سایه تنش بر روابط تل آویو-واشنگتن

فرزاد کازرونی- روزنامه‌نگار

یک روز پس از آنکه شهرهای فلسطین اشغالی شاهد بزرگ‌ترین تظاهرات تاریخ خود با حضور نیم میلیون نفر علیه سیاست‌های کابینه تندرو نتانیاهو بود، صدها نفر دیگر در واشنگتن، پایتخت آمریکا روبه‌روی هتل محل اقامت بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی رژیم‌صهیونیستی دست به تظاهرات زدند. اسموتریچ به تازگی در سفری پرماجرا وارد آمریکا شده، اما او حتی قبل از سفر نیز برای ورود به آمریکا با چالش روبه‌رو بود. اسموتریچ، رهبر حزب تندرو و حریدی «صهیونیسم دینی» است که از 3‌ماه پیش با مشارکت در کابینه ائتلافی بنیامین نتانیاهو، تندروترین کابینه سیاسی رژیم‌صهیونیستی را تشکیل داد، اما اظهارنظرها و مواضعش آنقدر افراطی است که حتی شرکای بین‌المللی تل آویو هم به آن واکنش منفی نشان داده‌اند. 10روز پیش در اوج تنش‌ها در کرانه باختری و هجوم مکرر شهرک نشینان به شهرک فلسطینی نشین حواره در جنوب نابلس، اسموتریچ خواستار حذف کامل این روستا شد. این موضع‌گیری اسموتریچ باعث شد تا او برای کسب مجوز ورود به آمریکا به‌صورت رسمی مجبور به عذرخواهی شود و اکنون نیز که اسموتریچ در آمریکا به سر می‌برد، اعتراضات علیه او و به‌طور کلی‌تری سیاست‌های تندرو کابینه نتانیاهو همچنان ادامه دارد.
به‌نظر نمی‌رسد که وزیردارایی افراطی اسرائیل در آمریکا بتواند دیدار رسمی با مقامات کاخ سفید داشته باشد. چند روز قبل از سفر او، کاخ سفید به‌طور رسمی اعلام کرده بود که جانت یلن، وزیر خزانه داری آمریکا هرگز با بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل دیدار نخواهد کرد. حتی آنگونه که تایمز اسرائیل گزارش داده است، فدراسیون‌های یهودی آمریکای شمالی، کمیته یهودیان آمریکا و آیپک هم اعلام کرده‌اند که هیچ دیداری با وزیر دارایی تندرو اسرائیل نخواهند داشت. براساس این گزارش، تحریم دیدارها با اسموتریچ در واشنگتن از سوی نهادهای دولتی و غیردولتی نشان‌دهنده شکاف فزاینده‌ای است که این روزها بر روابط آمریکا و اسرائیل سایه افکنده است. شکافی که شاید اگر بی‌سابقه نباشد، اما بی‌تردید کم سابقه است. مجله تایم هم پیش از این به نقل از «مارتین ایندیک»، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل ایجاد تنش در روابط
تل‌آویو-واشنگتن را درصورت قدرت‌گیری کابینه تندرو نتانیاهو پیش‌بینی کرده و گفته بود: «هرچه اوضاع کرانه باختری بیشتر از کنترل خارج شود، دولت بایدن ناگزیر به اعلام مخالفت بیشتری با کابینه نتانیاهو خواهد بود.»

فضای سرد همکاری‌ها
فضای سرد حاکم بر روابط تل‌آویو و واشنگتن را در جریان سفر اخیر رئیس ستاد مشترک آمریکا به تل‌آویو هم می‌توان درک کرد. با وجود آنکه رئیس ستاد ارتش آمریکا در تل آویو با هرتزل هالوی، همتای صهیونیستی خود و یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل دیدار کرد، اما وب سایت المانیتور به نقل از یک مقام ارشد امنیتی اسرائیل که نامش فاش نشده، فضای این دیدار را بسیار پرتنش توصیف کرده و گفته است: «آنچه از ژنرال میلی شنیدیم، بی‌سابقه بود. یادم نمی‌آید که متحدان آمریکایی ما هیچ‌گاه با ما این چنین با تندی صحبت کرده باشند. آنچه آمریکایی‌ها، ازجمله ژنرال میلی به ما می‌گویند، ساده است: اگر می‌خواهید با ما در مورد ایران، جلوگیری از تامین اس-400روسیه برای ایران، غنی‌سازی اورانیوم و تحریم‌ها صحبت کنید، باید قبل از آن اراضی [فلسطینی] را آرام کنید.» به‌گفته این مقام ارشد صهیونیستی، میلی در سفر خود به تل آویو از وزرای تندرو نتانیاهو انتقاد کرده و از نتانیاهو خواسته است که تصمیم بگیرد که در کدام سمت ایستاده است. این ژنرال ارشد آمریکایی با اشاره به یورش و هجوم خشونت بار شهرک نشینان یهودی و تخریب خودروها و خانه‌های فلسطینی‌ها به مقامات اسرائیلی گفته است که اگر وضعیت فعلی کنترل نشود، اوضاع بدتر خواهد شد.

