شرق مازندران جان می‌گیرد

اشکان جهان‌آرای| ساری - خبرنگار:

حضور چند دهه‌ای گردشگران در مناطق غربی، این قسمت از استان را به منطقه‌ای مملو از مجموعه‌های خدماتی و رفاهی و تفریحی تبدیل کرده است و از این حیث شرایط جذاب‌تری برای گردشگران دارد، اما در شرق استان هم فضا و فرصت برای تدوین و اجرای طرح‌های گردشگری منظم و برنامه‌ریزی‌شده در ساختاری معین وجود دارد. 


سهم ناچیز شرق استان از گردشگری 

نماینده مردم شرق مازندران در مجلس شورای اسلامی معتقد است که باید برای این منطقه از استان بسته رونق و توسعه گردشگری در نظر گرفته شود تا از فرصت‌های گردشگری موجود در شرق مازندران برای اشتغالزایی و کسب درآمد استفاده شود. 
«علی‌محمد شاعری» با انتقاد از سهم اندک شرق مازندران از ورود حدود 30 میلیون گردشگر در سال به مازندران با وجود جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعدد، این پرسش را مطرح می‌کند که «قرار نداشتن شرق مازندران در مقصد سفر ایرانی‌ها به چه علت است؟» و بر این باور است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری باید همین پرسش را از خود داشته باشد و علاوه بر آن به فکر ایجاد یک نقشه راه در این زمینه باشد. این مسئول تاکید دارد که مدیران استانی باید توانمندی‌های توسعه شرق مازندران را بررسی کنند و به بهره‌برداری برسانند. 
دغدغه‌های نماینده بهشهر، نکا و گلوگاه در مجلس بحق و منطقی است. آمارها نشان می‌دهند که نرخ بیکاری در شرق مازندران به‌مراتب بیشتر از مناطق مرکزی و غرب استان است. این در حالی است که علاوه بر زیرساخت‌های صنعتی و فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری اقتصادی در منطقه ویژه اقتصادی امیرآباد، شرق استان می‌تواند با استفاده از فرصت گردشگری بخش زیادی از مشکل اشتغال را حل کند؛ مانند اتفاقی که در برخی مناطق شرق استان رخ داده و با ایجاد اقامتگاه‌های بومگردی و مطرح شدن برخی روستاها به عنوان مقصد سفر، گامی مناسب در زمینه اشتغالزایی و جذب گردشگر به مناطق شرقی استان برداشته شده است. 


دلایل حضور مسافران در غرب استان 

برخی کارشناسان و فعالان حوزه گردشگری معتقدند یکی از دلایل کمتر مورد توجه قرار گرفتن شرق مازندران، فاصله این منطقه با محورهای اصلی مازندران - تهران است. از سوی دیگر مناطق غربی استان چندین دهه است که مورد توجه قرار دارند و به دلیل همین پیشینه میل به حضور در این منطقه بیشتر است. شرق مازندران که به همین دلیل بکرتر از مناطق غربی مانده، نسبت به آنچه امروز در غرب استان دیده می‌شود، در حوزه گردشگری برای طراحی و بهره‌برداری از ساختاری سودآورتر فرصت مناسبی دارد. این موضوع از نگاه کارشناسان حوزه گردشگری هم مورد تایید و تاکید است. 

«علی ماهفروزی»، پژوهشگر و طراح فعال حوزه گردشگری، دراین‌باره به همشهری می‌گوید: در درجه نخست سراسر مازندران از آنچه گردشگری به معنای واقعی تعریف می‌شود، عقب است. اما اگر بخواهیم مسافر را به معنای گردشگر ببینیم، غرب مازندران سود بیشتری از حضور مسافران می‌برد که این امر هم ناشی از یک جریان اجتماعی طولانی‌مدت است. 
یکی از دلایل اصلی حضور مسافران در مازندران دریا و نزدیکی به پایتخت و دلیل گرایش مسافران به غرب استان هم در دسترس‌تر بودن این منطقه است. طبیعی است که مسافر غرب استان را به خاطر مزیت دسترسی آسانش به شرق استان ترجیح دهد. حضور میلیونی مسافران در غرب استان حاصل نگرش مدیریتی نیست، بلکه یک جریان اجتماعی و تاریخی است. 


