دستاوردهای بزرگ با ذرات کوچک

زهرا خلجی | روزنامه‌نگار

در 2 دهه گذشته، فناوری نانو از یک مفهوم آینده‌نگرانه به یکی از حوزه‌های پیشرو در علم و صنعت ایران تبدیل شده است. امروز ایران نه‌تنها در منطقه بلکه در سطح جهانی نیز جزو کشورهای فعال در توسعه و تجاری‌سازی فناوری نانو به‌شمار می‌آید. شانزدهمین نمایشگاه ایران نانو دیروز در حالی  به‌کار خود پایان داد که بیش از 150نهاد در آن به ارائه و نمایش محصولاتشان پرداختند. عماد احمدوند، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو در گفت‌وگو با همشهری درباره فعالیت‌های این ستاد و جزئیات نمایشگاه توضیح داد. 

1860محصول نانویی
احمدوند درباره شرکت‌های حاضر در نمایشگاه نانو گفت: در شانزدهمین دوره ایران نانو، 150شرکت و نهاد شرکت کردند. البته تعداد کل شرکت‌های فعال در این حوزه 400شرکت بود که برخی از آنها در نمایشگاه‌های مرتبط با حوزه خود حاضر شدند. او تأکید کرد: به واسطه بین رشته‌ای‌بودن فناوری نانو، فعالیت شرکت‌ها نیز از صنعت دارو، کشاورزی، آب و محیط‌زیست، معدن، نفت و گاز و پتروشیمی تا حمل‌ونقل گسترده است. به همین دلیل در مجموع یک هزار و 860محصول مرتبط با نانو در این صنایع تولید شده است. 

رشد حجم فروش محصولات
از مرحله تحقیق تا بازار، فناوری نانو در ایران مسیری پویا  را طی کرده است. احمدوند با تأکید بر این موضوع گفت: شرکت‌های نانویی در حوزه‌های مختلف فعال هستند و در طول چند سال گذشته فعالیت آنها از صرفا فناوری و ارائه یک‌سری محصول اولیه به حوزه صنعتی انتقال پیدا کرده است و حجم فروش محصولات نانویی رشد قابل توجهی داشته است. به‌گفته دبیر ستاد نانو، در 2سال گذشته فروش محصولات از حدود 60هزار میلیارد تومان در سال 1402به 97هزار میلیارد تومان در سال 1403رسیده است.

اثرات اجتماعی و اقتصادی
به باور کارشناسان اگر روند فعلی فعالیت‌های نانویی در ایران ادامه یابد، ایران می‌تواند تا سال ۱۴۱۰ به یکی از 3 قطب اصلی فناوری نانو در آسیا تبدیل شود. احمدوند نیز گفت: تمرکز برنامه ملی توسعه نانو در ایران روی مواردی است که اثرات اقتصادی و اجتماعی بالاتر دارند. ممکن است در برخی حوزه‌ها حجم فروش بالا باشد اما اثری که در کاهش مصرف انرژی یا خروج ارز از کشور می‌گذارد به‌مراتب بیشتر از حجم فروش شرکت‌هاست و همین مورد اولویت ماست.  او توضیح داد: حوزه‌هایی مانند نانو دارو که در درمان بیماری‌های سخت مثل سرطان استفاده می‌شود از اساسی‌ترین نمونه‌هاست. در حوزه کشاورزی با استفاده از فناوری نانو افزایش چند برابری برداشت ماهی و آبزیان داشتیم. همچنین مواردی مثل تصفیه آب و پساب با این فناوری در اولویت است.

صادرات در مسیر صعود
احمدوند درباره بازار صادرات محصولات نانوی ایرانی گفت: از حجم بازار حدودا 97هزار میلیارد تومانی، حدود 10درصد به بازار صادراتی مربوط است و حدود 183میلیون دلار از این محصولات به کشورهای مختلف ازجمله عراق، ترکیه، روسیه و... صادر شده است. این روند در واقع هم ظرفیت فنی و اقتصادی شرکت‌های ایرانی را نشان می‌دهد و هم قابلیت رقابت‌پذیری با محصولات خارجی. البته او تأکید کرد که به‌دلیل تحریم کشور، این شرکت‌ها در شرایط سختی وارد بازار جهانی می‌شوند اما با وجود این، حجم صادرات‌شان از حدود 145میلیون دلار در سال 1402به 183میلیون دلار در 1403رسیده است.