بروجرد شهر ملی ورشو می‌شود

فاطمه حافظی| خرم آباد - خبرنگار:

ورشو‌سازی یکی از هنرهای زیبا و ازجمله حرفه‌های ظریف بروجرد است که بیشتر از یک قرن قدمت دارد. 
به دلیل سابقه زیاد این حرفه در این شهر سعی بر این است که با ثبت ملی بروجرد به عنوان شهر «ورشو» و سپس ثبت در یونسکو بتوان آن را به عنوان شهر جهانی ورشو به همگان معرفی کرد. ورشوسازی یا قلمزنی ورشو، هنر و صنعت تولید اشیای فلزی با استفاده از آلیاژ ورشو است. 


سابقه طولانی بروجرد در ورشوسازی

معاون صنایع ‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری لرستان می‌گوید: یکی از سیاست‌های کلی و اصلی سازمان میراث فرهنگی کشور ثبت میراث ملموس و ناملموس است. این آثار ممکن است هنر، اثر یا حرکتی فرهنگی شامل موسیقی و رقص‌های آیینی، غذا، مکان یا صنایع‌ دستی باشند. 

«افشین باباحسینی» ادامه می‌دهد: بروجرد در زمینه ورشوسازی دارای سابقه، اسناد محکم و تاریخ مدون است. از ابتدای قرن 19، با ورود وسایلی مانند سماور از روسیه به ایران، هنرمندان فلزکار به این حرفه روی آوردند و تحولی بزرگ در آن ایجاد کردند. در آن زمان آنها ساخت سماور، ظروف چای‌خوری، آفتابه و ‌لگن، شکرپاش، سینی و... را از ورشو انجام می‌دادند.

وی اظهار می‌کند: در حال حاضر، به دلیل تولید نشدن ورق ورشو، این حرفه رونق چندانی ندارد و فعالان آن هم از ورق‌های استفاده‌شده ورشو یا ورق‌های برنجی برای کارشان استفاده می‌کنند. 
این مسئول می‌افزاید: مقدمات ثبت بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو فراهم شده است.  برای این‌که این شهر ثبت جهانی شود و از یونسکو امتیازات مادی و معنوی دریافت کند، باید ابتدا به صورت ملی ثبت شود که به تامین فاکتورهایی نیاز دارد.


لزوم ساخت موزه تخصصی

باباحسینی بیان می‌کند: به دلیل قدمت بالای ورشوسازی در بروجرد و وجود هنرمندان چیره‌دست بزرگ و بنام این حرفه در آن، سعی بر این است که این شهر را به عنوان شهر ورشو در کشور و جهان ثبت کنیم. 
وی می‌افزاید: باید موزه تخصصی در این زمینه راه‌اندازی شود. قرار است یکی از خانه‌های تاریخی در بافت قدیمی شهر به خانه خلاق صنایع ‌دستی تبدیل شود. همچنین قرار است نماد مشخصی ساخته و در یکی از میادین شهر نصب شود و نام آن میدان نیز به ورشو تغییر یابد.

این مسئول ادامه می‌دهد: مستندنگاری، کارهای اولیه ثبت و رایزنی برای تملک یکی از خانه‌های تاریخی بروجرد (ترجیحا خانه بیرجندی) که در بافت تاریخی و مرکز آن قرار دارند برای این کار انجام شده است و در حال به نتیجه رساندن کارهای تملک هستیم. 
معاون صنایع‌ دستی استان اظهار می‌کند: توسعه و ترویج کارگاه‌ها را نیز در دستور کار داریم و به این سمت می‌رویم که موزه ورشوسازی را نیز با همکاری سایر ارگان‌ها راه‌اندازی کنیم. شهرداری و شورای شهر هم باید در ساخت نماد و تغییر نام یکی از میادین شهر به ورشو همکاری لازم را داشته باشند. 
وی می‌گوید: ثبت ملی شدن شهر حدود یک سال زمان می‌برد. این کارها باید انجام شود تا در مرحله بعدی داوری که 4 ماه آینده است، آمادگی لازم را برای دفاع داشته باشیم و بتوانیم بروجرد را به عنوان شهر ورشوسازی ثبت کنیم. بعد از مراحل ملی، تلاش‌ها برای ثبت بروجرد در سازمان فرهنگی یونسکو آغاز می‌شود و سعی می‌کنیم امتیازاتی را برای آن دریافت ‌کنیم.
باباحسینی بیان می‌کند: ثبت جهانی نیز 3 تا 5 سال زمان می‌برد.