تفاوت سفر داخلی با گردشگری 

این فعال حوزه گردشگری می‌افزاید: اگر منظور نماینده شرق استان از گردشگرانی که به غرب می‌روند، همان مسافران سفرهای داخلی است، تا زمانی که زیرساخت‌های خدماتی مناسب برای مسافران در این منطقه ایجاد نشود، نمی‌توانند مسافر جذب کنند. اما در مقابل، شرق استان ظرفیت بسیار مناسبی برای تبدیل شدن به مقصد سفرهای داخلی بر پایه فرهنگ، محیط‌زیست و زیست‌بوم دارد. اگر بخواهیم شرق مازندران را مقصد سفر بدانیم باید روی معماری، فرهنگ، خدمات و زیست‌بوم متمرکز شویم. در این صورت می‌توانیم شرق استان را در سفرهای داخلی و گردشگری مطرح کنیم که بهتر هم هست. وی معتقد است که در حوزه گردشگری سراسر مازندران هنوز در آغاز راه هستیم و درآمد گردشگری ما در تولید ناخالص ملی مشخص نیست. 
ماهفروزی می‌گوید: اگر فقط بگوییم شرق استان سهمی ندارد، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. مسئولان شرق استان اگر علاقه‌مند هستند که گردشگری در این منطقه رونق پیدا کند، باید روی جوامع محلی و طرح‌های متناسب با منطقه کار کنند. مشاور بگیرند و سرمایه‌گذار جذب کنند و روی موضوعاتی کار کنند که این منطقه ظرفیتش را دارد. 

وی اظهار می‌کند: برای شرق استان باید سند توسعه گردشگری تدوین شود و در 2 دوره کوتاه‌مدت و بلندمدت چشم‌اندازهایی تعریف کنند. هر منطقه باید بر اساس ظرفیت‌های خودش برنامه داشته باشد. مناطق شرقی و مرکزی استان این ظرفیت را دارند که بر اساس یک مدل گردشگری منطقه‌ای از این راه درآمد خوبی داشته باشند، مشروط بر این‌که از همین امروز برای بهره‌برداری از فرصت‌های موجود برنامه‌ریزی شود. 


شرق مازندران‎؛ بی بهره از گردشگری

گردشگری برای مازندران یک اصل محسوب می‌شود. تلاش زیادی شده تا مازندران بتواند از مسیر گردشگری به شاخص‌های توسعه برسد و مشکلات اقتصادی و اشتغال استان با کمک همین بخش از بین برود. همین حالا گردشگران زیادی در مازندران حضور دارند که سعی می‌کنند در مدت اقامتشان جاذبه‌های مازندران را ببینند و با آن‌ها برای خودشان خاطره‌سازی کنند. اما در بهره‌برداری از حضور مسافران و گردشگران، توزیع مناسبی بین مناطق مختلف استان دیده نمی‌شود. 
غرب مازندران به عنوان کانون اصلی توجه گردشگران، در 2 دهه اخیر روز به روز بیشتر مورد توجه قرار گرفت و به خاطر همین توجه‌ها تغییر ساختار فیزیکی و اجتماعی مشهودی داشت. تغییراتی که دست‌کم از نظر ساختاری و زیرساخت‌ها در حال مشاهده است و البته به خاطر نبود برنامه و چشم‌انداز درست، بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی و منابع طبیعی را نیز اِشغال کرده تا ساخت‌وسازها در آن گسترش یابد. 

در چند دهه اخیر کمیت و کیفیت حضور گردشگران در غرب مازندران، بسیار بیشتر از حضور گردشگران در مناطق مرکزی و به‌ویژه شرقی استان بود. مناطق شرقی مازندران با وجود این‌که جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیبا و منحصربه‌فردی دارند، بسیار کمتر از قسمت‌های غربی استان مورد توجه گردشگران قرار دارند. این در حالی است که تنها اثر تاریخی ثبت جهانی شده مازندران در بهشهر قرار دارد. مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر که یکی از مناسب‌ترین فرصت‌های گردشگری تاریخی است، جاذبه زیبا و منحصربه‌فرد تالاب میانکاله، جنگل‌های زیبا، روستاهای بکر و کوهستانی، زیرساخت‌های حمل‌ونقلی مناسب مانند اتصال سراسر شرق مازندران به راه‌آهن، وجود بندر امیرآباد و بسیاری از فرصت‌های خاص و مناسب دیگر در شرق استان، شرایط را برای رونق گردشگری در این منطقه فراهم کرده است، اما بهره‌ای که مناطق شرقی استان از گردشگری می‌برند، قابل قیاس با غرب مازندران نیست.