فساد قاتل سیاستمداران ناپاک

جواد نصرتی/روزنامه نگار

 فساد در دنیا، ‌قربانیان سطح بالایی می‌گیرد و برکناری نخست‌وزیران و روسای جمهور از قدرت، به خاطر نارضایتی و خشم عمومی، به سرعت در حال گسترش است.

به گزارش فارین پالیسی، در همین 6 ماه گذشته، دومینوهای فساد در کشورهای متنوع و متفاوتی مانند ارمنستان، مالزی، پرو، اسلواکی، آفریقای جنوبی و اسپانیا به حرکت درآمده است.
اگر به کمی عقب‌تر نگاه کنیم، واقعیتی شایان توجه نظرمان را جلب خواهد کرد: در 5 سال گذشته، رهبران بیش از 10 درصد کشورهای جهان، به واسطه فساد از قدرت برکنار شده‌اند. در این 22 کشور، رهبران یا استعفا داده‌اند، یا رای اعتماد نگرفته‌اند و یا استیضاح شده‌اند. فساد منتسب به آنها، دامنه گسترده‌ای داشته است؛ از پنهان کردن دارایی‌های خارج از کشور گرفته تا سوءاستفاده از قدرت برای استحصال منافع شخصی. بیشتر این موارد ربطی به هم ندارند اما انتشار اسناد پاناما در سال 2016 و تحقیقات درباره شرکت برزیلی اودبرشت باعث بروز رسوایی‌های سیاسی در کشورهای مختلفی شده است.  
فساد و مسائل مربوط به آن نه تنها باعث شده که رهبران زیادی پیش از اتمام دوره قانونی خود برکنار شوند، که باعث شکست رهبران زیادی در انتخابات‌های قانونی هم شده است. بهترین نمونه شکست غافلگیرکننده نخست‌وزیر مالزی نجیب رزاق در انتخابات ماه مه است. اعتبار نجیب رزاق در آستانه انتخابات به صورت مرگباری به خاطر ادعاهایی که او را به دزدی صدها میلیون دلار از یک پروژه دولتی و انتقال آنها به حساب شخصی‌اش متهم می‌کرد ضربه خورد. در چند سال گذشته، آرژانتین،‌ بنین، کاستا‌ریکا، ‌غنا، هند، نیجریه، ‌سیرا لئون  و سریلانکا هم شاهد شکست احزاب حاکم به خاطر ارتباط آنها با پرونده‌های فساد بوده‌اند.
 حتی در جاهایی هم که رهبران فاسد از توفان جان سالم به در برده‌اند، اعتراضاتی که منشا آنها نارضایتی از فساد است، دنیای سیاست را به لرزه درآورده‌؛ کشورهایی مانند جمهوری چک، هندوراس، ‌مالت و ... .  امروزه فساد به یک مسئله قدرتمند چشمگیر - یا احتمالا قدرتمندترین مسئله- تبدیل شده است که باعث تغییرات سیاسی در دنیا می‌شود. این واقعیت نقطه مقابل حیاتی این ایده آزاردهنده است که در سال‌های اخیر رواج پیدا کرده و اینگونه مطرح می‌کند که دستکاری رسانه‌ها، ژست‌های پوپولیستی و محدود کردن فضاهای مدنی به سیاستمداران فاسد این امکان را می‌دهد که هر کاری که دوست دارند انجام بدهند و هیچ بهایی برای آن نپردازند. شهروندان در سراسر جهان نشان‌داده‌اند که تمایلی برای تحمل فساد و دیگر شیوه‌های حکمرانی بد ندارند. آنها با این کار، دنیای سیاست را تغییر می‌دهند و به سمت و سوی بهتری می‌برند. 


ژوئن 2013
جمهوری چک: پتر نساس نخست وزیر کشور در پی مطرح شدن اتهام جاسوسی علیه نزدیک‌ترین مشاور و دوستش مجبور به استعفا شد.



فوریه 2014
اوکراین: رئیس جمهور ویکتور یانوکوویچ بلافاصله بعد از فرار از کشور  توسط پارلمان از سمت خود برکنار شد. او به شدت به خاطر امضا نکردن یک توافقنامه با اتحادیه اروپا و همینطور فساد و سوء مدیریت دولتی تحت فشار بود.



می 2014
تایلند : یینگلوک شیناواترا 
نخست وزیر به خاطر گمانه‌زنی‌ها درباره اعطای مصونیت به برادرش (نخست‌وزیر سابق کشور که به فساد محکوم شده بود) با تظاهرات اعتراضی سراسری مواجه شد. خود یینگلوک بعدا به اتهام فساد  تحت تعقیب قرار گرفت.

سپتامبر 2015
گواتمالا: رئیس جمهور اوتو پرس مولینا ساعاتی بعد از آنکه کنگره مصونیت سیاسی او را به خاطر مشارکت در یک پرونده فساد لغو کرد استعفا داد. او بعدا دستگیر شد. 


نوامبر 2015
رومانی: ویکتور پونتا نخست وزیر کشور در پی اعتراض‌های سراسری به آتش‌سوزی مرگبار در کلوب شبانه که بهانه‌ای برای اعتراض‌های گسترده‌تر به فساد دولت بود از سمت خود کناره‌گیری کرد. 




