ایران قوی با تحول اقتصادی

رهبر معظم انقلاب در دومین روز فروردین 1402با تأکید بر ضرورت تحول برای حرکت به سمت ایران قوی تأکید کردند: اگر بخواهیم تحول انجام بگیرد، نیاز داریم به اعتماد به نفس ملی و نیاز داریم به هوشیاری. اگر هوشیار نباشیم، غافل باشیم، به‌عنوان تحول، به نام تحول ممکن است به نقاط قوت خودمان ضربه بزنیم. ایشان فرمودند: اگر بخواهیم به نقاط قوتمان ضربه وارد نشود، باید نقاط قوت را بشناسیم. نقاط قوت ما زیاد است؛ اینها نباید ضربه ببیند. در هر تحولی، روی این نقاط قوت باید تکیه کرد، آنها را باید افزایش داد، نقاط قوت را باید برجسته‌تر و گسترده‌تر کرد، اما در کنار اینها نقاط ضعفی هم وجود دارند. تحول، ناظر به تغییر نقاط ضعف است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در عین حال برخی بلاها و مشکلات اقتصادی ایران را تبیین و بر ضرورت رفع مشکلات و کاستن از چالش‌ها تأکید کردند که در این گزارش به بازخوانی محورهای کلیدی اقتصادی بیانات ایشان پرداخته شده است.
 
ضربه اقتصاد دولتی
مهم‌ترین مشکل اقتصاد ما تصدی‌گری دولتی است. بیشترین توجه ما در دهه ۶۰ به این مسئله بود که کلید اقتصاد کشور را به دولت بسپاریم؛ این به اقتصاد ما ضربه زد؛ این مربوط به‌خود ما است، ما خودمان کردیم. شاید مهم‌ترین نقطه‌ضعف اقتصاد ما تصدی‌گری افراطی دولت است. وقتی که مردم از مدیریت اقتصادی و فعالیت اقتصادی کنار می‌مانند، کارهای بزرگ، شرکت‌های مهم، تولیدهای ثروت‌ساز برای کشور در اختیار دولت قرار می‌گیرد و در اختیار فعالان اقتصادی از مردم قرار نمی‌گیرد، همین مشکلاتی پیش می‌آید که ما امروز در اقتصادمان مشاهده می‌کنیم. مهم‌ترین مشکل ما «دولتی بودن اقتصاد» است. در ارائه و اعلام سیاست‌های اقتصادی اصل ۴۴ با کمک کارشناسان متعدد با دقت روی این کار کردیم و سیاست‌ها ابلاغ شد. بنای این سیاست‌ها بر این بود که ما مدیریت‌ها و فعالیت‌های اقتصادی مورد نیاز مردم را به مردم بسپاریم. ما آن روزی که همه سررشته‌ کارها را دست دولت دادیم، به این نیت این کار را کردیم که عدالت اقتصادی برقرار بشود و عدالت اقتصادی برقرار نشد. به خطا خیال می‌کردند که اگر چنانچه کلید اقتصاد دست دولت باشد، عدالت اقتصادی به‌وجود می‌آید؛ این اشتباه بود و چنین چیزی اتفاق نیفتاد. دولت تصدی‌گری را بایستی کم کند، نظارت را باید زیاد و دخالت را کم کند.

وابستگی به نفت
عیب مهم دیگر اقتصاد ما وابستگی به صادرات نفت خام است. ما نفت خام را صادر می‌کنیم؛ درحالی‌که اختیار نفت خام در دست ما نیست. آن کسی که نفت ما را وارد می‌کند او از این واردات نفت سود بیشتری می‌برد از ما که نفت متعلق به ما بود و آن را از چاه‌های نفت بیرون آورده بودیم و به او فروخته بودیم. مالیاتی که او می‌گرفت و استفاده‌ای که او می‌کرد، از صاحبان نفت بیشتر بود؛ الان هم همان جور است. ما بایستی بند ناف اقتصاد را از صادرات نفت خام ببریم و بیشتر به فعالیت‌های غیرنفتی بپردازیم.

