دستمزد
بسته جدید ارزی به داد معیشت کارگران می‌رسد؟
احمد میرخدائی/ روزنامه‌نگار
کارگران برای بازیابی توان معیشتی خود وارد بازی پرپیچ‌وخم بازنگری دستمزد شده‌اند. چانه‌زنی‌های شرکای اجتماعی در چندین سال اخیر نشان می‌دهد افزایش دستمزد نیروی کار تا رقم سبد معیشت عملا به بن‌بست می‌خورد. طبیعتا در این شرایط هر اتفاق دیگری نیز که با هدف کمک به معیشت کارگران در دستور کار قرار بگیرد و برای یکی از طرف‌های کارفرمایی یا دولت هزینه در بر داشته باشد، به‌سختی قابل‌اجرا خواهد بود. اسماعیل ظریفیآزاد، مدیرکل روابط کار و جبران خدمات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به همشهری می‌گوید: اگر بسته جدید ارزی دولت بتواند ثباتی در فضای اقتصاد ایجاد کند هم از منظر کلان وضعیت معیشت کارگران بهبود می‌یابد و هم دست دولت و وزارت کار برای حمایت کالایی از معیشت این طبقه بازتر می‌شود.
به گزارش همشهری، کارفرمایان ساختار اقتصادی کشور را عامل اصلی ناتوانی خود از افزایش دستمزد می‌دانند. آنها بارها اعلام کرده‌اند فضای اقتصادی کشور روی خوشی به بخش مولد نشان نمی‌دهد و باعث شده سودآوری بخش تولید نسبت به حوزه‌های غیرمولد اصلا به چشم نیاید. در این شرایط نقدینگی هرگز به سمت تولید و صنعت سوق پیدا نمی‌کند و این بخش زیر بار سنگین هزینه‌های تأمین مالی و تولید، برای کمک به معیشت نیروی کار خود به عنوان رکن اصلی تولید قدرتی ندارد. اما در مقابل، کارگران معتقدند تأمین معیشت آنها جزو تکالیف کارفرمایان و دولت بوده و حالا که با جهش نرخ ارز و رشد قیمت کالاها، هزینه معیشت کارگری 50درصد افزایش یافته، دیگر ظرف تاب‌آوری قشر حقوق‌بگیر پر شده و قادر به گذران زندگی نیست؛ درنتیجه یا در حوزه بهبود معیشت کارگران باید اتفاقی رخ دهد یا باید منتظر سونامی از هم پاشیدن ارکان خانوارهای حقوق‌بگیر ماند.
معیشت کارگران و بسته جدید ارزی
درخواست کارگران برای ترمیم وضعیت معیشت، از یک هفته پیش در دستور کار شورای‌عالی کار قرار گرفت و این شورا جلسه‌ای را نیز با این موضوع برگزار کرد و براساس آن مقرر شد کارگران و کارفرمایان پیشنهادهای خود برای شیوه‌های ترمیم معیشت کارگری را ظرف یک ماه به دبیرخانه شورا ارسال کنند تا مورد بحث و بررسی قرار بگیرد که البته طبق گفته مدیرکل روابط کار و جبران خدمات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، هنوز پیشنهادی به دبیرخانه شورا نرسیده است. اسماعیل ظریفیآزاد در گفت‌وگو با همشهری، افزایش رقم دستمزد کارگران را با یک مانع جدی مواجه دانست و گفت: اوضاعی که باعث شده وضع معیشتی کارگران بدتر شود، به‌نوعی دیگر دامنگیر کارفرمایان نیز شده و اغلب بنگاه‌های اقتصادی به‌ویژه در بخش تولید را متضرر کرده است؛ به‌گونه‌ای که تحمیل هزینه جدید در قالب دستمزد می‌تواند وضع را بدتر کند و آثار آن از طریق کاهش سطح اشتغال یا محدود شدن اشتغال موجود به کارگر آسیب مجدد وارد کند. ظریفیآزاد افزود: با این توضیحات فعلا افزایش رقم دستمزد قابلیت طرح ندارد؛ مگر اینکه در حوزه کلان اقتصاد اتفاقی بیفتد و زمینه افزایش دستمزد را فراهم کند. او با اشاره به اینکه کارگران نیز رأسا به‌دنبال افزایش رقم دستمزد نیستند، گفت: کارگران پیشنهادهایی کلی مانند حمایت‌های غیرمزدی به‌ویژه احیای ستاد بن وزارت کار را مدنظر داشتند که می‌تواند مقداری معیشت آنها را تعدیل کند. مدیرکل روابط کار و جبران خدمات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معتقد است: اگر دولت پس از ارائه بسته جدید ارزی، بتواند تخصیص ارز دولتی به کالاهای اساسی را تثبیت کند، اجرای پیشنهاد احیای ستاد بن، به‌واسطه تعدیل قیمت‌ها در سطح بازار آسان‌تر خواهد بود. ظریفی آزاد افزود: احیای ستاد بن، نیاز به بررسی دارد؛ به‌خصوص که در بودجه نیز ردیفی برای آن پیش‌بینی نشده و در وضعیت کنونی دولت باید اعتباری برای آن تعیین کند.
