محیط زیست
خطر فاضلاب و پشه در کمین میقان
یک کارشناس محیط زیست: ورود پساب به تالاب میقان باعث ایجاد نیزارها و ازدیاد پشه‌های ناقل بیماری شده است
آوا صادق| اراک- خبرنگار:
تالاب میقان به عنوان یکی از گنجینه‌های ارزشمند طبیعی کشور، سالانه میزبان هزاران پرنده مهاجر است که بسیاری از آنها از گونه‌های نادر به حساب می‌آیند. این در حالی است که این تالاب با دارا بودن هزاران گونه‌های متنوع جانوری و گیاهی یکی از تالاب‌های بوم‌شناسی مهم کشور محسوب می‌شود و سالانه میزبان صدها پژوهشگر و طرفدار محیط زیست است. اما در چند سال اخیر ورود پساب به این تالاب زنگ خطر را به صدا درآورده و باعث شده که رشد نیزارها در اطراف آن شدت بگیرد و تجمع پشه‌ها به وجود بیاید. به اعتقاد کارشناسان محیط زیست ورود فاضلاب به تالاب باعث تغییر در اکوسیستم منطقه می‌شود و این موضوع تهدید جدی برای گونه‌های گیاهی و جانوری است.
تداخل آب شیرین فاضلاب با آب شور تالاب باعث از بین رفتن گیاهان شورپسند بومی و اکوسیستم تالاب شده و به بستری برای رشد بی‌رویه نیزارها و پشه‌های ناقل بیماری تبدیل شده است. تجمع پشه‌ها در تالاب میقان علاوه بر مشکلاتی که برای گونه‌های جانوری از جمله پرندگان تالاب و دام‌ها ایجاد کرده، باعث بروز مشکلاتی برای اهالی روستاهای اطراف نیز شده که تمامی دستگاه‌های متولی باید با تعامل و هم‌افزایی در زمینه کنترل و کاهش پشه‌های تالاب میقان و در نتیجه احیای این تالاب ارزشمند گام بردارند.
میقان مستعد افزایش نیزار و پشه است
مدیرعامل موسسه زیست‌محیطی «آوای درنای خاکستری» در این باره می‌گوید: ورود پساب با آب شیرین به آب شور تالاب میقان باعث ایجاد برکه‌ها و آبگیرهای کوچک ساکن و به دنبال آن رشد تعداد نیزارها و پشه‌ها شده است.
«محمود کلنگری» بیان میکند: یکی از انواع پشه‌هایی که در تالاب میقان بسیار زیاد شده «کولکسی» است که باعث انتقال بیماری می‌شود، اما نکته مهم این است که ما در این منطقه پشه مالاریا نداریم. این نوع پشه قادر به انتقال بیماری در انسان و پرندگان است و ویروسی تحت عنوان «نیل غربی» را از پرندگان به انسان منتقل میکند. در حالی که شرایط امروز تالاب مستعد پرورش پشه مالاریا نیز هست.
این حشره‌شناس در ادامه می‌گوید: غذای اصلی پشه‌های موجود در تالاب، پرندگان هستند. پرندگان آبزی نر بیشتر مورد علاقه و توجه پشه‌ها هستند. این پشه‌ها اغلب از پرندگان تغذیه می‌کنند و در هنگام غروب و شب به روستاهای اطراف می‌روند و از خون انسان نیز تغذیه می‌کنند. تغذیه پشه‌ها از خون پرندگان و انسان باعث انتقال بیماری می‌شود. البته پشه‌ها وابستگی زیستی به آب ساکن دارند. رشد نیزارها در تالاب میقان به علت سرازیر شدن پساب از حرکت آب و تلاطم و تأثیر باد بر آن جلوگیری میکند و باعث سکون آب و رشد پشه‌ها می‌شود.
کلنگری ادامه می‌دهد: پشه‌های موجود در تالاب میقان علاوه بر موارد ذکرشده سلامتی مردم محلی حاشیه تالاب و سلامتی حیوانات و دام‌های محلی را تهدید میکند. بنابراین سازمان محیط زیست استان و کشور با توجه به اینکه حجم پشه‌ها زیاد شده واکثر گونه‌های آن خونخوار هستند و به پرندگان آسیب وارد می‌کنند، باید تدابیر و تمهیدات لازم را بیندیشند.
