گزارش
برچسب‌گذاری محصولات تراریخته از شهریور
یک کارشناس‌کشاورزی: ژنتیک عمده بذرهای کشاورزی که وارد کشور می‌شود دستکاری شده است
مرضیه قاسمی | کرمانشاه- خبرنگار:
محصولات تراریخته یا تغییر ژنتیک یافته، محصولاتی هستند که با تغییراتی در ژن آنها برخی خواص گیاه از دست می‌رود یا این‌که خواص جدیدی به‌دست می‌آید، اغلب این تغییرات با هدف مقابله با آفات گیاهی، افزایش بهره‌وری، تولید بیشتر یا با کیفیت‌تر صورت می‌گیرد. برخی افراد معتقدند که باید از دانش و علم روز دنیا استفاده کرد، به‌ویژه زمانی که جهان با کمبود غذا و آب مواجه است و تولید بیشتر و با کیفیت‌تر محصول می‌تواند ابزاری برای مقابله با این نگرانی باشد. با وجود فواید بسیار و طرفداران آن، استفاده از محصولات تراریخته منتقدانی هم دارد و همواره بین مردم نگرانی‌هایی نسبت به استفاده از این گیاهان و تولیدات برای سلامت وجود دارد. در این میان نکته قابل تامل این است که با گذشت سال‌ها استفاده از محصولات تراریخته در کشور مردم اطلاعات کاملی دراین باره ندارند و رسانه‌های جمعی کمتر به بررسی اثرات آن پرداخته‌اند.
بذرهای قاچاق
یک کارشناس کشاورزی در این زمینه با بیان این‌که عمده بذرهای کشاورزی که از خارج وارد کشور می‌شوند دستکاری ژنتیکی شده‌اند عنوان می‌کند: بذر بیشتر سبزی‌ها و صیفی‌هایی که وارد کشور می‌شوند ساماندهی نشده‌اند؛ دستکاری ژنتیکی فقط به معنای این نیست که همه این دستکاری‌ها برای سلامت مضراست و برخی از دستکاری‌های ژنتیکی خطری برای سلامت افراد محسوب نمی‌شود.
«حامد قیاسی» با تاکید بر این‌که امنیت غذایی کشور باید تامین شود یاد آور می‌شود: عمده کشت در کرمانشاه شامل گندم، ذرت، و برنج و مرکبات است که بذر این محصولات هیچ مشکلی ندارند، ولی سبزی و صیفی که تولید می‌شود از بذرهای خارجی استفاده می‌شود که ممکن است دچار دستکاری ژنتیکی شده باشند.
وی می‌افزاید: نظارت بر بذرهای واردشده وظیفه مسئولان کشوری و بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است، لذا نمی‌توان در شهرستان‌ها از نوع بذر دستکاری شده مطلع شد و یا نظارتی بر آنها داشت. این کارشناس در پایان اضافه می‌کند: علاوه بر بذرهای خارجی برخی بذرها نیز به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند که عمده آنها دستکاری شده هستند که در این زمینه نظارت بیشتر روی آنها الزامی است، چرا که موجب تهدید سلامت مردم می‌شود.
برچسب‌گذاری محصولات
مدیر نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با اشاره به بحث تراریخته و نگرانی مردم در این زمینه به همشهری می‌گوید: از سال 1999 استفاده از محصولات تراریخته در دنیا شروع شد اما همواره تا حدی احساس خطر در مورد تاثیرات نامشخص این تکنولوژی وجود داشته است.
«شهریار مستوفی» می‌افزاید: ریشه این نگرانی بر می‌گردد به این که مردم به اظهار‌نظرهایی که در این زمینه می‌شود چندان باور ندارند مستوفی با بیان این‌که محصولاتی مثل کلزا، ذرت، سویا و پنبه دانه عمدتا تراریخته است، می‌گوید: ما سویای غیر تراریخته نداریم و تا به امروز برچسب‌گذاری محصولات تراریخته را نداشته‌ایم که سازمان غذا و دارو برنامه‌ای را تدوین کرده است که برای افزایش اطلاعات مردم از ابتدای شهریور همه مواد غذایی که در آن محصولات تراریخته است برچسب‌گذاری شود. وی ادامه می‌دهد: حق برخورداری از انتخاب مواد غذایی یکی از حقوق اساسی مردم است و آنها باید در جریان قرار بگیرند که محصولات تراریخته چه محصولاتی هستند که این وظیفه همه متولیان این حوزه از جمله ماست که به افراداطلاع‌رسانی کنیم و آموزش بدهیم.
