افزایش بیکاران در آذربایجان‌غربی

کارشناسان اقتصادی افزایش نرخ بیکاری در آذربایجان غربی را زنگ خطری می‌دانند که زمینه‌های بروز بحران بیکاری را با ورود قشر جدیدی از جمعیت تحصیلکرده فراهم می‌سازد. به گزارش همشهری، نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در تابستان امسال حاکی از افزایش بیش از 3 درصدی نرخ بیکاری در آذربایجان غربی است. شاخص 4/11 درصدی بیکاری در استان از تابستان 96 به 8/14 درصد در تابستان 97 رسیده است و به دنبال آن شاخص مشارکت اقتصادی استان کاهش بیش از دو درصدی را نشان می‌دهد. مشارکت اقتصادی آذربایجان غربی بر اساس اعلام مرکز آمار ایران از 6/45 درصد به 5/43 درصد رسیده است و نسبت اشتغال در مقایسه با همین بازه زمانی هم با کاهش همراه بوده و از 4/40 درصد به 1/37 درصد کاهش یافته است. 


بیکاری محدود به آذربایجان غربی نیست 

استاد اقتصاد دانشگاه آزاد ارومیه با بیان این‌که بی‌توجهی به نیروی کار ماهر و تحصیلکرده واقعی به افزایش بیکاری دامن زده است، اظهار می‌کند: وقتی صحبت از اشتغال و بیکاری می‌شود، موضوع تنها به آذربایجان غربی یا یکی از شهرهای خاص آن محدود نمی‌شود و کل اقتصاد کشور را در بر می‌گیرد.

«فرشاد سلیمی» ادامه می‌دهد: اقتصاد ایران در 2 دهه اخیر با مشکل بیکاری شدیدی مواجه شده است و ریشه آن در انفجار جمعیتی بود که در دهه 60 اتفاق افتاد و دولت به‌جای کنترل و کاهش بیکاری با اتخاذ سیاست‌های اشتباه در بیشتر مواقع به افزایش آن دامن زد. 

این استاد دانشگاه افزایش سن ازدواج از 24 به 29 سال، افزایش جرم و جنایت، فساد، طلاق، کاهش نرخ رشد جمعیت از 9/3 درصد در سال 60 به 09/1 درصد در سال 96 و پیری جمعیت را مرتبط با مساله اشتغال عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر این شرایط با همین سرعت ادامه پیدا کند، کشور و به تبع آن آذربایجان غربی با مشکلات بیشتری از جمله کاهش مشارکت اقتصادی در سال‌های آتی به خاطر کاهش نرخ رشد جمعیت و پیری جمعیت، کاهش نیروی کار ماهر به خاطر عدم انگیزه برای تحصیل، کاهش تولید و بسیاری از مشکلات دیگر که ریشه در بحث بیکاری دارد، مواجه خواهد شد.


ضوابط قابل تامل استخدام‌ها 

سلیمی با بیان این‌که مشکل اصلی بیکاری در کشور به موارد زیادی مربوط می‌شود، بیان می‌کند: اگر بخواهیم تمام مشکلات کشور را در خصوص بیکاری عنوان کنیم، دلایل مختلفی دارد، ولی مهم‌ترین مشکلاتی که به بیکاری بالا و نرخ مشارکت اقتصادی پایین و نیز کاهش بهره‌وری کارکنان دامن می‌زند بی‌توجهی به نیروی کار ماهر و تحصیلکرده واقعی، اشکال در نوع استخدام و آزمون‌های استخدامی است.

این دکتری اقتصاد تاکید می‌کند: با افزایش مجوز و تاسیس انواع دانشگا‌ها و مدرک‌گرایی برای سرپوشانی بر مشکل بیکاری، رابطه به‌جای ضابطه در جذب نیرو، چندشغلی بودن مدیران و دریافت حقوق‌های نجومی، اجرای سیاست هدفمندسازی یارانه و پرداخت یارانه 3 هزار و 800 میلیارد تومان در ماه به شکل مستقیم نمی‌توان مشکل بیکاری جوانان کشور را حل کرد. 


بی‌توجهی به شایسته‌سالاری و تخصص 

یک کارشناس اقتصادی هم تند شدن آهنگ رشد تورم در ماه‌های اخیر را باعث وارد آمدن فشاری مضاعف نسبت به قبل بر معیشت اقشار ضعیف و متوسط و افزایش نرخ بیکاری عنوان می‌کند و می‌گوید: رکود اقتصادی موجب بی‌رونقی تولید و تعطیلی پی‌در‌پی کارخانه‌ها و کارگاه‌ها شده است که در این زمینه بیکار شدن بیش از ۷ هزار کارگر فقط در شهر ارومیه و حومه را شاهد بوده‌ایم. نبود اشتغالزایی و استخدام به دلیل کمبود اعتبار، فراهم نبودن زیرساخت‌های توسعه بخش صنعت، عدم فرهنگ‌سازی در خصوص رغبت جوانان به سمت شغل‌های غیراداری، بی‌توجهی به شایسته‌سالاری و تخصص و نبود برنامه جامع و مشخص به بیکاری بی‌سابقه در استان دامن زده است. 

