سکته درسامانه معاملات بورس

اختلال دامنه‌دار در سامانه معاملات بورس دیروز اعتراض سهامداران و سرمایه‌گذاران را در بازارسهام به‌دنبال داشت. سامانه معاملات بورس تهران در ماه‌های اخیر بارها با مشکل مواجه شده اما تاکنون به جز اقدامات مقطعی، گام مشخصی برای رفع آن برداشته نشده است.
به گزارش همشهری، بروز ایراد در سامانه معاملات بورس دیروز کار را تا آنجا پیش برد که برخی سرمایه‌گذاران خواستار ابطال کل معاملات به‌دلیل منصفانه نبودن آن شدند. این اختلال‌ها موجب بروز تأخیر در ارائه اطلاعات درباره حجم عرضه و تقاضا شده و اطلاعات غلطی را در مقاطع زمانی مختلف به سهامداران منتقل و بسیاری از آنها را در انجام معاملات دچار خطای راهبردی کرده که تداوم این روند می‌تواند به زیان سهامداران منجر شود. هنوز مقامات بازارسرمایه در این‌باره اطلاعات شفافی ارائه نکرده‌اند اما در مقابل فعالان بازار سرمایه خواستار رفع این ایراد‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن هستند.
بروز اختلال در سامانه معاملات بورس در طول سال‌های گذشته زمینه زیان سهامداران را فراهم کرده است. متخصصان فناوری‌های مالی معتقدند دو عامل دلیل اصلی بروز اختلال در سامانه معاملات است؛ اول وجود انحصار در شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ‌آی‌تی در بازار سرمایه که در نقل و انتقال داده‌های مالی مربوط به عرضه و تقاضا نقش دارند و دیگری رویه‌های معاملاتی در بورس است که منجر به تشکیل صف‌های سنگین خریدو فروش در معاملات شده است. بر همین اساس سعید جعفری از مختصصان فناوری‌های مالی و پایه‌گذار سامانه اطلاعات ناشران بورس موسوم به کدال درباره دلایل بروز اختلال در سامانه معاملات گفت: این ایراد‌ها دو علت مشخص دارد؛ ایراد اصلی مربوط به رویه‌های معاملات در بورس است که به تشکیل صف‌های سنگین خریدو فروش منجر می‌شود و حجم تبادلات مالی را به بالاترین حد ممکن می‌رساند. واضح است که در چنین شرایطی سیستم پاسخگوی نیاز‌ها نیست.
او اضافه کرد: همچنین سامانه‌های معاملاتی که نقش پشتیبان در انتقال پیام‌های حاصل از عرضه و تقاضا را دارند قادر به پشتیبانی بورس با سرعت مناسب نیستند و این مشکل به بروز تأخیر در ارائه اطلاعات مربوط به عرضه و تقاضا در بورس منجر شده است و سهامداران را با خطا مواجه می‌کند.
او در پاسخ به این پرسش که آیا هسته معاملات بورس هم دارای نقص فنی است یا خیر گفت: ایراد‌های هسته معاملات بعد از برجام و لغو تحریم‌ها رفع شد و اکنون هسته معاملات بورس یعنی سامانه اتوس یکی از پیشرفته‌ترین هسته‌های معاملات در دنیاست اما همانطور که گفتم ایراد‌های فنی شرکت‌های انتقال‌دهنده پیام‌های عرضه و تقاضا که در نقش پشتیبان معاملات در ارائه اطلاعات عمل می‌کنند و همینطور رویه معاملات که به تشکیل صف‌های عرضه و تقاضای سنگین منجر می‌شود به بروز مشکل در سامانه معاملات منجر شده‌اند. او تأکید کرد: هم‌اکنون دو شرکت نرم افزاری در این زمینه در ایران مشغول به فعالیت هستند و همین تعداد کم این شرکت‌ها نوعی انحصار در ارائه خدمات در بازار سرمایه ایجاد کرده است.  او ادامه داد: سیستم‌های نرم‌افزاری این شرکت‌ها در انتقال داده‌های مربوط به تبادلات بازار سهام با تأخیر عمل می‌کنند و همین موضوع منجر شده است اطلاعات مربوط به حجم عرضه و تقاضا در بازار بسیاری اوقات با تأخیر چند دقیقه‌ای به سهامداران برسد و یک سهامدار را در ثبت سفارش‌های عرضه و تقاضا دچار مشکل کند.
او راه‌حل این مشکل را ایجاد رقابت برای تشکیل شرکت‌های جدید در حوزه فناوری بورس دانست و گفت: باید شرایطی ایجاد شود که فضای انحصاری موجود که بین دو شرکت توزیع شده برای ارائه خدمات نقل و انتقال داده‌های مالی شکسته تا مشکل کنونی رفع شود ضمن اینکه رویه معاملات بورس باید به‌گونه‌ای اصلاح شود که منجر به تشکیل صف‌های سنگین عرضه و تقاضا نشود، در غیراین صورت پشتیبانی از این حجم از سفارش‌های انباشته شده نه فقط در ایران بلکه در دنیا هم بسیار دشوار است.
او با بیان اینکه حجم سفارش‌های انباشته شده تحت‌تأثیر تشکیل صف‌های خریدو فروش در ایران در دنیا نظیر ندارد ادامه داد: با توجه به شرایط کلی بازار سهام شرکت‌هایی که پیام‌های مربوط به عرضه و تقاضا را در ارتباط با هسته معاملات منتقل می‌کنند ضعیف عمل کرده و در نتیجه قطع شدن ارتباط آنها با هسته معاملات مشکلات کنونی بروز می‌کند و چون این پیام‌ها به‌دلیل تعداد بالای آنها باید در یک میلیونیوم ثانیه منتقل شود بروز هر تأخیر می‌تواند خدشه‌ای بزرگ در سیستم معاملات ایجاد کند.

مشکل فنی

مطهره مروج، مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اختلال به‌وجود آمده در سامانه معاملات سهام گفت: با تلاش تیم فنی سازمان، بخش بزرگی از معاملات انجام شده دیروز حفظ و معاملات تأیید شد. او گفت: بورس تهران دیروز شاهد 55هزار و 800معامله با حجم تقریبی 1.3میلیارد بوده اما بروز اختلالات باعث حذف تمام معاملات دیروز نشد و تنها بخش بسیار محدودی حذف شد. مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس افزود: حوالی ساعت 12ظهر دیروز هسته معاملات برای دقایقی فعال شد، با وجود این در آن مقطع نیز اختلال مربوطه به‌طور کامل برطرف نشد و تمام سفارش‌های ثبت شده باطل شدند.