خبرها
آسیب‌های اجتماعی در قاب عکس
نمایشگاه عکس مسائل اجتماعی ایران عصر روز گذشته به همت انجمن جامعه‌شناسی افتتاح شد و تا سوم تیرماه درنگارخانه ماه مهر ادامه دارد. این نمایشگاه همزمان با برگزاری سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران آغاز به‌کار کرد و میزبان عکس‌هایی از مهم‌ترین مسائل و حوادث اجتماعی ایران همچون گورخواب‌ها، زلزله کرمانشاه، آتش‌سوزی در پلاسکو و شهادت آتش‌نشان‌ها، حاشیه‌نشینی در شهرهای مختلف، مهاجرت به‌دلیل خشکسالی و... است. احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران در حاشیه مراسم افتتاح این نمایشگاه درباره تأثیر برگزاری این نمایشگاه گفت:« ویژگی بارز این نمایشگاه در تازگی و نوآورانه بودن آن است. درواقع نقطه تلاقی دو حوزه تخصصی یعنی علوم اجتماعی و حوزه هنر که آغازش از عکاسی است در این نمایشگاه کلید خورده و امیدوارم بسط پیدا کند به سایر حوزه‌ها ازجمله سینما.» او افزود: همه ما بدون شک می‌دانیم که عکس‌ها همواره توانسته‌اند بر یک سری جریانات تأثیر قابل توجه داشته باشند. حتی یک فرم عکس توانسته دنیا را تکان دهد. ما یادمان نرفته عکس کودک سوری که آب به سواحل آورد چه تأثیری بر مردم دنیا از هر دین و مذهبی گذاشت، یا عکسی منتشر شده در سال 57از رژه سربازان نیروی هوایی در مدرسه علوی که با وجود تکذیب‌هایی جنجال و بحران‌هایی را رقم زد که در نوع خود بی‌نظیر بود. عکس‌ها امروز حتی آغازی هستند برای شروع بسیاری از مستندات اجتماعی و حتی روایت یک داستان. در واقع به‌نظر من عکس‌ها می‌توانند جریان‌سازی کنند چرا که گاهی یک فریم عکس می‌تواند کاری انجام دهد که ده‌ها مقاله و گزارش نمی‌توانند. مسجدجامعی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: برگزاری نمایشگاهی با عنوان مسائل اجتماعی ایران در واقع چند بعدی است، به این علت که محل تلاقی هنر و علوم اجتماعی است. یعنی دو گروه تخصصی مانند انجمن جامعه شناسی ایران و هنرمندان با یکدیگر همراه شده‌اند تا با نگاهی متفاوت و تخصصی آسیب‌های اجتماعی کشور خود را بررسی و واکاوی کنند. این نمایشگاه در واقع نوعی واکاوی است و به همین سبب می‌تواند دستاوردهای خوبی را به همراه داشته باشد. علاوه بر او سیدحسین سراج‌زاده، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز به همشهری گفت: این نمایشگاه اگرچه نخستین نمایشگاهی است که انجمن جامعه شناسی ایران همراه با سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران برگزار می‌کند اما به‌عنوان نخستین تجربه‌ای که با هنر و نقاشی گره خورده تجربه بسیار خوبی است. با اینکه تصورمان این است که باید دیگران این نمایشگاه را داوری کنند اما نظر ما این است که جامعه‌شناسی اگر بخواهد در حوزه و چارچوب گفت‌وگوی صرف و آکادمیک محدود نماند و اثربخشی اجتماعی بیشتری هم داشته باشد باید بتواند از مقوله هنر هم استفاده کند. بدون شک برای بیان برخی موضوعات باید بتوانیم با دیگرانی که در این عرصه فعال هستند ازجمله هنرمندانی که تعهد اجتماعی آنها در عرصه آسیب‌های اجتماعی گویا و مشهود است و به نوعی هنر مردم‌مداری در آنها وجود دارد بهره ببریم و با این قشر تعامل داشته باشیم. امیدوار هستیم که نخستین گامی که انجمن برداشته است در آینده استمرار پیدا کند. هادی خانیکی استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی هم با حضور در این نمایشگاه آن را کاری ارزنده و گویا خواند و به همشهری گفت: به‌نظر من آنچه عکس‌ها می‌توانند از آسیب اجتماعی روایت کنند بدون شک تأثیرگذاری چشمگیری خواهد داشت. عکس‌ها هزاران حرف در خود نهفته دارند و با نگاه کردن به یک عکس گاهی می‌توان ابعاد نهفته و درونی یک جامعه را مورد بررسی قرار داد؛ به‌طور مثال عکس‌هایی که درنمایشگاه در معرض دید قرار گرفته است با کپشن‌های (توضیحات عکس) بسیار خوبی که برایشان انتخاب شده در واقع نوعی روایت هستند از اتفاق‌هایی که محصول آسیب‌هایی است که در جامعه ما وجود دارد؛ آسیب‌هایی که شاید بارها در جامعه ما رخ داده بودند اما از کنار آن به‌راحتی گذشته بودیم اما حالا وقتی درقالب عکس روایت شده‌اند بیشتر به چشم آمده‌اند. باید بدانیم همیشه بین یک عکس و مطالبه اجتماعی و رسانه‌ای شدن، ارتباط نزدیکی وجود دارد. پدیده گورخوابی را مثال می‌زنم تا چه اندازه عکس‌هایی که از آن به‌دست مردم و مسئولان رسید تکان‌دهنده بود و مردم را ترغیب کرد به اینکه درباره این موضوع بیشتر بدانند.به هر حال مسئله آسیب‌های اجتماعی در ایران موضوعی است که باید در ابعاد گوناگون مورد بررسی و کنکاش قرار بگیرد تا بتواند راه‌حل‌ها و گره‌های کوری را که در این زمینه وجود دارد رفع کند.
