شط شور

ولید آلبوناصر| آبادان- خبرنگار:

«اینجا شط بهمنشیر است. این روزها آب به جای این‌که جان دهد، جان مى‌گیرد.» این را خبرنگار صدا و سیمای مرکز آبادان در پایان گزارش تلویزیونی‌اش درباره اوضاع ماهی‌ها، ماهیگیران و پرورش‌دهندگان ماهی چوئبده می‌گوید. عمده فعالیت اقتصادی ساکنان این شهر پرورش ماهی و کشاورزی است. گرچه چوئبده شهری بندری است، تجارت تا الان نتوانسته است جایگزین مشاغل سنتی ساکنان یعنی ماهیگیرى و کشاورزی شود؛ مشاغلی که هیچ چیز نتوانسته آنها را به چالش بکشد، جز شوری آب شط بهمنشیر.


شوری آب همه چیز را به هم ریخت

«رزاق» که سال‌هاست از طریق صید ماهی از رودخانه بهمنشیر امرار معاش می‌کند، می‌گوید: ما قبلا از بهمنشیر ماهی صید می‌کردیم. الان می‌آییم می‌بینیم ماهی‌ها مرده‌اند و روی آب رودخانه شناورند. این مسئله درآمد ما را به‌شدت کم کرده و در کل نگران‌کننده است.
رزق و روزی رزاق و همشهری‌هایش را شوری بیش از حد آب شط بهمنشیر که گاه به شوری آب خلیج فارس می‌رسد، با مشکل روبه‌رو کرده است.
«حسن» که با داسی در دست، در میان علف‌های هرز دنبال علوفه برای دام‌هایش می‌گردد، می‌گوید: قبلا انواع علوفه در کنار رودخانه بهمنشیر رشد می‌کرد که برای مصرف دام آنها را می‌چیدیم، ولی الان همه یا خشک شده‌اند یا فقط نی رشد می‌کند که براى دام قابل مصرف نیست. مانده‌ایم که چه کار کنیم. او می‌گوید: از وقتی آب شط شور شده، همه چیز به هم ریخته است.


اوقات تلخ پرورش‌دهندگان ماهی

در شهری که آب، روزی محل درآمد و معیشت تعداد زیادی از ساکنان بود، حالا آن قدر شور شده است که اوقات پرورش‌دهندگان ماهی را که آب مورد نیاز حوضچه‌های خود را از بهمنشیر برداشت می‌کنند، تلخ کرده است، چراکه درآمد آنها به طرز چشمگیری کاهش یافته است. بسیاری از آنها ناچار می‌شوند حوضچه‌های خود را برای همیشه تعطیل کنند و به کار دیگری غیر از پرورش ماهی رو بیاورند. تعدادی از آنها هم ناگزیر می‌شوند عذر کارگران خود را بخواهند.
«احمد بالدی» که حوضچه پرورش ماهی دارد، به همشهری می‌گوید: امسال به دلیل شوری آب بهمنشیر بیشتر از یک میلیارد تومان خسارت دیدیم.

«حزباوی» دیگر پرورش‌دهنده ماهی، می‌گوید: من قبلا 16 کارگر داشتم که در این حوضچه‌ها کار می‌کردند، ولی وقتی خسارت زیادی دیدم، تعداد کارگران را کم کردم و الان فقط 8 کارگر دارم.
او می‌گوید: بیشتر از این نمی‌توانم حقوق بدهم. اگر وضع به همین منوال پیش برود، احتمالا باز عذر تعدادی از کارگران را می‌خواهم. 


حال طبیعت خوش نیست

علاوه بر پیشروی آب خلیج فارس به سمت رودخانه بهمنشیر، کاهش دبی این رودخانه نیز اوضاع آن را به‌ طور کلی دگرگون کرده است. آب شور است و حیات آبزیان در خطر و معاش ساکنان در گرو آب. « موسی کاکایى» رئیس شیلات آبادان در این زمینه به همشهری مى‌گوید: آب شور بر آبزیان تاثیر منفى دارد. هرچه شورى آب بیشتر شود، رشد ماهى و میگو را بیشتر به تاخیر مى‌اندازد. وی می‌گوید: شورى آب موجب کاهش رغبت ماهی‌ها به غذا خوردن مى شود و تلفات را بیشتر مى‌کند.


ماهی‌های حساس

یک کارشناس شیلات نیز با اشاره به حساسیت بیش از حد ماهى‌ها مى‌گوید: اگر تغذیه ماهی خوب باشد، اما استرس داشته باشد، رشد نمى‌کند.
«حیدر اریحى» عوامل محیطى از جمله شورى آب و افزایش دما را از عوامل ایجاد استرس در ماهی‌ها عنوان مى‌کند و مى‌افزاید: افزایش دما مانع حل شدن اکسیژن در آب مى‌شود.
وی می‌گوید: استرس ناشى از شورى آب، تنظیم فشار آب را به هم می‌زند و اگر از حد بگذرد، ماهى را خفه مى‌کند. 
این کارشناس شیلات افزایش دبى آب از طریق رهاسازى آن از پشت سدها را براى ادامه حیات آبزیان ضرورى مى‌داند و مى-گوید: نصب دستگاه‌هاى هوادهى و شیرین‌کن صنعتى در حوضچه‌هاى پرورش ماهى با حمایت دولت مى‌تواند این صنعت بسیار مهم را سرپا نگه دارد.
***‌
خبرنگار صدا و سیما وقتی با این حجم از مشکلات روبه‌رو می‌شود، نمی‌داند گزارشش را چگونه به پایان ببرد، اما ذهنش پر از سوال است که با این وضع آیا رودخانه جاى مناسبى براى ماهیان بهمنشیر هست؟ آیا ماهیان آب شیرین شط توانایى مهاجرت به دریا را دارند؟ حوضچه‌هاى پرورش ماهى به دلیل دماى بسیار بالا مى‌تواند جاى امنى براى آنها باشد؟ اینها یعنى از بین رفتن ماهیان بومى آب شیرین. ماهیانى که علاوه بر ایجاد رزق و روزى تعداد زیادى از ساکنان سواحل بهمنشیر، همیشه سفره‌هاى جنوبی‌ها را زینت بخشیده‌اند.