وی بیان میکند: در دنیای امروزی با توجه به اینکه نیزارها برای محیط زیست و تالاب‌ها مضر هستند، یا از طریق مکانیکی آنها را به کود سبز تبدیل می‌کنند و یا در فصل خاص و با امکانات ویژه همچون علف‌کش‌های شیمیایی آنها را از بین می‌برند، چون نیزارها برای درناها و غازهایی که به تالاب مهاجرت می‌کنند، یک تهدید محسوب می‌شوند.
نیزارها عامل تجمع پشه نیستند
مدیرکل محیط زیست استان نیز در مورد تجمع پشه‌ها در تالاب به دلیل وجود نیزارها می‌گوید: وجود نیزارها نمی‌تواند عاملی برای رشد و تجمع پشه‌ها در تالاب میقان باشد و تنها عاملی که باعث این مسأله شده استفاده از پساب در این تالاب است. «رضا میرزایی» بیان میکند: محیط زیست استان در زمینه مقابله با پشه‌های موجود در تالاب هیچ وظیفه‌ای بر عهده ندارد و این مهم تنها بر عهده مرکز بهداشت استان است، زیرا پشه‌ها می‌توانند ناقل بیماری باشند. به نظر من عامل اصلی که باعث طغیان پشه‌ها در تالاب میقان شده، سکون و فساد آب است و نیزارها هرگز عاملی در این زمینه نیستند.
میرزایی با اشاره به ضرورت تدوین برنامه مدیریت زیست‌بومی تالاب میقان اظهار میکند: به منظور حفظ این زیستگاه و استفاده از ظرفیت‌های تالاب میقان این برنامه باید تدوین و حقابه این تالاب تأمین شود.
بی‌خطر بودن پشه‌های موجود در تالاب میقان
در ادامه سراغ مسئول بیماری‌های واگیردار مرکز بهداشت استان می‌رویم. او نیز می‌گوید: با توجه به اینکه پشه‌های تالاب ناقل بیماری نیستند تجمع پشه‌ها در تالاب هیچ مشکلی برای انسان و پرندگان به همراه ندارد.
«علی منصوری» بیان میکند: اما باز هم اگر سازمان محیط زیست می‌گوید هیچ مسئولیتی بر عهده ندارد، پذیرفته نیست. سازمان محیط زیست باید همکاری لازم را داشته باشد تا پرندگان و جانوران این منطقه از بین نروند. محیط زیست استان نباید از زیر وظایف خود در قبال تالاب میقان شانه خالی کند. در این زمینه استانداری باید تصمیم‌گیری کند و برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهد و هر دستگاهی ملزم به انجام وظایف خود باشد. در این صورت از جزیره‌ای عمل کردن دستگاه های مربوطه جلوگیری خواهد شد.
مسئول بیماری‌های واگیردار مرکز بهداشت استان می‌افزاید: تالاب میقان اراک از زیستگاه‌های بسیار مهم و ارزشمند این شهر است که پذیرای گونه‌های بسیار نادری از پرندگان است، بنابراین باید در حفظ این زیستگاه و جلوگیری از انتقال بیماری‌های خطرناک در این تالاب جلوگیری شود.
به هرحال دیدگاه‌های متناقض از سوی کارشناسان و مدیران دستگاه‌های مربوطه که در گزارش آمده است، چند علت دارد که مقام‌های ارشد استان قبل از هرگونه بحران زیست‌محیطی باید به آن توجه کنند.
نخست اینکه فعالان محیط زیست در چند سال گذشته درباره این اتفاقات هشدار داده‌اند و هر روز شاهد خسارات این پشه‌ها به مردم و پرندگان هستیم. نکته بعد که کلنگری نیز به آن اشاره کرد این است که پشه‌ها ناقل بیماری هستند و این مهم به محیط زیست و سازمان بهداشت استان مربوط می‌شود. نکته مهم دیگر در صحبت‌های مدیر کل محیط زیست استان نهفته است که به خطر افتادن زیستگاه تالاب به اداره کل محیط زیست مربوط نیست و باید از آقای استاندار پرسید که این مهم به چه دستگاهی مربوط می‌شود.
