اعتماد ازدست رفته

شهاب مهدوی

رابطه پزشکان و سینمای ایران بعد از شدت گرفتن بیماری عباس کیارستمی که در نهایت براثر خطای پزشکی از دنیا رفت، در بدترین وضعیت ممکن به‌سر می‌برد؛ رابطه‌ای که پیش از این و با وجود بیماری تعمیم‌دادن که در همه اصناف و اقشار جامعه از جمله پزشکان محترم وجود داشته، هرگز تا این اندازه شکر‌آب نبوده است. در سینمای جاری و متفاوت ایران، پزشکان با تصویری پرکنتراست به‌نمایش درآمده‌اند. در فیلم «دایره مینا» (داریوش مهرجویی) کنار گروهی از پزشکانی که ماجرای ورود خون‌های مشکوک را جدی نمی‌گرفتند و چندان به قسمی که خورده بودند بها نمی‌دادند، پزشک آرمان‌گرایی هم داشتیم که با همه وجود مقابل فساد می‌ایستاد. دایره مینا قبل از تاسیس سازمان انتقال خون ساخته شد و فیلمنامه‌نویسش غلامحسین ساعدی خود پزشک بود. مهرجویی قبل از دایره مینا در فیلم «پستچی» هم با یکی از کاراکترهای مهمش سراغ پزشکان رفته بود و نقش این پزشک را هم بهمن فرسی -‌نویسنده و روشنفکر مطرح دهه 50- بازی می‌کرد.

در سینمای پس از انقلاب هم در فیلم‌های شاخصی چون «سرزمین خورشید» (احمدرضا درویش) و «خیلی دور، خیلی نزدیک» (رضا میرکریمی) تصویری همدلی‌برانگیز از پزشکان ارائه داده شده بود. دکتر سپیدبخت، کاراکتر اصلی فیلم «خانه‌ای روی آب» (بهمن فرمان‌آرا) با تمام مشکلات اخلاقی و شرایط آشفته زندگی شخصی‌اش، به عنوان پزشک فردی متخصص و توانا بود. ماجرای عیاش بودن دکتر‌سپیدبخت هم خیلی اعتراض پزشکان را در پی نداشت و بیشتر این نهادهای رسمی بودند که اغلب به دلایل سیاسی علم مخالفت با خانه‌ای روی آب برداشتند.

اما بعد از اینکه عباس کیارستمی برای انجام یک عمل ساده در بیمارستان جم بستری شد و پس از آن با سلسله‌ای از مشکلات مواجه شد و در نهایت هم از دنیا رفت، رابطه میان اهالی سینما و جامعه پزشکی به‌شدت شکرآب شد. در سال‌هایی که معمولا خبر فوت بیماران براثر خطای پزشکی انعکاسی در حد خانواده‌های متوفی یا درج خبری در صفحات حوادث روزنامه‌ها می‌یافت و ماجرا فیصله پیدا می‌کرد هنوز پای چهره‌ای سرشناس به انبوه پرونده‌های خطای پزشکی باز نشده بود. 2 سال پیش کیارستمی از دنیا رفت و جامعه هنری ایران در سوگ از دست‌دادن جهانی‌ترین سینماگرش، خشمگین شد و یکی از نشانه‌های این خشم، اعتراض تند داریوش مهرجویی نسبت به برخی پزشکان بود که البته پاسخ تندتر و متاسفانه هتاکانه هم نسبت به یکی از برجسته‌ترین کارگردان‌های تاریخ سینمای ایران را درپی داشت. طولانی شدن بررسی پرونده پزشکی کیارستمی هم افکار عمومی را علیه پزشکان شوراند و شرایط به‌گونه‌ای رقم خورد که به‌نظر می‌رسید صدور هر حکمی جز محکومیت پزشکان معالج عباس کیارستمی نمی‌تواند راضی‌کننده باشد. در این 2سال واکنش‌های منفی فراوان به‌خصوص در فضای مجازی علیه پزشکان شکل گرفت و موضوع از اهالی سینما فراتر رفت و مردم عادی را شامل شد.

