زمانی برای اصلاح مجازات

جواد عزیزی

 تصادف خودروی 206 با 7 کارگر افغان فضای سبز و مرگ 5نفر از کارگرها در اتوبان شهید بابایی تهران، یکی از مهم‌ترین حوادث روزهای گذشته بود؛ حادثه‌ای که حدود ساعت 6:30 صبح ششم مردادماه رخ داد و جان کارگرانی را گرفت که خسته از ساعت‌ها کار شبانه، کنار اتوبان منتظر سرویس‌شان بودند تا به استراحتگاهشان منتقل شوند. مرگ 5کارگر بی‌گناه، تلخ بود و هولناک اما این، تنها دلیل صدرنشینی خبر میان اخبار حوادثی نبود؛ چرا که دلیل وقوع این تصادف نیز همانند نتیجه آن، دردناک‌ و هولناک بود.

ماجرا از این قرار بود که یک دختر و 3پسر که شب قبل از حادثه در خانه یکی از دوستانشان جمع شده و دور هم مشروبات الکلی استفاده کرده‌ بودند، سرنشینان پژوی مرگ بودند. آنها بی‌آنکه پلک روی پلک بگذارند شب را به صبح رسانده بودند و همین بی‌خوابی و مستی بود که باعث شد روز حادثه کنترل ماشین از دست راننده 19ساله آن خارج و این فاجعه رقم بخورد.

 به اعتراف راننده خودرو: «آن روز احساس گیجی و بی‌خوابی داشتم. هنگام حادثه برای یک لحظه چشمانم روی هم رفت و دیگر نفهمیدم چه شد». این اتفاق اما وقتی تلخ‌تر می‌شود که بدانید طبق ماده718 قانون مجازات اسلامی، هر گاه راننده مست باشد و در همین حال مرتکب قتل غیرعمد شود به بیش از دو سوم مجازات ماده 714 (که می‌گوید هر گاه بی‌احتیاطی یا عدم‌مهارت راننده منتهی به قتل غیرعمدی شود، فرد به 6 ماه تا 3سال حبس و پرداخت دیه درصورت مطالبه ولی دم محکوم می‌شود) و همچنین تا 5سال ممنوعیت از حق رانندگی محکوم می‌شود.

این، همه مجازات فردی است که در حالت مستی دچار تصادف شده و جان یک یا چند نفر را گرفته و خانواده‌هایی را بی‌سرپرست کرده است. حال آنکه در برخی از کشورها که اتفاقا مصرف مشروبات الکلی در آنجا همانند ایران جرم و ممنوع نیست، تنها برای رانندگی هنگام مستی (و نه مرتکب تصادف و قتل‌شدن) مجازات‌هایی بسیار سختگیرانه‌ و حتی محرومیت‌‌های دائمی درنظر گرفته می‌شود. شاید همین سختگیرانه نبودن مجازات است که باعث شده این روزها آمار رانندگی در حال مستی در کشور سیر صعودی گرفته و هر از‌گاهی مقامات قضایی و پلیس درباره این افزایش عجیب و چشمگیر هشدار دهند. بی‌شک یکی از راه‌‌های پیشگیری از جرایم استفاده از مجازات بازدارنده است و شاید حالا وقت آن رسیده که برخی از مجازات مورد بازنگری قراربگیرند و با اصلاح‌ها برخی از قوانین برای جلوگیری از وقوع حوادث اینچنینی تلاش کرد.


انتظار فرساینده

شاهین امین

مهم‌ترین خبر این روزها انتظار است؛ انتظار برای اخبار خوب، انتظار برای اخبار بد.

می‌دانم انتظار در واقع خبر نیست، یک رفتار است اما وجود این حجم از انتظار و چشم داشتن به اتفاقات خوشایند یا ناخوشایند که از راه خواهند رسید یا رخ نخواهند داد، به‌خودی خود خبر محسوب می‌شود؛انتظار برای حرکت، برای راه‌‌حل‌‌های لازم، کارگشا و امروزی. انتظار برای دیدن واقعیت‌ها به تمامی، به‌جای کتمان، به‌جای تخفیف معضلات، به‌جای ذکر مدام «حباب حباب». انتظار برای کاهش ناکارآمدی‌‌های تکراری. انتظار برای گفت‌وگو، آشتی، وحدت. انتظار برای هم‌‌افزایی، پایان تسویه‌حساب‌های سیاست‌بازان، پایان حرف‌های غیرمسئولانه هزینه‌زا. انتظار برای دیدن نتیجه مبارزه با فساد در زندگی روزمره نه فقط اعلام مجازات‌ها. انتظار برای کاهش فساد و بسترهای فسادزا. انتظار برای درک و همراهی با طبیعت، توسعه پایدار متناسب با اقلیم فلات ایران، ترویج و گسترش سبک زندگی هماهنگ با محدودیت‌ها و امکانات خدادادی.

انتظار برای اخبار بد. انتظار برای دشواری، بی‌‌تدبیری و تکذیب بیشتر. انتظار برای ناله و انتقاد به‌جای مقاومت و درایت.

انتظار برای برای نشنیدن و ندیدن خبر از آقازاده‌های ننر و پرمدعایی که در اطراف ما هستند و کمترین زیانشان آزار و فرسایش روح و روان جوانان گرفتاری است که حداقل لیاقتشان از حداکثر توانایی‌های واقعی آنها بیشتر است؛ آقازاده‌هایی که خودروی 500- 400 میلیونی خود را اسباب تحقیر دیگران و اقشار  آسیب‌دیده می‌کنند. آنهایی که سلوک و تشخص جعلی خود را نشانه ژن خوب می‌دانند.

انتظار برای آرامش؛ آرامش در خیابان، محل کار، پارک، کنسرت و ورزشگاه در کنار خانواده. بدون محدودیت‌‌های بی‌مورد، بی‌معیار و بی‌‌قانون.

جامعه ما امروز آنچنان در برابر اتفاقات، اخبار سهمگین و فشار روانی قرار گرفته که بسیاری از مردم- اگر نگوییم همه آنها - مداوم در انتظار خبری و ضربه جدیدی بر زندگی خود یا برعکس گشایشی و راهکاری برای بهبود کیفیت زندگی و ثبات اقتصادی و اجتماعی هستند. این انتظارهای متورم درصورت طولانی شدن قطعا اثرات فرساینده‌ای برجامعه و کاهنده‌‌ای بر عملکرد افراد و سازمان‌ها خواهد داشت. و نگران‌کننده‌‌تر اینکه اغلب مردم، مدیران و مسئولان این انتظارات را از دیگران طلب می‌کنند و کمتر رفتارهای شخصی یا سازمانی خود را طبق آنها سامان می‌دهند. فضای منتظر امروز جامعه، یک خبر است برای اهل دانستن و فهمیدن.