حکایت عالمان
تا خرمای ظرف من تمام نشود به خانه باز نمی‌گردم
محمد‌بن‌مسلم ثقفی کوفی از اصحاب محمدباقر و جعفر‌صادق(ع) و از راویان حدیث بود که به جهت وثاقت جزو اصحاب اجماع محسوب می‌شد. او در عین حال، مردی ثروتمند و از اشراف کوفه هم بود. مردم کوفه به او احترام می‌گذاشتند و او هم از اینکه در جایگاهی به‌مراتب بالاتر از مردم عادی قرار داشت و دیگران او را برتر می‌شمردند، همواره احساس خوبی داشت، اما به مرور زمان محمد بن مسلم احساس کرد نفس او دارد بر احساسش غلبه می‌کند. برای همین روزی در محضر امام‌باقر(ع) حضور داشت و از آن حضرت راه علاجی برای درد پنهان خود جویا شد. امام باقر(ع) در لابه لای صحبت‌هایش به محمد سفارش‌های ارزشمندی کرد و خلاصه سفارش این بود که گفت: «ای محمد، باید متواضع باشی....»
چون محمد‌بن‌مسلم از مدینه به کوفه بازگشت، برای اینکه تکبر را از نفس خویش دور کند، ظرف خرمایی و ترازویی برداشت و نزدیک در مسجد جامع کوفه نشست و صدا زد: «ای مردم! هر کس خرما می‌خواهد، بیاید و از من بخرد...»
اطرافیان از این رفتار او تعجب کردند. محمد گفت: «مولایم، امام‌محمدباقر(ع) به من سفارش کرده است که متواضع باشم. من هم به انجام چنین کاری اقدام کرده‌ام تا مبادا کبر و تکبر در خانه نفس من لانه کند. اکنون تا خرمایی که در ظرف دارم تمام نشود، به خانه باز نمی‌گردم.»
بستگان محمد به او پیشنهاد کردند که اگر می‌خواهد خرید و فروش کند، بهتر است به محلی برود که گندم آرد می‌کنند. او هم پذیرفت و یک شتر و سنگ آسیایی تهیه کرد و مانند مردم عادی و به دور از مرام اشرافیت مشغول آرد‌کردن گندم شد. این بار هم احترام مردم به او دوچندان شد. محمد بن مسلم بعدها به‌خاطر زهدش بیشتر از قبل معروف شد. در این زمان شغل او آسیابانی بود و در کوفه به‌کار قضا هم مشغول بود. فتواهای سریعش زبانزد بوده است. برخی شیعیان او را فقیه‌ترین اصحاب امام‌محمدباقر(ع) می‌دانند. از اوست که می‌گوید در هر مسئله‌ای تردید کردم آن را از ابوجعفر پرسیدم. به‌گفته خودش 30هزار حدیث از امام محمدباقر(ع) و 16هزار حدیث از جعفر صادق(ع) نقل کرده است.
منبع: کتاب«گناهان کبیره»
سیدعبدالحسین دستغیب، جلد 2
