مطابق سن آنان نیست اما همین بازی‌ها سبب یادگیری و ایجاد پیشرفت در آنها می‌شود بنابراین آنان را به بازی تشویق کنید و وسایل لازم را برایشان فراهم کنید.
چند نکته مهم
بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها را باید طوری انتخاب کنید تا توانایی‌ها و مهارت‌هایی که در کودک وجود دارد به‌کار گرفته بشود و به این طریق موقعیتی برای یادگیری مهارت‌های جدید برای او ایجاد شود.
اگر فرزند معلول شما علاقه‌ای به بازی نشان نمی‌دهد باید او را تشویق کنید و میل، رغبت و انگیزه لازم را برای بازی در او ایجاد کنید. به این ترتیب که ابتدا خودتان این بازی را انجام دهید و سعی کنید توجه او را به طریقی جلب کنید. سپس او را تشویق کنید تا بازی را ادامه دهد.
در مواردی که نیاز به کمک دارد راهنمایی‌ها و همراهی‌های لازم را انجام دهید.
توجه داشته باشید که هدف از همراهی و کمک کردن کودک معلول در بازی این نیست که به او نشان دهید از او قوی‌تر هستید و بهتر و سریع‌تر از او می‌توانید این بازی را انجام دهید بلکه باید به‌منظور ارائه راهنمایی صحیح، به‌موقع و بجا همکاری‌های لازم را هنگام بازی با او انجام دهید. بنابراین رفتارتان به‌گونه‌ای نباشد که انگیزه، میل و رغبت او برای بازی از بین
برود.اسباب‌بازی‌هایی که برای کودک معلول انتخاب می‌شود باید از نظر اندازه بزرگ‌تر و از نظر جنس انعطاف‌پذیرتر و بادوام‌تر باشد.
