خزان زودرس طبیعت اصفهان

شیرین شفیعی|  اصفهان- خبرنگار:


ریه‌های خشکیده اصفهان زرد و پژمرده‌تر از تابستان‌های گذشته به فصل خزان زودرس در شهریورماه نزدیک می‌شوند. این وداع زودهنگام درختان با طبیعت، بازار شایعات درباره افزایش شمار درختان خطرآفرین را داغ‌تر از همیشه کرده است. موضوعی که مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز اصفهان در واکنش به آن اعلام کرد: درختانی که به دلیل آفات و بیماری‌ها از درون آسیب جدی دیده‌اند، خطرآفرین هستند و باید قطع شوند، اما از آبان پارسال تاکنون حتی یک درخت کهنسال به دلیل آفت‌زدگی و بیماری قطع نشده است. 


خشکی، آفت‌زدگی و خزان زودرس درختان

14 ماه خشکی زاینده‌رود، امسال رکورد قطعی آب در بستر رودخانه را شکسته و پیامدهای تلخی مانند فرونشست زمین، خشکی چاه‌ها و منابع زیرزمینی و از همه مهم‌تر تهدید زندگی درختان و فضای سبز شهر را به دنبال داشته است. اصفهان که تا همین چند سال پیش یکی از شهرهای سرآمد در ایجاد و نگهداری فضای سبز خوانده می‌شد، اکنون خشکی، آفت‌زدگی و خزان زودرس در 5400 هکتار عرصه فضای سبز را به تماشا نشسته است. 
نخستین درختانی که از خشکی زاینده‌رود در فصل تابستان دچار آسیب شدند، چنارها و بیدمجنون‌های کهنسال بودند که در سایه‌سار آب سر از خاک بیرون آورده بودند و در سرنوشتشان، خشکی زاینده‌رود پیش‌بینی نشده بود. با ادامه تابستان‌های خشک اصفهان، کم‌کم دامنه خشکی، پوسیدگی و آفت‌زدگی درختان هم گسترده‌تر می‌شود. آن هم در شهری که به دلیل پیشینه 400 ساله در ایجاد باغ و فضای سبز، عنوان باغ شهر را یدک  می‌کشد. 


اصفهان را سبز می‌خواهیم

گردشگران داخلی و خارجی، تماشای اصفهان را زیر سایه درختان در هم تنیده خیال انگیزتر می‌دانند و معتقدند فضای سبز قدیمی اصفهان باید به هر قیمتی که شده حفظ شود چون اصفهان بدون درخت و سبزه، تماشایی نخواهد بود. با اینکه خشکی زاینده‌رود، بازار گردشگری نصف جهان را نیز به تعطیلی کشانده اما هنوز هم می‌توان در بعضی از پل‌های تاریخی و بناهای مشهور مانند پل خواجو، سی‌وسه پل و میدان امام(ره)، گردشگرانی را دید که اصفهان را برای یک توقف کوتاه یا چند روزه انتخاب می‌کنند. مهمانان همیشگی یا تازه‌وارد اصفهان همگی در یک موضوع هم عقیده‌اند؛ آنکه درختان هویت شهر هستند و شهروندان و مسافران نیز از نظر روحی به وجود آنها عادت دارند، در نتیجه خشک‌شدن درختان، آسیب جدی به روحیه مردم وارد می‌کند. 


افزایش درختان حادثه‌ساز

سقوط درختان در گوشه و کنار شهر، پدیده‌ای است که در دو سه سال اخیر و با ادامه روند خشکسالی شدت گرفته و مسئولان پیشین سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان بر این باور بودند که یکی از عوامل افتادن درختان، خشکی زاینده‌رود و کم‌آبی است که باعث می‌شود ریشه درختان سطحی شده و همین مورد سبب سقوط درختان بر اثر وزش شدید باد می‌شود.

