گزارش
خروش از عمق زمین
سفر به مهم‌ترین آتشفشان‌های فعال دنیا
زهرا خلجی | روزنامه‌نگار
آتشفشان پدیده‌ای زمین‌شناسی است که براثر خروج مواد داغ از درون زمین به سطح آن به‌وجود می‌آید. جایی است که مواد مذاب (ماگما)، همراه با گازها، خاکستر و سنگ‌ها از درون زمین به سطح می‌رسند. وقتی ماگما به سطح زمین می‌رسد، به آن گدازه(لاوا) می‌گویند. در سال2025 میلادی، تعدادی از کوه‌های آتشفشانی جهان فعالیت شدیدی داشتند که اینجا به چند مورد اشاره می‌کنیم.
انواع آتشفشان
آتشفشان فعال: هم‌اکنون یا در گذشته نزدیک فوران داشته و احتمال فوران دوباره دارد (مثل تفتان در ایران یا کیلاوئا در هاوایی).
آتشفشان نیمه‌فعال: فعلا فقط گاز و بخار خارج می‌کند، ولی فوران بزرگ ندارد (مثل دماوند).
آتشفشان خاموش: مدت بسیار طولانی (هزاران یا میلیون‌ها سال) بدون فعالیت بوده و احتمال فوران دوباره‌اش بسیار کم است (مثل سهند و سبلان).
فواید و خطرات
خطرات: فوران می‌تواند باعث تخریب شهرها، تغییر آب‌وهوا، مرگ موجودات زنده و ایجاد سونامی شود.
فواید: خاک‌های آتشفشانی بسیار حاصلخیز هستند، منابع معدنی مثل گوگرد و فلزات از آتشفشان‌ها به‌دست می‌آیند و حتی در تامین انرژی زمین‌گرمایی برای تولید برق از مناطق آتشفشانی استفاده می‌شود.
آتشفشان‌های 2025
سال۲۰۲۵ میلادی، چند آتشفشان در جهان فعالیت قابل‌توجهی داشتند که به 3نمونه از آنها اشاره می‌کنیم.
کیلاوئا (هاوایی)
این آتشفشان که در جزیره بزرگ هاوایی واقع است، از ۲۳دسامبر ۲۰۲۴ موجی از فوران‌ها و فعالیت‌ها را آغاز کرد که در سال۲۰۲۵ نیز ادامه یافت. در ژوئن۲۰۲۵ گزارش شده که فوران‌های گدازه ارتفاع قابل‌توجهی داشته‌اند. این نمونه خوب است چون نشان می‌دهد فعالیت آتشفشانی صرفا انفجاری نیست؛ بلکه می‌تواند به شکل مکرر و با گدازه‌های پیوسته هم رخ دهد.
مانت لووتوبی لاکی-لاکی (اندونزی)
این آتشفشان در اندونزی در ۱۷ و ۱۸ ژوئن۲۰۲۵ فوران‌هایی داشت که گدازه و خاکستر را به ارتفاع بیش از ۱۰کیلومتر به جو فرستاد. تأثیر آن نه فقط محلی بلکه بر ترافیک هوایی نیز بوده و منطقه‌ای را تحت‌اثر خاکستر قرار داده است. اندونزی در منطقه «حلقه آتش» قرار دارد و این نوع فعالیت‌ها برای نواحی پرجمعیت هشداردهنده است.
ساندنوکور (ایسلند)
شبه‌‌جزیره رِیکیانِس در ایسلند در ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۵ فوران جدیدی را تجربه کرد که باعث شد ساکنان منطقه و محل‌های گردشگری مانند مرداب آبی تخلیه شوند. گزارش‌های پس از آن نشان می‌دهد که این منطقه فوران را از اوایل آوریل نیز آغاز کرده است. این نوع فعالیت نشان می‌دهد که حتی مناطق معمولا خاموش‌تر نیز می‌توانند در زمان‌های خاص بیدار شوند.
تفتان
تفتان تنها آتشفشان فعال ایران به‌شمار می‌رود. این کوه در سیستان و بلوچستان قرار دارد. با ارتفاع ۴۰۴۲متر بلندترین کوه منطقه جنوب شرق ایران محسوب می‌شود. البته فوران آتشفشانی از این کوه در تاریخ مکتوب گزارش نشده، اما شواهد زمین‌شناسی نشان می‌دهد که چنین اتفاقی چند‌هزار سال پیش رخ داده است. در حال حاضر، از این آتشفشان، خروج دائمی بخار آب، گازهای سولفور و دودهای گوگردی از دهانه‌ها و رسوبات گوگردی زرد‌رنگ در اطراف دهانه‌ها دیده می‌شود.
