دیپلماسی شهری

سال2022 را می‌توان سال بی‌ثباتی و ناامنی در جهان نامید. سالی که مردم جهان با بحران‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی چندگانه و متعددی روبه‌رو شدند. پس از همه‌گیری کرونا، سیاستگذاران با این واقعیت مواجه شدند که بحران‌ها به یک منطقه جغرافیایی خاص محدود نیستند و می‌توانند دارای آثار فرامرزی، فرامنطقه‌ای و جهانی باشند. اکنون می‌بینیم که در مواجهه با جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی، تغییرات اقلیمی، بحران انرژی، بحران غذا، بلایای طبیعی، بیماری‌های پاندمیک، آلودگی هوا، آلودگی‌های زیست‌محیطی، مهاجرت و بسیاری مشکلات و چالش‌های دیگر این درک مشترک به‌دست آمده است که جهان به همبستگی و تعامل نیاز دارد. چالش‌های جهانی نیازمند راه‌حل‌ها و اقدامات محلی و چالش‌های محلی نیازمند اقدامات جهانی هستند. از آنجایی که نخستین اثرات بحران‌ها در شهرها رخ می‌نماید و مقامات محلی پیش از همه با آنها مواجه می‌شوند؛ شهرها مرکز واکنش جهانی در برخورد با بحران‌ها هستند که با ورود به عرصه بین‌الملل و با ایفای نقش فراملی به بازیگرانی فعال در حل و فصل مسائل و چالش‌های جهانی تبدیل شده‌اند. شهرها با سیاستگذاری در 3 سطح محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی یک اکوسیستم قوی را تشکیل می‌دهند که بخشی اجتناب‌ناپذیر از روابط بین‌المللی معاصر است. شهرها می‌توانند با حضور فعال و اثربخش خود در صحنه‌های بین‌المللی از طریق تبادل دانش و تجربه، راه‌اندازی پروژه‌های مشترک، توافقنامه‌های دوجانبه و چندجانبه و بهره‌گیری از سازمان‌های بین‌المللی و سایر شبکه بین‌المللی شهری به راه‌حل‌های مشخصی برای مهم‌ترین چالش‌های خود دست یافته و نقش برجسته‌ای در بهبود روند سیاستگذاری در سطح بین‌المللی داشته باشند. بنابراین دیپلماسی شهری که به عملکرد مدیریت شهری در تعاملات فرامرزی با همتایان خود در سراسر جهان و سایر بازیگران این حوزه ازجمله سازمان‌های بین‌المللی، بانک‌های توسعه، سازمان‌های غیردولتی و... اشاره دارد را می‌توان ابزاری کارآمد در عرصه تعاملات بین‌المللی برای ایجاد صلح و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی و با هدف پیگیری منافع یا ترویج ارزش‌ها محسوب کرد. در شرایط کنونی علاوه بر دیپلماسی شهری دو جانبه، دیپلماسی شهری چندجانبه نیز مورد اهتمام قرار گرفته است و شهرها به‌سوی چند جانبه گرایی و تقویت مشارکت‌ها و اقدامات جمعی حرکت کرده و در حال ایجاد شبکه‌هایی برای هدفمندسازی و یکپارچه‌سازی‌ فعالیت‌های خود همسو با جریانات بین‌المللی هستند. بنابراین می‌توان گفت در جهانی که چندجانبه‌گرایی یکی از اهداف اصلی حاکمان و مدیران همه کشورها به‌ویژه در سطوح غیردولتی است، پارادیپلماسی یا دیپلماسی موازی به‌عنوان یک ظرفیت سیاسی در حال ظهور اهمیت می‌یابد.
پارادیپلماسی به‌معنای نقش آفرینی حکومت‌های فروملی در عرصه سیاست خارجی و در تکمیل دیپلماسی دولت مرکزی در سطح بین‌المللی است که از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار بوده و می‌تواند به پیشبرد اهداف عالی ملت‌ها و دولت‌ها کمک کند.
همچنین واضح است که بحران‌های جهانی که همه شهرها را متاثر می‌سازد در وهله اول نیازمند اقدام در سطح محلی است. در این میان لازم است سیستم مدیریت شهری با سیاستگذاری در جهت بومی‌سازی‌ رویکرد‌های جهانی گامی در جهت حل مشکلات و مسائل محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی برداشته که خود نیز از آن متاثر خواهد شد. با عنایت به چالش‌های سیاسی پیش روی دولت، شورای اسلامی شهر تهران به‌عنوان بدنه سیاستگذاری در مدیریت شهری رویکردهای بین‌المللی خود را در عرصه تعاملات جهانی بازبینی کرده است و قصد دارد با قدرت در این حوزه گام بردارد. دنبال کردن این سیاست‌ها نیازمند بهره‌مندی از شبکه‌های بین‌المللی شهرها، انجمن‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در این حوزه و تقویت تعاملات بین‌المللی در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی است. در این راستا بدنه سیاستگذاری مدیریت شهری تهران نیازمند آشنایی با رویکردهای جهانی نوین در حوزه مدیریت شهری و محلی‌سازی‌ آنها به نفع کلانشهر تهران است تا بتواند همسو با دیگر شهرهای جهان برنامه‌ریزی و سیاستگذاری نماید. همچنین در راستای برندسازی شهر تهران با بهره‌گیری از دیپلماسی شهری در عرصه بین‌المللی لازم است به معرفی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های گوناگون تهران و تبادل تجربه و یافتن زمینه‌های همکاری دوجانبه و چند جانبه و بهره‌مندی حداکثری ازاین فرصت‌ها برای حل مشکلات پیش‌روی شهر تهران بپردازیم. برگزاری جلسه‌ها و ملاقات‌ها با مقامات شهری و شرکت در نشست‌های بین‌المللی که به معرفی و تشریح سیاست‌های جهانی در حوزه شهری اختصاص دارند؛ در راستای نیل به این اهداف و تنظیم قوانین و مقررات شهری و همسو ساختن آنها با رویکردهای جهانی است. مدیریت شهری تهران درصدد است تا با درنظر گرفتن مصالح شهری و شهروندان، سیاست‌های کلان و استراتژیک را به نوعی تدوین یا اصلاح کنند که ضمن برخورداری از رویکردهای بین‌المللی روز دنیا با ارزش‌های ایرانی، اسلامی و فرهنگی منطبق بوده و منافع حداکثری را در بالا بردن کیفیت و سطح زندگی شهروندان تامین نماید. در این راستا سیاستگذاری و تدوین نقشه راهی برای دیپلماسی شهری تهران و حضور پررنگ در عرصه روابط بین‌الملل برای شناساندن ظرفیت‌ها و توانمندی‌های تهران، بهره‌مندی از دانش روز دنیا و رویکردهای جهانی نوین در دستور کار این دوره است.