سینمای ایران
سینمای اجتماعی در تنگنای اکران
گفت‌وگوی تلویزیون همشهری با سعید‌خانی ، تهیه‌کننده فیلم «رها»
گروه24
ملودرام‌هايی که در آنها تقابل‌هایی چون شکاف‌های طبقاتی، فقر، اعتیاد و تکانه‌های سیاسی عامل تهدید سعادت خانواده و فردیت قهرمان‌های یک فیلم باشند در ادبیات سینمایی فارسی به‌اصطلاح فیلم‌های اجتماعی نامیده می‌شود. این نوع فیلم‌ها از ابتدای تولید صنعتی فیلم ایرانی از 7دهه پیش به این سو سابقه تولید و اکران دارند. در چند سال اخیر حیات اقتصادی سینمای ایران پس از دوران همه‌گیری وابسته به تولید و نمایش فیلم‌های کمدی شده و فضا برای تولید و نمایش فیلم‌های با برچسب سینمای اجتماعی تنگ و تنگ‌تر. با سعید خانی، تهیه‌کننده و پخش‌کننده فیلم «رها» ساخته حسام فرهمند با بازی شهاب حسینی و غزل شاکری درباره تنگناهای تولید و نمایش فیلم‌های غیرکمدی در سینمای ایران سخن گفته‌ایم.
«رها» کارگردان خوشفکری به سینمای ایران معرفی کرد
سعید خانی: ما به‌عنوان تهیه‌کننده در وهله اول باید کاری انجام دهیم که حالمان با آن خوب باشد، چون اگر قرار باشد هدفمان از حضور در سینما صرفا بیزینس و پول درآوردن باشد چه به‌عنوان کارگردان، چه تهیه‌کننده و چه عوامل دیگر به‌نظرم راه را اشتباه آمده‌ایم. من شخصا یک استراتژی برای خودم دارم که بر اساس آن سعی می‌کنم یک کمدی بسازم و بعدش یک ملودرام تولید کنم. کمدی را می‌سازم، چون نیاز سینما است. من از معدود تهیه‌کنندگانی هستم که هم تولید دارم، هم پخش کننده‌ام و هم سینماداری می‌کنم؛ بنابراین، این زنجیره برایم اهمیت دارد و طبیعتا فیلم‌هایی تولید می‌کنم که به لحاظ اقتصادی برای این چرخه مناسب باشد. از طرف دیگر وقتی کمدی «سال گربه» را می‌سازم سعی می‌کنم درآمد آن فیلم در خود سینما تزریق شود و نتیجه‌اش می‌شود فیلم «رها» که فیلم اجتماعی‌ای است که به نظرم حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. از طرف دیگر بستری فراهم می‌شود تا دوست عزیزی که سال‌ها در این سینما فعالیت مؤثر داشته نخستین فیلم بلندش را بسازد و ما یک کارگردان خوشفکر جدید را به سینمای ایران معرفی کنیم. با مجموعه این اتفاقات ما فیلم «رها» را تولید کردیم که از همان ابتدا می‌دانستم تهیه‌اش ریسک بالایی دارد. وقتی می‌خواهم کمدی بسازم سرمایه‌گذاران زیادی برای همکاری ابراز تمایل می‌کنند، ولی برای ملودرام، همه سرمایه‌گذاران اصطلاحا به پستو می‌روند؛ به همین دلیل من« رها» را تقریبا با سرمایه شخصی خودم ساختم، اما می‌دانستم که ریسک هم خواهد داشت.
تماشاگران فیلم ایرانی تعداد مشخص و محدودی هستند
وقتی درباره تماشاگر فیلم ایرانی صحبت می‌کنیم، منظورمان ۸۵ میلیون جمعیت ایران نیست. این ۸۵میلیون شاید سالی چندبار شهربازی یا رستوران بروند، ولی قطعا همه آنها در طول سال سینما نمی‌روند. کل مخاطبان سینمای ایران در سال گذشته حدود ۳۵میلیون نفر بوده که تعدادی از آنها چندبار در طول سال سینما رفته‌اند و مثلا از فیلمی خوششان آمده و چندبار آن را در اکران تماشا کرده‌اند. پس ما در مورد جمعیت آماری محدود و مشخصی صحبت می‌کنیم که مخاطب سینما هستند.
بدون شهاب حسینی فیلم «رها» ساخته نمی‌شد
در سال‌های اخیر تولید سریال برای شبکه نمایش خانگی باعث شده تعداد زیادی از بازیگران ما جذب این سریال‌ها شوند و ما برای تولید فیلم سینمایی با مشکل کمبود بازیگر مواجه شده‌ایم. برای فیلمی که با دغدغه‌های اجتماعی قرار است ساخته شود حضور بازیگرانی از جنس شهاب حسینی خیلی می‌تواند تعیین‌کننده باشد. من در اختتامیه جشنواره فجر هم گفتم که بدون شهاب حسینی، «رها» ساخته نمی‌شد. برای چنین فیلمی ما به حضور یک ستاره احتیاج داشتیم. از روز اول هم که با آقای فرهمند، کارگردان فیلم صحبت‌های اولیه را می‌کردیم روی این موضوع توافق داشتیم که حتما باید در این فیلم، هم برای نقش توحید و هم کاراکتر ثریا ستاره داشته باشیم. برای بقیه پرسوناژها هم سراغ بچه‌های تئاتر رفتیم.
هیچ‌کس نمی‌گوید فیلم ما بد است
برای فیلم «رها»، شخصا انتظار استقبال و فروش بیشتری داشتم.ما مشکل اطلاع‌رسانی و تبلیغات داریم.تلویزیون که اساسا با این نوع سینما میانه‌ای ندارد.ارگان‌های دیگر هم کمکی نکردند.ارشاد هم هیچ کمک و حمایتی از ما نکرد.در بحث تبلیغات شهری هم در همه جای جهان برای کالای فرهنگی بستری برای تبلیغ و اطلاع‌رسانی وجود دارد ولی در اینجا تفاوتی میان چیپس و فیلم نیست.مجموعه اینها باعث می‌شود مخاطب هدفمان حتی متوجه نشود که چنین فیلمی روی پرده است.هرچند درمجموع اقبال مخاطب از فیلم «رها» رضایتبخش است. اگر به بخش نظرهای مردمی سایت‌های بلیت فروشی مراجعه کنید می‌بینید که اکثر تماشاگران گفته‌اند این فیلم تلخی است ولی کسی نمی‌گوید فیلم بدی است و آن را نبینید.این رضایت تماشاگران برای ما اهمیت بسیاری دارد.
برای فیلم رها از 2 سرمایه‌گذار که سهم کوچکی هم داشتند استفاده کردم. به آنها اطمینان دادم سرمایه‌شان برمی‌گردد(بافروش این اتفاق رخ می‌دهد) ولی سود آنچنانی نخواهند کرد.در عوض من حتما از شما به‌عنوان سرمایه‌گذار برای فیلم کمدی استفاده خواهم کرد
در ۳ سال گذشته ما بخشی از مخاطبان سینمای اجتماعی را فراری دادیم وگرنه قبلا فیلم‌های اصغر فرهادی و سعید روستایی با اقبال تماشاگران مواجه می‌شدند. ما آن تماشاگر را از دست دادیم و زمان می‌برد تا دوباره پایش را به سینما باز کنیم
