تماشاخانهای برای نمایش‌های ایرانی
موضوع: تماشاخانه سنگلج و پرده نمایش سینما
ویژگی: این تماشاخانه فقط تئاترهای ایرانی را به نمایش می‌گذارد
***
تماشاخانه سنگلج، اصیل‌ترین و جذاب‌ترین تماشاخانه تهران، یک ویژگی خاص دارد؛ نمایشنامه‌ها باید صرفاً ایرانی باشند تا بتوانند آنجا اجرا شوند.اصالت محله سنگلج در بناها و مکان‌هایش نیز نمایان است؛ محله‌ای که قدم به قدمش شرح تاریخ است و تصویری از گذر زمان. تماشاخانه سنگلج صحنه خاطرات بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویسان، کارگردانان و بازیگران تئاتر است. به قولی بزرگان تئاتر کشور خاک صحنه این تماشاخانه را خورده‌اند.
نصرالله حدادی، تهران پژوه دراین‌باره می‌گوید: «تاریخ سنگلج با هنر، به‌خصوص هنرهای نمایشی، پیوند خورده است. قدیمی‌های محله به یاد دارند که روبه‌روی بازارچه قوام السلطنه دیوار بزرگی بود که رویش پارچه سفیدی نصب می‌کردند و فیلم نمایش می‌دادند.»
چشم مردم سنگلج با فیلم و نمایش عجین بود و با ساخت تماشاخانه معروفش پاتوق بزرگان تئاترو نمایش کشور شد.اصیل‌ترین تماشاخانه تهران سال1343 ساخته شد. وزارت فرهنگ و ارشاد وقت این تماشاخانه را در محله تاریخی سنگلج ساخت تا محلی دائمی برای اجراهای آثار تولیدی هنرمندان تئاترایران باشد؛ تماشاخانهای که قرار شده از همان ابتدا تنها نمایش‌های ایرانی روی صحنه‌اش دیده شود.حمیدرضا نارنجی‌نژاد، عضو هیأت مدیره انجمن سنگلج درباره این تماشاخانه تاریخی می‌گوید: «براساس روزنامه‌هایی که در سال‌های ساخت این تماشاخانه‌منتشر شده گویا فردی به نام مهندس بابایان زمین این تماشاخانه را به وزارت فرهنگ و ارشاد وقت اهدا کرده است. این تماشاخانه 18مهر سال1344شمسی، زمانی که نخستین جشنواره نمایش‌های ایرانی برگزار شد، افتتاح می‌شود؛ تماشاخانهای ایرانی برای نمایش‌های ایرانی.» قبل از تماشاخانه سنگلج تماشاخانهای فصلی در چهارراه گلوبندک وجود داشت، اما تماشاخانه سنگلج به‌عنوان تماشاخانهای دائمی شروع به کارکرد. از جذابیت‌های معماری این بنا می‌توان به تابلوی معرق کاشی سردر آن اشاره کرد؛ تابلویی زیبا که به‌دست استاد مجسمه‌سازی طراحی شد و توسط گروه کاشی‌سازی هنرهای زیبا ساخته شد و سال‌هاست که بر سردر این تماشاخانه تاریخی خودنمایی می‌کند.
معروف‌ترین کارگردانان و بازیگران کشور در این تماشاخانه فعالیت کرده‌اند؛ هنرمندانی همچون عباس جوانمرد، جعفر والی، علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی، داوود رشیدی، رکن‌الدین خسروی، بهرام بیضایی، محمود استاد محمد.
تماشاخانه سنگلج به لحاظ تجهیزات فنی، نور، صدا و آکوستیک سالن اجرا، کاملاً استاندارد بود و وجود امکانات صحنه‌ای همچون سن گردان، میله‌های بالابرنده پرده، دکور و... آن را خاص کرده بود.
نارنجی‌نژاد در ادامه درباره حال‌وروز این روزهای تماشاخانه می‌گوید: «مهم‌ترین مرکز هنری سنگلج، یعنی تماشاخانه‌اش، همچنان استوار و جذاب فعال است ولی مدتی است گودبرداری غیراصولی و ساخت‌وساز غیراستاندارد در جواراین بنای تاریخی دردسرساز شده است. ما در انجمن سنگلج پیگیر ماجرا هستیم و امیدواریم مسئولان هم همکاری‌های لازم را انجام دهند.»