«محمد نصری قصریک» ادامه می‌دهد: بسیاری از جوانان روستایی به دلیل نداشتن فرصت‌های اشتغال و نبود انگیزه‌های لازم برای زندگی در روستاها، به دنبال تحصیلات و تمایلات بیشتر خود هستند. بنابراین به طور چشمگیری سعی می‌کنند در محیط‌های شهری که در دوره رکود و کسادی به سر می‌برند،‌ زندگی کنند. در این فرایند، جوانانی هستند که از زندگی روستایی کنار زده شده و با آن بیگانه می‌شوند. آنها برای رهایی از مشکلات اقتصادی که در محیط‌های روستایی آنها را احاطه کرده و به ستوه آورده، مهاجرت به شهرها را برای پیدا کردن شغل و ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند و باعث ظهور مشکلات و تبعات بعدی شهرنشینی می‌شوند. افزایش کشنده حاشیه‌نشینی در اطراف شهر ارومیه در چند سال اخیر ثمره این مهاجرت‌هاست.

وی با اشاره به افزایش تعداد بیکاران استان اظهار می‌کند: در سال 95 تعداد بیکاران آذربایجان غربی ۱۱۷ هزار و ۵۱۷ نفر  و نرخ بیکاری 11 درصد بوده است و هم‌اکنون نرخ بیکاری استان (8/14 درصد) بالاتر از میانگین نرخ بیکاری کل کشور (2/12 درصد) است. این در حالی است که آذربایجان غربی استانی با ظرفیت‌های فراوان صنعتی، کشاورزی و معدنی است، اما هیچ بهره مناسبی از آنها برده نمی‌شود. 

نصری بیان می‌کند: با وجود هم‌مرزی با 3 کشور و این‌که تقریباً اکثر شهرستان‌های آذربایجان غربی یا لب مرز واقع شده‌اند و یا چند ساعتی با مرز فاصله دارند، لازم است شهرهای مرزی با انجام واردات و صادرات مرزی و راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی و انجام مراودات بازرگانی و اقتصادی حال و روز مساعدی داشته باشند، اما ده‌ها سال است که مرزهای آذربایجان غربی گویی برهوتی در آخر دنیاست، نه معبری برای انجام صادرات و واردات و نه راهکاری برای توسعه.


بحران بیکاری در انتظار ارومیه 

نصری تاکید می‌کند: هنوز راهکاری برای مدیریت حل مشکل بیکاری ۱۱۸ هزار جوان تحصیلکرده در استان اتخاذ نشده و موج جدیدی از تقاضای اشتغال فارغ‌التحصیلان تکمیلی در راه است. باید توجه داشت که در صورت عدم برنامه‌ریزی اصولی در 3تا 4 سال آینده این استان با بحران عظیمی در این بخش مواجه خواهد شد. مسئولان این استان تنها در کنار این آمار و جوانان بیکار غیرتحصیلکرده با جوانان متقاضی فارغ‌التحصیل به‌خصوص در بخش تحصیلات تکمیلی، دست روی دست گذاشته و به نظاره نشسته‌اند.

در واقع ۳ الی ۵ سال آینده آذربایجان غربی و به‌خصوص ارومیه با بحران عظیم بیکاری مواجه خواهد شد. این کارشناس به تبعات ناشی از بیکاری در جوانان اشاره می‌کند و می‌گوید: حل نشدن مشکل اشتغال جوانان در سال‌های اخیر موجب شده است سن ازدواج نیز در جامعه روند افزایشی داشته باشد که این موضوع نیز آسیب‌های متعدد اجتماعی دیگری بر جامعه و خانواده‌ها تحمیل می‌کند. آسیب‌هایی که گاه هزینه‌های جبران‌ناپذیری در پی دارد. امروز جوانان انگیزه خود را برای ادامه زندگی مناسب از دست داده‌اند. افزایش آسیب‌های اجتماعی از جمله سرقت، اعتیاد و قاچاق را معضل بیکاری جوانان خوانده‌اند.


بیشترین تحصیلکرده بیکار در آذربایجان‌غربی 

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی هم با بیان این‌که ایجاد فرصت‌های شغلی مهم‌ترین مطالبه مردم استان است، اظهار می‌کند:‌ آذربایجان غربی در بین استان‌های کشور بیشترین تحصیلکرده بیکار را دارد. اگر اشتغال جامعه حل شود، بسیاری از مشکلات جامعه همچون درآمد کم، مشکلات بهداشتی و درمانی، گردشگری و ازدواج جوانان نیز برطرف شده و آسیب‌های اجتماعی کاهش خواهد یافت. «نادر قاضی‌پور» می‌افزاید: سهم بخش خصوصی در توسعه اقتصادی و اشتغال آذربایجان غربی ناچیز است و باید سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با فراهم شدن زمینه‌های امنیت شغلی رغبت بیشتری برای حضور در این استان داشته باشند. 


سردشت بیشترین و ماکو کمترین نرخ بیکاری را دارند

مدیرکل کار، تعاون و رفاه اجتماعی آذربایجان غربی نرخ بیکاری در استان 8/14 درصد عنوان می‌کند. «رضا نقی‌زاده»  می‌افزاید: رتبه بیکاری استان در مقایسه با میانگین کشوری 17 و این رتبه در تابستان امسال به رتبه 22 رسیده است.

نقی‌زاده با اشاره به آمارگیری سال 95 سردشت را با 23 درصد و ماکو را با 1/6 درصد به ترتیب دارای بیشترین و کمترین نرخ بیکاری استان اعلام و بیان می‌کند: جمعیت آذربایجان غربی در سال 96، 2 میلیون و 628 هزار و 208 نفر بود که از این تعداد 961 هزار و 10 نفر شاغل و 160 هزار و 959 نفر بیکار اعلام شدند.