گپ
وقتی ترجمه جای تألیف را می‌گیرد
غربت نویسندگان ایرانی
هلیا نصیری؛ روزنامه نگار
فاطمه طارمی، مدیرکل نظارت بر انتشارات کانون پرورش فکری درباره گرایش ناشران به کتاب‌های ترجمه به همشهری می‌گوید: «یکی از علت‌های بزرگی که ناشران تمایل به چاپ کتاب‌های ترجمه دارند، حق‌التالیف است. ترجیح می‌دهند حق‌التالیف نپردازند و چون حق کپی‌رایت هم پرداخت نمی‌شود، راحت ترین و تقریبا ارزان‌ترین کار با توجه به مدل ترجمه‌هایی که صورت می‌گیرد، انتشار کتاب‌های ترجمه شده در حوزه کودک و نوجوان است.» وی ادامه می‌دهد: «متأسفانه با وجود فعالیت برخی از دستگاه‌های ناظر، هنوز جایی وجود ندارد که بتوان حق و حقوق ناشران و مولفان را پیگیری کرد. نشر به‌عنوان یک صنعت در کشور ما فعالیت دارد، اما متولی خاصی برای پیگیری امور وجود ندارد.»
برای کیفیت، نظارتی وجود ندارد
وی ادامه می‌دهد: «وقتی به‌عنوان یک فرد فرهنگی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب امسال به غرفه‌ها سر می‌زدم تا کتاب‌هایی را تهیه کنم، در میان انبوه آثار ترجمه شده یک‌سری کتاب بودند که اگر سیستم نظارتی کیفی وجود داشت، این آثار وارد چرخه نشر و توزیع نمی‌شد.»
مدیر کانون درباره خرید کتاب‌های ترجمه شده توسط خانواده‌ها هم توضیح می‌دهد: «درست است که سلیقه مخاطب بخشی از نشر کشور را رقم می‌زند، اما باید بپذیریم که ما به‌عنوان متولیان و حتی ناشران دولتی و خصوصی برای تولید محصولات فرهنگی سلیقه‌سازی نکرده‌ایم. نتوانسته‌ایم با کیفیت خوب کتاب‌های ایرانی را ارائه دهیم، بومی‌سازی کرده و آن را به مخاطب امروز معرفی کنیم تا مخاطب در میان بازار بزرگ نشر به این کتاب‌ها رجوع کند.»
باید عجله کنیم
طارمی در بخشی از صحبت‌هایش به گرایش نوجوانان ایرانی به سمت سریال‌ها و فرهنگ کره‌ای اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: «اگر در حوزه کتاب‌های کودک و به‌خصوص نوجوان برنامه جامعی نداشته باشیم به‌طور حتم این اتفاق برایمان می‌افتد. رهبر انقلاب در نشست‌هایی که با فرهنگیان و مدیران آموزش و پرورش داشتند یا با اهالی فرهنگ، بارها به کتاب‌های تالیفی اشاره کردند و توصیه‌شان این بود که باید فرهنگ اصیل ایرانی را در کتاب‌های داستان نشان دهیم. باید شخصیت‌های بزرگ ایرانی را در کتاب‌ها به نوجوانان معرفی کنیم و بارها به بومی‌نویسی اشاره کردند، اما باید بپذیریم که کم‌کاری صورت گرفته است.»
ناشران دولتی و حمایت از نویسندگان
این مدیر در پاسخ به این سؤال که در برهه‌ای کانون پرورش فکری کتاب‌های تالیفی در حوزه کتاب نوجوان داشت و آیا این پروژه معلق شده است، توضیح می‌دهد: «همچنان کانون این برنامه را در دستور کارش دارد و تاکنون بیش از 80کتاب منتشر شده است. تلاش بر این بود که از نویسندگان ایرانی حمایت کنیم.»
طارمی می‌گوید: «باید در دوران امروز که همه‌‌چیز در سیطره فضای مجازی است، نیازسنجی کنیم و ناشران دولتی به‌خصوص بیشترین حمایت را از نویسندگان و تالیف‌های آنان داشته باشند. نادیده گرفتن نویسندگان ایرانی باعث می‌شود که کتاب‌های ترجمه بیشتر شود و این یعنی فرهنگ ایرانی کمرنگ شده و حتی فراموش خواهد شد.»
هویت ایرانی- اسلامی در کتاب‌های نوجوان
وی در ادامه یکی از موضوعات را ترویج ادبیات کودک و نوجوان عنوان می‌کند که یکی از اهداف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. طارمی توضیح می‌دهد: «در سال ۱۴۰۲ تمام تلاش ما این است تا با ایجاد تعامل مثبت بین فعالان حوزه کودک بتوانیم شیوه جدیدی را در حوزه ادبیات کودک و نوجوان رقم بزنیم. یکی از سیاست‌های کلی ما این است که بتوانیم ادبیاتی در جهت تقویت هویت ایرانی-اسلامی و امیدآفرینی به کودکان و نوجوانان شکل دهیم. امروز کودک و نوجوان به امید نیاز دارد .تصمیم داریم تا علاوه بر کتاب‌هایی که برای کودک و نوجوان تولید می‌کنیم به سمت تولید کتاب‌های تئوری و مباحث نظری در حوزه کودک و نوجوان و کتابداری برویم. ناشران خصوصی به‌دلیل هزینه‌های بالای کتاب‌های پژوهشی در این حوزه ورود نمی‌کنند و این کانون پرورش فکری است که باید پا پیش گذاشته و این نوع کتاب‌ها را تقدیم حوزه کودک و نوجوان کند.»