مستوفی برچسب‌گذاری تراریخته را از گام‌های مهم سازمان غذا و دارو می‌داند و عنوان می‌کند: یکی از گام‌های مهم سازمان غذا و داروکار برچسب‌گذاری است که مردم حق انتخاب داشته باشند. عموما مواد غذایی که یک یا چند ماده اولیه یا اصلی آنها از موجودات زنده تغییر ژنتیک یافته تشکیل شده باشند، تراریخته هستند، مشروط بر این‌که درصد تراریختگی کل این اجزا از 2 درصد بیشتر باشد. این مسئول تصریح می‌کند: برخی مواد غذایی هم هستند که مشمول برچسب‌گذاری هستند، اما با گواهی‌هایی که تولید‌کننده یا آن وارد‌کننده محصول ارائه می‌دهد که اینها تراریخته هستند همان گواهی کفایت می‌کند که روی آنها برچسب بگذاریم، ولی اینها دیگر نیاز به آزمون ندارند. یک سری مواد غذایی هم هستند که مواد غیر اصلی یا افزودنی‌های آنها ممکن است که منشا تراریخته داشته باشد؛ اینها معمولا نیازی به لوگوی تراریخته ندارند، فقط در مقابل آن جزیی که در ماده غذایی هست باید مقابلش واژه تراریخته را بنویسند.
محصولات تراریخته هیچ خطری برای انسان ندارد
مدیر نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در ادامه با اشاره این‌که تراریخته هیچ خطری برای سلامت افراد ندارد تاکید می‌کند: در دنیا بیش از 900 مقاله از سال 1996 تا 2016 بررسی کرده که محصولات تراریخته هیچ خطری را برای انسان ندارند؛ میزان تراریختگی در دنیا متفاوت است، در اروپا سختگیرانه به این مساله نگاه می‌کنند، در آمریکا و کانادا و کشورهای آمریکای این نگاه آسان‌تر است.
مستوفی می‌گوید: ما وظیفه داریم مردم را آگاه کنیم. در این مورد تحقیقاتی در کشور صورت گرفته و هنوز مستنداتی که دال بر این باشد که تراریخته موجب تهدید سلامت افراد می‌شود یافت نشده است؛ هر چند همواره این احساس خطر در اذهان عمومی وجود دارد. وظیفه مسئولان است که این مسائل را حل و فصل کنند. بر اساس قانون ایمنی زیستی در برنامه ششم توسعه برچسب‌گذاری باید حتما انجام شود و دولت در کشت محصولات تراریخته باید قدم‌هایی بردارد، چرا که در حال حاضر محصولات تراریخته‌ای داریم که وارد کشور می‌شوند.
عضویت ایران در پروتکل‌های جهانی تراریخته
این مسئول در پایان با اشاره به مزایای محصولات تراریخته عنوان می‌کند: با توجه به افزایش روزافزون جمعیت و به دلیل کم آبی، آفات و خشکسالی و... با این سطح زیر کشت ما عملا نمی‌توانیم در آینده پاسخگوی نیازغذایی مردم باشیم.
طرفدارهای تراریخته معتقدند که تراریخته باعث افزایش برداشت محصول می‌شود؛ کاهش استفاده از سموم و کاهش استفاده ازحشرات را در پی دارد. محصولات ارگانیک هم مشکلات خاص خود را دارند، اما در این زمینه گام‌های جهانی برداشته شده است. پروتکل‌های جهانی وجود دارد که کشور ما هم عضو این پروتکل ( پروتکل کارتاهنا) است و مفاد این پروتکل را امضا کرده است.
