شکرانه دستان توانا

راحله عبدالحسینی- روزنامه‌نگار

چند روزی می‌شود که کارگاه تولیدی بانوی کارآفرین افتتاح شده. اما راه‌اندازی کسب‌وکار و دغدغه کارآفرینی‌اش به سال‌های قبل برمی‌گردد. به همان روزگاری که کنار چرخ خیاطی مادر می‌نشست و با نگاه کردن به روش قیچی کردن و سوزن‌نخ‌کردن، خیاطی را یاد گرفت. نسرین وقاری، یکی از بانوان کارآفرین نمونه در استان البرز معرفی شده که با اشتغال‌زایی برای بانوان سرپرست‌خانوار تحت پوشش بهزیستی سعی دارد، «خواستن، توانستن است» را محقق کند.
 بانوان سرپرست‌خانوار به‌شرطی می‌توانند در کارگاه تولیدی این بانوی کارآفرین مشغول کار شوند که به توانایی‌های خود باور داشته باشند.‌

گردش چرخ زندگی
صدای چرخ‌های خیاطی از صبح اول وقت در فضا طنین‌انداز می‌شود. لباس‌ و وسایل خواب صورتی و آبی نوزادان تندتند روی هم چیده و بسته‌بندی می‌شود. پارچه‌ها برای دوخت انواع کالای خواب برش می‌خورد. اینجا یک کارگاه تولیدی در فردیس استان البرز است که 7بانوی سرپرست خانوار به‌تازگی در آن مشغول به‌کار شده‌اند.
نسرین وقاری، کارآفرین نمونه استان که بانی بالارفتن کرکره این کارگاه تولیدی شده، می‌گوید: «5بانوی سرپرست‌خانوار هم در خانه پشت چرخ خیاطی می‌نشینند و در همکاری با ما سفارش‌ها را می‌دوزند.» کارگاه کوچک است. اما وقاری به اینکه توانسته دست بانوان را به کاری بندکند تا بتوانند از عهده هزینه‌های زندگی خود و فرزندان‌شان برآیند، راضی است.
 او ادامه می‌دهد: «تا همین‌جا هم خواست خدا بود. از این به بعد هم با وام و تسهیلات نهادهای حمایتی می‌توانیم کارگاه بزرگ‌تری داشته‌باشیم تا بانوان بیشتری بتوانند از هنر خیاطی خودشان نان دربیاورند.»

«نمی‌توانم» نداریم!
حدود 6سال پیش بود که تجربه تلخی آینده و سرنوشت نسرین وقاری را به سمت‌وسویی برد و تصمیم گرفت دستش را روی زانوی خودش بگذارد. همین شد که از همان هنر خیاطی که از روی دست مادرش یاد گرفته بود، شروع کرد به دوختن و دوختن. با سرویس آشپزخانه برای جهیزیه عروس شروع کرد.
وقاری می‌گوید: «تخت و کتابخانه اتاقم را جمع‌کردم و نشستم پشت چرخ خیاطی. شبانه‌روزی می‌دوختم. تولیداتم را از طریق شبکه‌های مجازی یا گاهی هم در ایستگاه‌های مترو می‌فروختم. چون معتقدم همیشه کاری برای انجام دادن و کسب درآمد حلال هست. فقط باید اراده کرد و روی کلمه «نمی‌توانم» یک خط قرمز کشید.» همین طرز فکر باعث شده حالا که در کارگاهش به روی بانوان سرپرست‌خانوار باز است، در قراردادشان یک بند اضافه کرده: «اگر مدام به‌خودتان می‌گویید من نمی‌توانم، قرارداد را امضا نکنید.» وقاری سال1397 با دریافت وام از کمیته امداد امام خمینی(ره) توانست برای خودش زیرزمینی به‌عنوان کارگاه اجاره کند و تولید سرویس‌خواب نوزاد را هم در کنار تولید سرویس آشپزخانه برای نوعروسان ادامه داد. 2سال بعد به‌عنوان کارآفرین برتر استان البرز معرفی شد و نیمه اردیبهشت امسال کارگاهی بزرگ‌تر با همکاری اداره بهزیستی فردیس با اشتغال‌زایی برای 13بانوی سرپرست‌خانوار راه‌اندازی کرد.

آموزش ماهیگیری
در این تولیدی، مشتری حرف اول را می‌زند. وقاری در این‌باره می‌گوید: «علاوه بر قراردادی که به‌صورت عمده با فروشگاه‌ها داریم، از مشتری هم سفارش می‌گیریم. قبل از آن مشاوره داریم و متناسب بودجه مشتری و کیفیت کاری که می‌خواهد، محصول را تحویل می‌دهیم. چون معتقدیم باید اولویت‌ها را در دیدگاه مشتری ببینیم.» او در گذر این سال‌ها اتفاقات تلخ و شیرین زیادی را تجربه کرده، اما خاطره تهیه سیسمونی و جهیزیه برای افراد کم‌بضاعت بدون هیچ دستمزدی در خاطره‌اش روشن است.  او با خودش قراری هم دارد: «به هر کسی که همت کند و بخواهد کسب‌وکاری راه بیندازد، آموزش می‌دهم. در واقع همان ماهیگیری را یاد می‌دهم. چون معتقدم کار نشد، ندارد، فقط باید پشتکار داشته باشیم.»