افتادن درختان آفت زده یا پوسیده و خشک شده، فقط محدود به چند نقطه طبیعی شهر مانند بیشه ناژوان و حاشیه زاینده‌رود نیست بلکه دامنه این هشدار به اندازه‌ای جدی است که حتی درختان حاشیه کوچه و خیابان را نیز در بر می‌گیرد چون در کنار خشکی و کم‌آبی، مهم‌ترین عامل سقوط درختان، شیوع آفات و بیماری‌هاست و اقلیم اصفهان در سال‌های اخیر، زمینه توسعه آفات را فراهم کرده است.  تکثیر و طغیان آفت‌هایی همچون شته، کنه، سوسک چوب در این منطقه، باعث می‌شود هر سال مبارزه شیمیایی و غیر‌شیمیایی درختان در 2 مرحله اجرا شود، مرحله نخست در اردیبهشت‌ماه و مرحله دوم، خردادماه. استفاده از تله‌های نوری، مبارزه مکانیکی و بیولوژی، شست‌وشوی درختان و استفاده از ترکیبات غیر‌شیمیایی نیز برخی از مهم‌ترین راه‌های نوین مبارزه با آفات درختان شهر اصفهان به شمار می‌آیند که احتمال آسیب شهروندان را به حداقل می‌رساند. 


5هزار درخت خطرآفرین

مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان درباره احتمال سقوط درختان آفت زده و خشکیده به همشهری گفت: درختان در مناطق مختلف شهر به‌صورت مداوم رصد می‌شوند و اگر درخت خطرآفرینی در این بررسی‌ها گزارش شود، برای قطع آن اقدام می‌کنیم. «فروغ مرتضایی‌نژاد» از مهار بیش از پیش آفات و بیماری‌های فضای سبز در اصفهان خبر داد و افزود: اطمینان می‌دهم که درختان برای هیچ‌یک از شهروندان خطری ندارند، چرا که تعداد درختان خطرآفرین بسیار ناچیز است و به یک‌درصد هم نمی‌رسد. او تعداد تقریبی درختان خطرآفرین شهر را کمتر از 5 هزار اصله در میان بیش از 3 میلیون اصله درخت برشمرد و گفت: وجود این تعداد درخت آسیب‌دیده در هر اکوسیستمی حتی جنگل‌ها هم طبیعی است و نمی‌تواند دلیلی بر نابودی یا مشکلات دیگر برای فضای سبز اصفهان باشد. 


درختکاری روی نخاله‌های ساختمانی

مرتضایی‌نژاد اطمینان داد این درختان خطرآفرین در لابه‌لای بافت مسکونی شهر قرار ندارند و توضیح داد: یکی از کانون‌های تجمع درختان خطرآفرین، پارک ایثارگران در نزدیکی بلوارآیینه خانه و سی وسه پل و همچنین پارک مشتاق است. خود ما هم زمانی به روند رشد و ظاهر آنها مشکوک شدیم و در بررسی ریشه‌های خاک مشخص شد این درختان از سال 76 در محلی کاشته شده‌اند که نخاله‌های ساختمانی ریخته شده بود و کاشت چنار یا گونه‌های دیگر روی بستری از نخاله‌های ساختمانی، پیامدهای خود را در سال‌های بعد نشان خواهد داد. 

وی با اشاره به آغاز مشکلاتی مانند سستی ریشه درختان از سال 86 گفت: این زمانی بود که ریشه‌ها به بستر نخاله رسیده بودند و نمی‌توانستند از آن پایین‌تر بروند. در نتیجه محدوده‌ای از فضای سبز پارک ایثارگران و مشتاق مورد بررسی قرار گرفت و چون نمی‌توان بستر خاک را عوض کرد، با روش‌های دیگری مانند تغذیه خاک و کاشت نهال‌ها و ریشه‌های کوچک‌تر در خاک مناسب، این مشکل برطرف شد. 


خزان زودرس از شهریور

مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان، مهم‌ترین بحران کنونی فضای سبز و درختان اصفهان را خزان زودرس معرفی کرد و افزود: این خزان زودرس نتیجه خشکی و آبیاری نشدن مناسب گیاهان و درختان است که با وجود اضافه کردن ترکیبات شیمیایی به آب برای تغذیه درختان، نتوانستیم امسال هم از بروز آن جلوگیری کنیم. در نتیجه خزان زودرس از شهریورماه در اصفهان گسترده‌تر شده و به چشم رهگذران خواهد آمد.


کمبود آب می تواند دلیل سقوط درختان باشد

«احمد خاتون‌آبادی» کارشناس محیط ‌زیست نیز درباره سقوط درختان اصفهان گفت: سقوط درختان باید مورد پژوهش علمی صورت بگیرد، اما کمبود آب هم می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در این زمینه باشد. 
وی افزود: با توجه به اینکه آب‌های زیرزمینی کاهش یافته سبب می‌شود ریشه درختان با آب تماس نداشته باشد و سست شود، اما مقاومت گیاهان به عوامل دیگری هم‌بستگی دارد مانند آفت و بیماری که گیاه را ضعیف می‌کند.