تهران شناسی
داروفروشی یا کتابفروشی؛ مسئله این است
اغلب دانش‌آموخته‌های دارالفنون کتاب‌های درسی خود را از دکان‌های کوچه حاج‌نایب تهیه می‌کردند
ثریا روزبهانی؛ روزنامه‌نگار
نصرالله حدادی، تهران‌شناس، قدمت کوچه حاج‌نایب را بیش از 100سال می‌داند و درباره شکل‌گیری این راسته بازار روایت می‌کند: «حاج رضا قمی‌نایب کتابفروش به تهران آمد و نخستین کتابفروشی را در این کوچه راه انداخت. این کوچه محل تجمع حوزه‌های علمیه تهران و دارالفنون بود؛ به همین‌خاطر خیلی زود در میان علما و دانش‌آموخته‌ها شهرت پیدا کرد و همه برای خرید کتاب‌های مذهبی به این کوچه می‌آمدند. تا ۳۰ سال، غیراز کتابفروشی حاج قمی‌نایب تنها به تعداد انگشتان دست کتابفروشی‌هایی در این کوچه وجود داشت، اما از حدود سال‌های۱۳۲۵ چند فروشنده بزرگ کتاب در تهران هم در این کوچه کار و کاسبی‌شان را به راه انداختند. در دهه۲۰ این کوچه به مرکز تجمع کتابفروش‌های مذهبی تبدیل و به‌عنوان قطب فروش کتاب‌های مذهبی در ایران شناخته شد و تا سال ۱۳۶۱ دوران اوج خود را سپری کرد.»
دورانی که حدادی روایت می‌کند در کوچه‌پس‌کوچه‌های ناصرخسرو به جای داروفروشان امروز کتابفروشی‌ها بود.
وقوع حوادث شهریور ۱۳۲۰ از یک سو و خراب کردن بخش غربی خیابان ناصرخسرو به دستور رضاشاه برای ساختن وزارت دارایی از سوی دیگر، باعث شد تا بخشی از کتابفروشی‌های ساکن در این منطقه به خیابان شاه‌آباد سابق یا همان جمهوری امروز کوچ کنند. ازجمله کسانی که در این کوچ بار و بنه بستند و راهی شاه‌آباد شدند، خاندان‌ترقی بودند؛ از حاج محمدعلی ترقی گرفته تا اسدالله‌ترقی و بیژن‌ترقی.
در دورانی کوچه‌های ناصرخسرو، صوراسرافیل و باب‌همایون یکی از پررفت‌وآمدترین مراکز برای تهیه کتاب‌های مذهبی بودند و در همه
کوچه پس‌کوچه‌های ناصرخسرو، بدون استثنا کتابفروشی بود