نوامبر 2015
وانواتو: بالدوین لونزدیل رئیس جمهور کشور در پی محکومیت 14 عضو به دریافت رشوه، پارلمان را منحل کرد. در حالی که لونزدیل همچنان در قدرت بود، جانشین ساتو کیلمان نخست‌وزیر کشور، در انتخابات بعدی انتخاب شد. 



اکتبر 2015
مولداوی : والریو استرلت نخست وزیر کشور نتوانست در پی خشم عمومی از بازداشت نخست‌وزیر پیشین به اتهام دریافت رشوه و همچنین عصبانیت عمومی از پرونده بزرگ فساد بانکی،‌ رای اعتماد پارلمان را بگیرد.


سپتامبر 2015
مصر: ابراهیم محلب نخست وزیر کشور به خاطر به جریان افتادن تحقیقات رسمی از فساد وزیر کشاورزی و همینطور عملکرد ضعیف در دیگر بخش‌های دولتی از سمت خود کناره‌گیری کرد. 



آوریل 2016
اوکراین: آرسنی یاتسنیوک نخست وزیر اوکراین در پی خشم عمومی از وجود فساد گسترده و مشکلات اقتصادی حل نشده استعفا داد. 




آوریل 2016
قرقیزستان: تمیر ساریف نخست‌وزیر قزاقستان بعد از آنکه یک کمیسیون تحقیقی مجلس، دولت او را به فساد در رابطه با قراردادهای دولتی متهم کرد از سمت خود کناره‌گیری کرد. 


اوریل 2016
ایسلند: زیگموندور داوید گونلاوگسون نخست وزیر ایسلند در پی انتشار اسناد پاناما و اشاره به دارایی‌های خارج از کشور او در این اسناد، استعفا داد. 



مارس 2017
کره جنوبی : در پی اعتراض‌های فراگیر مردمی، پارک گئون هی رئیس جمهور کره جنوبی به اتهام سوء استفاده از قدرت و دیگر موارد فساد، استیضاح و از کار برکنار شد. او در سال 2018 به 24 سال زندان محکوم شد. 



اوت 2016
برزیل: دیلما روسوف رئیس جمهور برزیل در یک جو به شدت دوقطبی سیاسی و در پی اتهام‌های فساد سیستماتیک، به اتهام دستکاری بودجه استیضاح و برکنار شد. 



ژوئن 2016
کرواسی: تیهومیر اورسکوویچ نخست  وزیر کرواسی که به شدت به خاطر فساد جانشین خود و همینطور یک شرکت نفتی مجارستانی درگیر بود نتوانست رای اعتماد مجلس را بگیرد. 


مارس 2017
لسوتو: نخست وزیر پاکالیتا موسیسیلی نتوانست در پی نارضایتی عمومی از سوءمدیریت اقتصادی دولت و فساد همه‌گیر از مجمع ملی رای اعتماد بگیرد. او در انتخابات بعدی هم شکست خورد.



جولای 2017
پاکستان: نواز شریف نخست وزیر پاکستان از سوی دادگاه عالی کشور نامناسب برای احراز پست نخست‌وزیر اعلام شد. انتشار اسناد پاناما مشخص کرد خانواده او سرمایه‌گذاری‌های خارجی اعلام‌نشده داشته اند. 




فوریه 2018
آفریقای جنوبی : جیکوب زوما نخست‌وزیر آفریقای جنوبی تحت فشار شدید افکار عمومی و هم‌حزبی‌هایش و در شرایطی که چندین پرونده فساد، دولت او را به شدت بی‌اعتبار کرده بود مجبور به استعفا شد.




مارس 2018
اسلواکی: رابرت فیسکو نخست وزیر در پی نارضایتی و خشم شدید مردم از قتل یک خبرنگار تحقیقی که روی فساد مالیاتی و عمومی تحقیق می‌کرد استعفا داد. 




ژوئن 2018
اسپانیا: ماریانو راخوی نخست‌وزیر نتوانست رای اعتماد مجلس را در پی اتهام‌های سنگین درباره سوءاستفاده مالی کسب کند.




آوریل 2018
ارمنستان: انتصاب سرژ سرکیسیان رئیس جمهو روقت ارمنستان به عنوان نخست‌وزیر، به او اجازه داد از محدودیت‌های قانون اساسی برای حضور در راس قدرت فرار کند. همین باعث بروز یک اعتراض فراگیر به فساد رژیم ارمنستان و تمایلات خودکامه شد. تظاهرات سراسری در نهایت او را مجبور به استعفا کرد.



مارس 2018
ماریتوس: امینه گوریب فکیم  در پی مطرح شدن اتهام‌های سوءاستفاده از منابع سازمان‌های مردم‌نهاد مجبور به استعفا شد. 




مارس 2018
پرو: پدرو پابلو کوچینسکی رئیس جمهور پرو در پی مطرح شدن اتهام‌هایی که او  را به رسوایی شرکت برزیل اودبرشت مربوط می‌کرد و همینطور متهم شدن به پرداخت رشوه به نمایندگان مجلس برای جلوگیری از استیضاحش مجبور به استعفا شد.