دردسر دلارزدگی اقتصاد
یکی از مشکلات اقتصاد ما وابستگی به دلار است. بعضی از کشورهایی که تحریم شدند، وابستگی خودشان را به دلار قطع کردند، وضعشان بهتر شد. ما الان کشورهایی را می‌شناسیم که مورد تحریم‌های شدید غرب قرار گرفتند و رابطه‌شان با سوئیفت ـ که یک سازوکار بین‌المللی غربی است- قطع شد، دلار را کنار گذاشتند، با پول‌های محلی معامله کردند و صادرات و واردات انجام دادند، وضعشان بهتر شد؛ این کار را ما هم باید بکنیم.

نیاز به رشد سریع و مستمر
یکی از مهم‌ترین مسائلی که ما نیاز داریم برای اینکه وضع اقتصاد کشور بهتر شود، رشد مستمر و سریع است. رشد اقتصادی ما ضعیف بوده. ما در سیاست‌های اقتصادی‌ای که به دولت‌ها اعلام کردیم، رشد 8 درصدی را اعلام کردیم؛ درحالی‌که در بسیاری از سال‌های دهه ۹۰ رشد ما زیر صفر بوده است. در مجموع هم وقتی که تحویل و تحول دولت انجام گرفت، رشد بسیار پایین بود؛ ما به رشد اقتصادی سریع و مستمر احتیاج داریم؛ نه اینکه یک سال رشد داشته باشیم، بعد مجددا توقف داشته باشیم. ما کی می‌توانیم این رشد سریع و مستمر را به ‌دست آوریم؟ آن وقتی که با کمک و هدایت مردم بتوانیم تولید را افزایش دهیم. مسئولان دولتی و همچنین نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بایستی مردم را به ایفای نقش مولد در اقتصاد ترغیب و آنها را هدایت کنند؛ برای بخش خصوصی اعتماد ایجاد کنند که سرمایه‌گذاری کند، کارآفرینی کند؛ بخش خصوصی می‌تواند. اگر از توانایی ملت در قضیه اقتصاد استفاده بشود وضع معیشت مردم حتماً بهتر خواهد شد، وضع تورم حتماً بهتر خواهد شد. ما شعار سال را از جمله، مهار تورم قرار دادیم و رشد تولید. مهار تورم متوقف است به افزایش تولید و افزایش تولید، دست مردم است؛ چنانچه مردم اقدام کنند، همت کنند، این کار عملی است و ممکن است انجام بگیرد.

کم‌تحرکی در تجارت خارجی
یکی از مشکلات اقتصاد ما کم‌تحرکی در تجارت خارجی است. ظرفیت تولید ما در داخل زیاد است؛ چه در بخش کشاورزی، چه در بخش صنعتی؛ بازارهای دنیایی هم بسیار وسیع است. ما می‌توانیم تجارت خارجی‌مان را افزایش دهیم، پیش ببریم و آن کاری را که حقیقتاً به‌طور مستقیم به معیشت مردم و سفره مردم ارتباط پیدا می‌کند، ان‌شاءالله سامان بدهیم که یکی از کارهای مهم است. ما امروز در تجارت خارجی تحرکمان کم است؛ روش‌هایمان بعضاً روش‌های نادرستی است؛ اینها به تحول نیاز دارند؛ احتیاج به تحول دارند. یکی از موارد تحول همین مسئله تجارت خارجی است. یکی از چیزهایی که غالباً بین قوه مجریه و قوه مقننه در دولت‌های مختلف، در همه دوره‌ها اختلاف بوده ازجمله همین دوره کنونی، این شِکوه وجود دارد که گاهی در قانون بودجه سالانه در مجلس، هزینه‌های قطعی تصویب می‌شود و درآمدهای غیرقطعی در مقابل آن قرار داده می‌شود که این منجر می‌شود به کسری بودجه؛ کسری بودجه هم یکی از بلاهای بزرگ اقتصادی است.