مزیت‌های ثبت ملی 

معاون صنایع ‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی لرستان با اشاره به مزیت‌های ثبت ملی شدن بروجرد عنوان می‌کند: با ثبت ملی شدن این شهر اعتباراتی برای تبلیغات گسترده و گردشگری آن اختصاص می‌یابد. از طرف دیگر، این کار باعث جان گرفتن دوباره هنرمندان و سوق دادن مردم به سمت پرداختن به این هنر می‌شود.
باباحسینی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به اعتبار لازم برای این کار اشاره می‌کند و می‌گوید: برای تملک خانه تاریخی، ساخت موزه، ایجاد و ساخت نماد، کارگاه ورشو و... که همگی هزینه‌بر هستند بیش از 6 میلیارد تومان اعتبار لازم است.


قدیمی‌های ورشو‌سازی در بروجرد

این مسئول می‌گوید: در گذشته اساتید زیادی در این حرفه مشغول کار بودند که نام و یاد نیک آنها کماکان بر زبان مردم است و به خوبی از آنها یاد می‌کنند. مرحوم استاد «محمد بادآور»، مرحوم استاد «محمد رحیم میناگر»، مرحوم استاد «رئوفیان» و «علی میناگر»، مرحوم استاد «شاددل»، مرحوم استاد «باقر حق‌شناس»، خاندان «هنرور» و مرحوم «قبادی» از بزرگان و اساتید بنام حرفه ورشو در بروجرد بوده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر نیز اساتید بزرگی همچون استاد «اندلیبی»، «اورنگ»، «فرخ‌پی»، «رئوفیان»، «موفقی»، «موسوی» و... در این عرصه فعالیت دارند. هر چند بازار آنها رونق چندانی ندارد اما باز هم حاضر نیستند این حرفه را کنار بگذارند. آنها با این هنر زندگی می‌کنند و به آن عشق می‌ورزند.


هنرمندان ساماندهی‌شده

معاون صنایع ‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی لرستان اظهار می‌کند: در حال حاضر در شهر بروجرد 10 تا 15 کارگاه کاملا فعال ورشو‌سازی وجود دارد. به دلیل این‌که آموزش در این حرفه به شیوه استادی و شاگردی است تقریبا هر کارگاهی بین یک تا 2 کارآموز دارد. وی می‌افزاید: همچنین 30 تا 40 هنرمند و پیشکسوت فعال در ورشو‌سازی بروجرد فعالند که همگی برای حفظ و انتقال این حرفه به آیندگان تلاش می‌کنند. تعدادی از این افراد در بازار قدیم هستند و تعدادی در بازارچه موقت میدان بهار و چند نفری هم مغازه مستقل دارند. 

باباحسینی درباره تعداد بیمه‌شدگان این حرفه نیز می‌گوید: متاسفانه تعداد زیادی از این افراد بیمه نیستند زیرا بیمه هنرمندان با بیمه قالیبافان هماهنگ شد و به دلیل تلاش تعداد زیادی از افراد برای دریافت این بیمه، متاسفانه افراد واقعی از لیست حذف شدند.وی عنوان می‌کند: از طرفی نیز سال 93 جلوی بیمه گرفته شد و اجازه معرفی هیچ‌کس به بیمه داده نشد. اما طبق مصوبه‌ای که در مجلس در دست بررسی است، 50 هزار هنرمند تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند که امیدواریم لرستان نیز سهمیه خوبی در این زمینه دریافت کند.