ترامپ و تحریم و تریاک

مسعود میر/روزنامه‌نگار

آخرین ساخته هاتف علیمردانی از چهارشنبه گذشته روی پرده رفت. ایده اولیه ساخت کلمبوس به گفته کارگردانش به قبل از تیره‌شدن روابط برجامی ایران و آمریکا بازمی‌گردد اما وقتی پیش‌تولید فیلم آغاز می‌شود مجموعه اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در حوزه روابط دیپلماتیک حال و روز فیلم کلمبوس را هم تا حدی دستخوش تغییر می‌کند. در این فیلم فرهاد اصلانی، سعید پورصمیمی، شبنم مقدمی، مجید صالحی و هانیه توسلی بازی می‌کنند. با هاتف علیمردانی که با فیلم‌های «کوچه بی‌نام» و «آباجان» برای تماشاگران سینمای ایران شناخته شده، درباره کلمبوس حرف زده‌ایم.


تحریم‌های ترامپ علیه ایرانیان و ممنوعیت‌های سفر به این کشور چقدر در فیلمنامه شما دخیل بود؟
ما قصد داشتیم فیلم را در آمریکا بسازیم اما هنوز درگیر پیش‌تولید بودیم که موضوع ممنوعیت سفر ایرانیان به آمریکا اتفاق افتاد. من کمی متن را عوض کردم و البته به‌ناچار از عواملی که گرین‌کارت داشتند درخواست کردم که کمک بیشتری به من کنند. خانم شبنم مقدمی و آقای محمود کلاری کمک‌های بسیاری کردند و البته چون هنوز تا آغاز فیلمبرداری زمان داشتیم سعی کردم در نگارش فیلمنامه هم تغییراتی انجام دهم.
ولی ظاهرا همین تحریم‌ها و دلخوری مردم از این تصمیمات دستگاه دیپلماسی آمریکا به نفع فیلم تمام‌شده است.
این حس دلخوری ایرانی‌ها از رفتارهای دولت ترامپ نکته مهمی است اما من موافق نیستم که این تحریم‌ها به‌نفع فیلم ما تمام شده، چون تحریم به‌نفع هیچ‌یک از مردم ایران نیست. البته کلمبوس رویکردی ضد‌ترامپ دارد و نسبت به رفتار غیر‌انسانی او و دولتش برای موضوع ممنوعیت سفر (Travel ban) معترض است.
شما درباره این ممنوعیت سفر ایرانی‌ها هم خیلی معترض بودید. ظاهرا دغدغه شخصی هم در این اعتراض دخیل است.
بله، من و همسر و فرزندم در آمریکا زندگی می‌کنیم اما مادر و پدر من نمی‌توانند برای دیدن نوه‌شان به آمریکا سفر کنند و این موضوع واقعا خنده‌دار است. این توهین آمریکایی‌ها به مردم ایران واقعا بخشودنی نیست.
جالب است که خودتان به‌عنوان یک مهاجر نگاهی منفی به مهاجرت ایرانیان دارید.
کانسپت کار من درباره مهاجرت است و عواقب آن. فراموش نکنید که من اصلا ضد‌مهاجرت نیستم اما همیشه می‌گویم مهاجر باید دلیل درست مهاجرتش را بداند. همان‌طور که در فیلم تأکید می‌شود بسیاری از ایرانی‌ها همیشه می‌گویند ما در بحران به دنیا آمده‌ایم و در بحران زندگی می‌کنیم اما من با این موضوع همسو نیستم و تکرار می‌کنم که کسی که تصمیم به مهاجرت می‌گیرد باید بداند برای چه می‌خواهد جلای وطن کند. این پدیده عجیبی است که مردم ما درحالی‌که بخش عمده‌شان در ایران شرایط زندگی معقولی دارند پا در مسیر مهاجرت می‌گذارند و شرایط سخت روحی و اجتماعی را به‌خودشان تحمیل می‌کنند. جالب اینجاست که بسیاری از مهاجران ایرانی از سطح زندگی متوسط رو به بالایی برخوردارند؛ درحالی‌که مهاجران دیگر کشورها معمولا به‌دلیل شرایط زندگی فوق‌العاده سخت، تن به مهاجرت می‌دهند.


شما با کوچه بی‌نام و یا فیلم آخرتان آباجان با لحنی تلخ دغدغه‌های اجتماعی‌تان را به تصویر کشیدید اما کلمبوس فضایی طنزآلود دارد و گویی شما هم در گروه فیلمسازانی قرار گرفته‌اید که دغدغه‌هایتان را با شرایط امروز سینمای ایران و بحران‌های گیشه و مدیریت اکران فیلم‌ها تراز کرده‌اید.
اول از همه صادقانه بگویم که حال مردم بد است. دوم اینکه فیلم من فیلمی اجتماعی است با همان دغدغه‌های همیشگی خودم که رگه‌هایی از طنز هم دارد. شاید این حرف را بگذارید به‌حساب دفاع از کارم اما من روزی که فیلم کلمبوس را می‌نوشتم دلار 4000تومان بود و هنوز اتفاقات امروز پیش نیامده بود. اصلا مجید صالحی در جایی از فیلم می‌گوید دلار فلان‌قدر گران می‌شود. من می‌دانستم که حال مردم در حال بد‌تر شدن است و شرایط زندگی‌شان سخت‌تر خواهد شد به همین دلیل کمی زبان فیلمسازی‌ام را متفاوت کردم. شرایط مردم واقعا به‌گونه‌ای نیست که بخواهند فیلم ناراحت‌کننده ببینند. شما این سیل مهاجرت را در 3ماه گذشته بررسی کنید.
با توجه به حساسیت شما راجع به نام فیلم‌هایتان و اینکه یک‌بار گفته بودید از نام فیلم‌تان قبل از ساخته‌شدن استفاده کرده‌اند می‌خواهم بدانم فیلمی به‌نام کلمبوس که در سال2017 به کارگردانی فیلمساز کره‌ای -کوگونادا- در آمریکا ساخته شده است را دیده‌اید؟ 
 من از ساخته شدن چنین فیلمی بی‌خبرم و الان از شما این موضوع را می‌شنوم. احتمالا فیلم مطرحی نبوده که من به نامش برنخورده‌ام.
 و حرف آخر کارگردان کلمبوس؟ 
امیدوارم دونالد ترامپ برای دور دوم رئیس‌جمهور آمریکا نشود.