سلبریتی‌ها هم به آتش ماجرا افزودند و مثلا بازیگری مشهور در صفحه شخصی‌اش تصویر ابوعلی سینا را به‌صورت معکوس منتشر کرد. در این 2سال هشتگ خطای پزشکی داغ ماند و داغ رفتن کیارستمی دامن جامعه پزشکی را رها نکرد. در حالی که گروهی معتقد بودند خطای پزشکی منجر به فوت، نه توسط پزشکان ایرانی که به‌وسیله پزشکان فرانسوی صورت گرفته و تزریق بیش از حد داروهای ضدانعقاد خون در مرکز درمانی پاریس، به ایست قلبی استاد منجر شده، بازهم افکار عمومی اقدامات درمانی انجام شده در ایران را زیر سوال برد. پس از ماجرای کیارستمی اتفاقی که به‌تازگی برای مهدی فخیم‌زاده رخ داد نشان داد اوضاع تا چه اندازه وخیم است.

فخیم‌زاده در حین کارگردانی فیلم تازه‌اش «مشت آخر» سر صحنه دچار تصادفی شدید شد و ابتدا به بیمارستانی در چالوس و بعد به تهران منتقل شد. کمی بعد تهیه‌کننده فیلم مشت آخر اعلام کرد هیچ بیمارستانی در تهران حاضر نبوده فخیم‌زاده را بستری کند. سیدحامد حسینی گفت: «متاسفانه پس از مشکلاتی که برای پرونده مرحوم کیارستمی پیش آمد، بیمارستان‌ها، آدم‌های مشهور را دیگر نمی‌پذیرند و می‌گویند بیمار باید به همان بیمارستانی برود که در ابتدا اورژانس تحویل داده است! من برای پذیرش فخیم‌زاده در تهران با 4بیمارستان مذاکره کردم و در آخر به کمک چند آشنا توانستم ایشان را در بیمارستانی بستری کنم. مشکل از این هم بزرگ‌تر است و بیمارستان اولی که فخیم‌زاده در آن بستری بود، هرلحظه می‌خواست سریع‌تر او را از آنجا ببریم. پذیرش بازیگران و هنرمندان توسط بیمارستان‌ها این روزها تبدیل به تهدیدی بزرگ شده است. البته نمی‌خوام یک‌طرفه قضاوت کنم، جامعه هنری طی سال‌های اخیر برخورد و رفتار مناسبی با جامعه پزشکی نداشته. افراد فرهیخته و بااخلاق در جامعه پزشکی بسیار زیاد هستند و اگر کسی اشتباهی کرد نباید به همه پزشکان تعمیم داده شود. به‌همین دلیل آنها ترجیح می‌دهند برای جلوگیری از حواشی، بیمار هنرمند را قبول نکنند. واقعا آن شب اگر تلاش نمی‌کردم فخیم‌زاده را هیچ‌جا بستری نمی‌کردند. البته بازهم می‌گویم آن‌قدر فشار بر جامعه پزشکی بالاست که گاهی حق دارند از پذیرش هنرمندان پرهیز کنند». در نهایت ماجرای مصدومیت فخیم‌زاده ختم به خیر شد. او پس از یک هفته از بیمارستان ایران‌مهر مرخص شد و فیلمش را هم به سرانجام رساند. اما به‌نظر می‌رسد پرونده کیارستمی با اینکه مختومه اعلام شده، همچنان باز و رابطه میان هنرمندان و جامعه‌ پزشکی همچنان تیره‌وتار است.

فخیم‌زاده حین کارگردانی فیلم تازه‌اش دچار تصادفی شدید شد. کمی بعد تهیه‌کننده فیلم اعلام کرد هیچ بیمارستانی در تهران حاضر نبوده این کارگردان را بستری کند