حقوق‌بگیران در بن‌بست
فرامرز توفیقی، رئیس کمیته دستمزد کانون شورای اسلامی کار نیز در گفت‌وگو با همشهری گفت: کارگران به‌دنبال افزایش دستمزد یا تحمیل رقمی به کارفرمایان نیستند بلکه مطابق قانون و مفاد برنامه‌های توسعه پنجم و ششم خواهان استیفای حقوق قانونی خود و پایبندی دولت به مسئولیت‌های اجتماعی هستند.
توفیقی افزود: نابسامانی‌های اقتصادی اخیر، هم کارگران را در مضیقه قرار داده و هم فشار به کارفرمایان را افزایش داده، اما حقیقت این است که کارفرمایان همیشه روزنه‌ای برای جبران هزینه‌ها دارند اما حقوق‌بگیر قادر نیست کاری برای جبران افزایش هزینه‌ها انجام دهد. او با تأکید بر اینکه کارگران توقع بالایی از دولت و کارفرما ندارند، گفت: دولتمردان برای جبران فشاری که به حوزه تولید وارد شده، مثلا تصمیم می‌گیرند دیون کارفرمایان را تا 2سال فریز کنند، اما این کارها چقدر به کارگر کمک می‌کند؟ رئیس کمیته دستمزد کانون شورای اسلامی ادامه داد: فعلا کاهش قدرت معیشت، حقوق‌بگیران را به بن‌بست کشانده و آنها قادر نیستند هزینه‌های روزمره خود را جبران کنند. این مسئله مستقیم ارکان خانوارهای کارگری و حقوق‌بگیر را سست می‌کند و اگر فکری برای آن اندیشیده نشود، در آینده سونامی ازهم‌پاشیدگی خانواده‌ها به راه می‌افتد و معضل اقتصادی حقوق‌بگیران کل اجتماع را درگیر خود می‌کند.
توفیقی تأکید کرد: تاکنون هر چه دولت به مسئولیت‌های اجتماعی خود عمل نکرده و هرچه فاصله بین دستمزد و معیشت کارگران به‌وجود آمده است، کارگران توانسته‌اند چاله‌های معیشت را به هر طریقی پر کنند، اما حالا دیگر وضع بحرانی شده و دولت باید به مسئولیت خود در قبال کارگران عمل کند.
احیای بن کالا در دستور کار کمیته مزد قرار می‌گیرد
نماینده کارگران در شورای‌عالی کار گفت: به‌احتمال‌زیاد جلسه کمیته مزد برای بررسی پیشنهاد «احیای ستاد بن در وزارت کار» اوایل هفته آینده برگزار می‌شود. علی خدایی در گفت‌وگو با تسنیم، افزود: پیشنهاد گروه کارگری این بوده که طبق رویه سال‌های قبل از سال 84، کالاهای اساسی نیروی کار، از محل بن تأمین شود که براساس آن ابتدا از سوی کارفرمایان مبلغی به رقم فعلی حق بن در فیش حقوقی کارگری اضافه شود و دولت نیز معادل حق بن کارگری بودجه اختصاص دهد و مجموع منابع به ستاد بن اختصاص یابد تا از این محل اقلام اساسی و ضروری کارگران به‌صورت ماهانه با فعال کردن تعاونی‌های اتحادیه‌های کارگری تأمین شود.
در همینه زمینه :
یادداشت
گزارش
گشتی در اقتصاد ایران