70سالگی فرانکفورت

آرش نهاوندی/مترجم

اخبار بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب دنیا که در فرانکفورت آلمان برگزار می‌شود همه ساله در صدر اخبار رسانه‌ها و خبرگزاری‌های جهان قرار می‌گیرد. هر ساله موضوعات و مباحث فرهنگی و موضوعات مرتبط با وحدت یا جدایی کشورها از اتحادیه اروپا، موضوعات فرهنگی و مباحث درباره آزادی بیان در سایر کشورها و اتحادیه اروپا در حاشیه این نمایشگاه و در اظهارات نویسندگان و روشنفکران حاضر در نمایشگاه کتاب فرانکفورت نمود پیدا می‌کند؛ مسائلی که در واقع شاید نویسندگان در کتاب‌های خود به آن پرداخته یا  دیدگاه خود را در قالب مقاله‌ای در روزنامه‌ها به مخاطبان منعکس کرده باشند. امسال موضوع محوری سخنرانی‌ها و مباحث درنمایشگاه کتاب فرانکفورت، حقوق بشر بود. این موضوع به ویژه به دلیل فرارسیدن هفتادمین سال صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر (با واقعه مشابه تاریخی صدور اعلامیه حقوق بشر در زمان انقلاب فرانسه اشتباه نشود) در نمایشگاه کتاب فرانکفورت 2018 اهمیت دوچندان یافته بود.

 جایزه کتاب آلمان برای مجمع‌الجزایر

مدیران نمایشگاه فرانکفورت اعلام کردند غرفه‌های امسال نمایشگاه کتاب فرانکفورت نسبت به سال گذشته 3 درصد رشد داشته است. در هفتادمین نمایشگاه کتاب بین‌المللی فرانکفورت 3700رخداد فرهنگی برگزار شد  و 9800خبرنگار این رخدادها را گزارش کردند. پیش از باز شدن نمایشگاه به صورت رسمی، جایزه کتاب آلمان توسط اتحادیه کتابفروشان و ناشران به صورت رسمی به ماریا ماله، نویسنده آلمانی برای کتاب «مجمع‌الجزایر» اهدا شده بود. هیأت داوران که جایزه 28 هزار و پانصد دلاری را به ماله هدیه کرده بودند بر این باور بودند که کتاب این نویسنده آلمانی رخدادی تأثیرگذار در ادبیات آلمان است. داستان این کتاب، در اسپانیای عصر فرانکو روایت می‌شود، در این کتاب تاریخچه استعماری و  تاریخچه دیکتاتوری اروپا در قرن بیستم با هم آمیخته شده ‌است.
روزهای اول نمایشگاه فرانکفورت در سال 2018 به ناشران افراد اهل مطالعه و در مجموع اهل صنعت چاپ و نشر کتاب اختصاص داشت. با وجود اینکه در سال جاری استندهای کتاب و شمار بازدیدکنندگان از این نمایشگاه نسبت به سال‌های قبل افزایش یافته بود و با وجود اینکه بازار کتاب نسبتا باثبات ارزیابی می‌شد، فضایی سنگین بر نمایشگاه کتاب فرانکفورت حاکم بود. 
البته امسال هیچ درگیری در نمایشگاه رخ نداد و ناشران وابسته به احزاب راست افراطی در غرفه‌ای دور افتاده جا‌گرفته بودند. با این حال بر هیچ بازدید کننده‌ای پوشیده نبود که امسال سالی است که حقوق بشر بر سخنرانی‌ها و مباحث نمایشگاه فرانکفورت سایه افکنده است.

 ناامنی‌های مجازی برای نویسندگان

بر اساس مطالعه‌ای که «مرکز ارتقای دوستی و همکاری‌های فکری آلمان» بر موضوع سخنرانی آزاد انجام داده است، در بیشتر نویسندگانی که کتاب‌هایشان در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در معرض دید مخاطبان قرار گرفته بود، حس ناامنی ایجاده شده است؛ این حس ناامنی  بیشتر به دلیل ارسال نامه‌های نفرت‌آور و پیام‌های مملو از فحاشی در فضای مجازی به نویسندگان و روشنفکران حاضر القا شده است. این مسئله سبب شده تا آنها در زمان سخنرانی خود در مجامع عمومی بیشتر جانب احتیاط را رعایت کنند. نویسندگان این وضعیت را وضعیتی محدود‌کننده و بسیار خطرناک توصیف کرده‌اند. در بخش دیگر این مطالعه ایجاد محدودیت در انتشار کتاب در لهستان و مجارستان و همچنین سرمایه‌گذاری برخی دولت‌ها روی پروژه‌های ترجمه کتاب از جمله نشانه‌های دیگر محدودیت بر آزادی تفکر ارزیابی شده است.  اظهارات فدریکا موگرینی، مسئول روابط خارجی اتحادیه درباره اهمیت دادن به هویت اروپایی نیز از جمله موضوعاتی بود که در سال جاری بر نمایشگاه کتاب سایه افکنده بود. موگرینی در اظهاراتش درباره هویت اروپایی گفته بود که منظور از هویت اروپایی تنها فرهنگ و هویت ملی یا  محلی ما نیست. این مساله دقیقا مغایر با دیدگاه‌های راستگرایان افراطی اروپاست. آنها بر عکس معتقدند که هویت اروپایی به معنای ملیت و هویت ملی و تاکید بر فرهنگ‌های محلی است.  در سال 2017 نیز موضوع سخنان امانوئل ماکرون و آنگلا مرکل در حمایت از اتحادیه اروپا و همچنین اعتراضات و درگیری بین فعالان و ناشران راست‌گرا و سایر گروه‌های فکری بر نمایشگاه کتاب فرانکفورت سایه افکنده بود.
 منبع: دویچه وله


از گوتنبرگ تا امروز

نمایشگاه کتاب فرانکفورت  از نظر تعداد ناشران و بازدیدکنندگان بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب دنیا محسوب می‌شود. مدت برگزاری این نمایشگاه 5 روز است و  در اواسط اکتبر هر سال در نمایشگاه تجارت شهر فرانکفورت در آلمان برگزار می‌شود. ۳ روز اول آن به متخصصان صنعت چاپ و نشر اختصاص دارد و ۲ روز آخر آن روی عموم مردم گشوده می‌شود. همه ساله نویسندگان، نمایندگان عرصه نشر و شرکت‌های چندرسانه‌ای از سراسر جهان به منظور مذاکره و تعامل جهت دست یافتن به حقوق نشر و مجوز انتشار بین‌المللی آثارشان، عرضه و تبلیغ آثار و یافتن بازارهای جهانی، آشنایی با ناشران و عقد قراردادهای تازه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت حضور می‌یابند. نمایشگاه فرانکفورت قدمتی نزدیک به 5سده  دارد، اما دور جدید آن از سال ۱۹۴۹ برگزار شده است.