سایه روشن بودجه 98

دولت قول داده تا 15آذرماه امسال لایحه بودجه سال آینده را تقدیم مجلس کند و تاکنون برخی تبصره‌های آن در دولت نهایی شده ولی پرسش اصلی این است که آیا سند دخل و خرج سال آینده انبساطی بسته خواهد شد یا انقباضی؟ برخی کارشناسان با اشاره به‌احتمال کاهش صادرات نفت و به تبع آن افت درآمدهای ارزی ایران در اثر تحریم‌ها و تنگنای منابع درآمدی دولت، می‌گویند: گشاده‌دستی دولت در تنظیم سند دخل‌و‌خرج سالانه می‌تواند به پاشنه آشیل دولت تبدیل شود و به همین دلیل جهت‌گیری‌ها و اهداف کمی آن باید واقع‌بینانه و براساس سناریوهای کارشناسی دیده‌شود.

ویژگی‌های بودجه 98

دولت می‌گوید سال آینده بودجه بر مبنای ارتقای معیشت عمومی و عدالت اجتماعی، حمایت از تولید و اشتغال و تقویت انضباط بودجه‌ای تنظیم خواهد شد و بر همین اساس 6 اولویت را هدف‌گذاری کرده است؛ افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان و همسان‌سازی حقوق بازنشستگان از یک‌سو و حمایت از معیشت عمومی و عدالت اجتماعی در قالب سبد‌های حمایتی کالاها 2 اولویت اصلی دولت به شمار می‌آید اما پیگیری این 2 اولویت در شرایطی که دولت با تنگنای بودجه‌ای مواجه است، چگونه ممکن است و منابع ریالی این وعده دولت از کدام محل تامین خواهد شد.

 افزون بر اینکه در بودجه سال آینده قرار است دولت طرح مقابله با فقر مطلق، استمرار طرح سلامت، تداوم پرداخت یارانه‌های نقدی و همچنین اجرای سطح توسعه و توازن منطقه‌ای را دنبال کند؛ اهدافی که تحقق آن در گرو‌ اطمینان از داشتن منابع مالی لازم و پایدار است، اما منفی‌شدن نرخ رشد اقتصادی ایران و افت احتمالی درآمدهای نفتی، باعث می‌شود تا دولت نتواند روی گزینه افزایش درآمدهای مالیاتی حساب ویژه باز کند. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه به‌تازگی گفته است که در بودجه ۹۸ رقم قابل توجهی برای افزایش حقوق کارکنان دولت درنظر گرفته شده، اما باید منتظر ماند و دید این تصمیم که به‌معنای رشد هزینه‌های جاری دولت است، چه اثری بر بودجه می‌گذارد و دولت از کجا می‌خواهد درآمد کسب کند تا بتواند سطح حقوق‌ها را به میزان قابل توجهی افزایش‌دهد؟

معمای نفت و بودجه 98

کاهش 20دلاری قیمت جهانی نفت در چند هفته اخیر باعث شده تا دولت در تنظیم منابع ارزی و ریالی سال آینده با دشواری مواجه شود و نشست هفته آینده اوپک شاید تصویری روشن‌تر از چشم‌انداز قیمت نفت و اثر آن بر بودجه‌98 ارائه دهد. افزون بر اینکه گزینه کاهش درآمدهای نفتی در اثر اعمال تحریم‌ها هم در تنظیم بودجه 98 همچنان روی میز دولت قرار دارد. بودجه سال آینده بر مبنای قیمت 50 تا 70دلاری جزو سناریوهایی است که تصمیم‌گیری درباره آن بستگی به گزارش رسمی وزارت نفت دارد؛ همچنان که تعیین قیمت دلار بر عهده بانک مرکزی است. رشد بدهی‌های دولت به شبکه بانکی، افزایش شکاف بین منابع و مصارف بودجه دولت، طرح‌های ناتمام به ارث رسیده از گذشته، نوسان نرخ ارز و تورم و البته هدف‌گذاری نرخ بیکاری ازجمله چالش‌های جدی پیش روی دولت برای تنظیم سند بودجه98 به شمار می‌آید.

بودجه‌98 واقع‌بینانه باشد

محمد مهدی مفتح، عضو کمیسیون برنامه‌ و بودجه و محاسبات مجلس در گفت‌وگو با همشهری، می‌گوید: هنوز اطلاعاتی در ارتباط با متغیرهای کلیدی بودجه سال آینده اعلام نشده و نمایندگان در جریان جزئیات تصمیم احتمالی دولت درباره قیمت نفت در بودجه، نرخ ارز، یارانه‌های نقدی و میزان افزایش حقوق کارمندان و سایر حقوق‌بگیران قرار ندارند. او در پاسخ به این پرسش که آیا بودجه سال آینده باید انبساطی بسته شود یا انقباضی، می‌افزاید: از منظر اقتصادی وقتی با رشد شاخص تورم مواجه هستیم، بدیهی است که بودجه سالانه باید انقباضی بسته شود اما ملاک افزایش سطح حقوق و دستمزدها بر مبنای قیمت‌های ثابت است نه جاری، بنابراین اگر این میزان رشد بر مبنای قیمت‌های جاری باشد، جای دفاع دارد. مفتح می‌گوید: واقعیت این است که قدرت خرید اقشار مختلف جامعه در اثر رشد نرخ تورم کاهش یافته و دولت هم باید تلاش کند تا در سال آینده قدرت خرید مردم تقویت شود و این موضوع نباید محدود به حقوق کارمندان دولت شود، بلکه سایر حقوق‌بگیران بخش‌های غیردولتی و خصوصی و کارگران و سایر دستمزدبگیران را شامل می‌شود و مهم برای ما افزایش قدرت خرید مردم است.

سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس درباره انتظار نمایندگان از دولت در تعیین قیمت نفت و ارز در بودجه سال آینده، می‌گوید: هرچه بودجه سال‌98 واقع‌بینانه باشد، به نفع اقتصاد و جامعه است و انتظار داریم که دولت در تنظیم و تصویب سند دخل و خرج سال آینده با اتکای به بدنه کارشناسی قوی، منطقی تصمیم‌ بگیرد که متغیرها و جهت‌گیری‌های بودجه‌98 قابل دفاع باشد. او درباره وضعیت یارانه‌های نقدی در سال آینده اعلام کرد: تا زمانی که لایحه بودجه از سوی دولت به مجلس ارائه نشود، هرگونه اظهارنظر‌کردن تنها یک گمانه‌زنی است و بر ابهام‌ها می‌افزاید، بنابراین باید صبر کنیم تا این لایحه به مجلس تحویل شود.