تهدید روابط اطلاعاتی تل آویو- واشنگتن
یکی از مقامات ارشد نظامی رژیم صهیونیستی تأکید کرده که او نگران همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی میان تل آویو و واشنگتن است زیرا کانال‌های امنیتی حرفه‌ای با واشنگتن همیشه برقرار بوده است، اما این روابط اکنون با سردی روابط سیاسی در خطر قرار گرفته‌اند. این منبع آگاه که نامش اعلام نشده، درباره تهدید روابط اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل به المانیتور گفته است: «وضعیت امروز بسیار متفاوت از گذشته است، آمریکایی‌ها از ما خسته شده‌اند. آنها قصد ندارند نتانیاهو را به واشنگتن دعوت کنند. اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد، نتانیاهو ناچار خواهد بود تا در کنفرانس سالانه سازمان ملل در نیویورک در یک راهرو با جو بایدن دیدار کند.» المانیتور در گزارش خود همچنین به نقل از برخی مقامات اسرائیلی دیگر از نگرانی آنها نسبت به آسیب احتمالی همکاری اطلاعاتی تل آویو و واشنگتن در کابینه تندرو نتانیاهو خبر داده و گفته است: «سازمان‌های اطلاعاتی کشورهای اروپایی و غربی با آگاهی از حضور شخصیت‌‌های افراطی‌ مانند بن‌گویر و اسموتریچ در کابینه نتانیاهو به‌دنبال فاصله گرفتن از تل‌آویو هستند.»
هفته گذشته نیز، نتانیاهو در نخستین سفر خارجی خود به کشورهای غربی، به‌جای آنکه راهی آمریکا شود، مهمان ایتالیایی‌ها شد. «موریا وولبرگ»، خبرنگار سیاسی شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل درباره اینکه چرا نتانیاهو طی حدود 3‌ماه گذشته که قدرت را در دست داشته، به آمریکا نرفته است، ابراز شگفتی کرده و درباره عدم‌سفر نتانیاهو به آمریکا طی 3‌ماه گذشته با یکی از همراهان نتانیاهو در سفر به رم گفت‌وگو کرده است. این چهره نزدیک به نتانیاهو درباره عدم‌سفر نتانیاهو به واشنگتن گفته است که اعضای دفتر نخست‌وزیر نیز متفق القول هستند که زمان برای سفر نتانیاهو به آمریکا مساعد نیست.

مکث
اختلاف بر سر چیست؟
دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و کابینه رژیم صهیونیستی به ریاست بنیامین نتانیاهو در پرونده‌هایی ازجمله برنامه‌های دولت نتانیاهو برای دستکاری در نظام قضایی و تلاش‌ها برای گسترش شهرک‌ها در کرانه باختری اختلاف نظر دارند. واشنگتن پست در گزارشی درباره چرایی تنش در روابط تل آویو و واشنگتن می‌نویسد که تنش‌ها صرفا اختلافات سیاسی نیست. اختلافات ایدئولوژیک هم میان دمکرات‌های آمریکایی و کابینه راستگرای اسرائیل رو به افزایش است. به گزارش واشنگتن پست این اختلافات وخیم‌تر خواهد شد چراکه راستگرایان خواهان سیطره کامل بر کرانه باختری هستند. نتانیاهو شاید در نهایت مجبور شود که سیاست گسترش اشغال کرانه باختری را کمی تعدیل کند، اما فشارتندروهای عضو کابینه نتانیاهو برای گسترش شهرک‌سازی‌ در کرانه باختری باعث تشدید تنش با آمریکا خواهد شد.

تحلیل
تقویت صدا‌های ضداسرائیلی در آمریکا

یاسمین سرحان، ستون نویس مجله تایم: درحالی‌که روابط آمریکا و اسرائیل اغلب به‌عنوان یک پیوند ناگسستنی توصیف می‌شود که با همکاری امنیتی عمیق و کمک نظامی 4میلیارد دلاری آمریکا به تل‌آویو در هر سال تقویت و تعمیق می‌شود، اما این روابط نزدیک سیاسی از فشارهای داخلی در آمریکا در امان نیست. در سال‌های اخیر، صداهای لیبرال‌تر و ضداسرائیلی‌تری درون حزب دمکرات صدای خود را بلند کرده‌اند و تمایل دارند تا علیه نقض حقوق بشر در اسرائیل بیشتر صحبت شود. اخراج خانواده‌های فلسطینی، بازداشت کودکان فلسطینی توسط نیروهای نظامی اسرائیل و یا وضعیت اسرای فلسطینی همگی موضوعاتی است که افکارعمومی آمریکا طی سال‌های اخیر نسبت به آن حساس‌تر شده است. حتی دمکرات‌های میانه‌رو که برخی از آنها از قوی‌ترین حامیان اسرائیل در کنگره محسوب می‌شوند، به آرامی با صداهای مخالف علیه تل آویو همراهی می‌کنند. سناتور باب منندز، که ریاست کمیته روابط خارجی سنا را برعهده دارد و از حامیان سرسخت اسرائیل است، ظاهراً قبل از تشکیل کابینه نتانیاهو به او هشدار داده بود که تشکیل کابینه‌ای با مشارکت چهره‌های راست افراطی مانند ایتمار بن گویر و بزالل اسموتریچ به روابط دوجانبه تل آویو با واشنگتن آسیب خواهد زد، هرچند در نهایت این کابینه تشکیل شد و روابط اسرائیل با آمریکا را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.