تلاش برای خودکفایی زنان سرپرست خانوار  
نگاهی به موضوع تعهد اشتغال‌زایی استان البرز، نشان می‌دهد که امسال تعهد اشتغال برای ۵۰هزار نفر است. این در حالی است که مدیرکل بهزیستی استان از چند برابر شدن این تعهد خبر داده و گفته که با مردمی کردن اقتصاد، توسعه تعاونی‌ها و کارآفرینی، دریافت تسهیلات ارزان قیمت، این تعهد چند برابر خواهد شد. به‌گفته «وجیهه محمدی فلاح» در پایان سال گذشته و در بحث اشتغال در بهزیستی استان البرز رشد قابل توجهی وجود داشته و با ثبت اطلاعات 3هزارو۵۶۱نفر در سامانه رصد تحقق ۱۱۹درصدی از برش تعیین شده محقق شد. یک‌هزارو۳۷۲نفر از جامعه هدف این نهاد حمایتی به ارزش ۱۵۵میلیارد تومان تسهیلات اشتغال‌زایی کم بهره با نرخ سود 4درصد دریافت کردند. محمدی فلاح، درخصوص حمایت و تشویق کارفرمایان برای اشتغال مددجویان تحت پوشش بهزیستی یادآور شد: در بخش کارفرمایی نیز پرداخت تسهیلات درصورت به‌کارگیری جامعه هدف بهزیستی به‌ازای هر نفر ۱۵۰میلیون تومان تا سقف 4میلیارد‌تومان با نرخ سود 4درصد و اقساط 48ماهه محقق شده است.
موضوع اشتغال‌زایی برای زنان سرپرست خانوار از سوی کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی به‌عنوان نهادهای حمایتی دنبال می‌شود. کارآفرینان و خیران نیز در توسعه و رشد اشتغال در این خصوص سهم قابل‌توجهی دارند. آمار می‌گوید که ۱۵۰هزار نفر تحت پوشش مستقیم و غیرمستقیم بهزیستی استان البرز هستند.

آمار زنان سرپرست خانوار در استان‌ها
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارش خود از بررسی آماری ویژگی‌های اجتماعی‌- اقتصادی زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست در سال‌های۹۰تا۹۸ اعلام می‌کند که‌ تعداد خانوار دارای سرپرست مرد در سال۹۸ بیش از ۲۲میلیون و تعداد خانوار دارای سرپرست زن نیز بیش از 4میلیون است.
خانوارهای دارای سرپرست مرد طی سال‌های۹۰تا۹۸، حدود 6.20درصد افزایش داشتند، ولی در مورد تعداد خانوارهای معمولی دارای سرپرست زن شاهد افزایش حدود 8.26درصدی بودیم. در بین استان‌های کشور در سال۹۸ سیستان و بلوچستان و گیلان با 20.1درصد و همدان با 17.3درصد به‌ترتیب بیشترین و آذربایجان غربی با 9.9درصد، کردستان با 10.1درصد و هرمزگان با 10.8درصد به‌ترتیب کمترین درصد زنان سرپرست خانوار را به‌خود اختصاص داده‌اند.
همچنین طبق یک تقسیم‌بندی دیگر در این گزارش آماری، نسبت زنان خودسرپرست به زنان سرپرست خانوار برحسب استان‌های کشور، در سال۹۸ خراسان جنوبی با ۷۲درصد، یزد با 62.6درصد و گیلان با 62.1درصد به‌ترتیب بیشترین و خوزستان با 21.6درصد، هرمزگان با 23.6درصد و ایلام با ۲۸درصد به‌ترتیب کمترین درصد زنان خودسرپرست را بین کل زنان سرپرست خانوار به‌خود اختصاص داده‌اند.
به‌عبارتی در ۹استان خراسان‌جنوبی، یزد، گیلان، مازندران، قزوین، آذربایجان‌شرقی، مرکزی، زنجان و البرز بیش از نیمی از جمعیت زنان سرپرست خانوار، خودسرپرست (تک‌نفره) هستند.

مکث
چشم‌انتظار راه‌اندازی بازارچه دائمی

‌بیش از یک دهه از درخواست ایجاد مرکز دائمی نمایشگاهی در استان البرز می‌گذرد و راه‌اندازی بازارچه فروش تولیدات زنان سرپرست‌خانوار نیز به ایجاد همین مرکز دائمی در مرکزیت استان گره‌خورده که نیازمند اهتمام متولیان امر است. به‌گفته مشاور امور بانوان و خانواده فرمانداری ویژه شهرستان کرج، اگر مرکز دائمی نمایشگاهی در استان وجود داشته باشد بخشی از آن به توسعه کسب‌وکارهای خانگی بانوان سرپرست خانوار اختصاص می‌یابد. سپیده غفاری، با اشاره به اینکه اکنون بانوان سرپرست‌خانوار هم مطالبه‌گر وجود یک بازارچه برای فروش تولیدات خود هستند، افزود: عرضه تولیدات داخلی زنان سرپرست‌خانوار، نقش مستقیمی در رونق اقتصاد بومی در منطقه خواهد داشت.