فلسطین؛ یک گام تا انتفاضه سوم

فرزاد کاظمی- روزنامه‌نگار

 25 سال پیش، مرد 51ساله فلسطینی به‌نام خیری علقم، وقتی صبح زود در خیابان‌های بیت‌المقدس در حال رفتن به محل کارش بود، توسط یک شهرک‌نشین تندروی حریدی با ضربات چاقو مورد حمله قرار گرفت و آن قدر خون از بدنش رفت که جانش را در محل حادثه از دست داد. پس از این حادثه، هیچ‌گاه اقدام جدی برای شناسایی قاتل علقم از سوی مقامات تل‌آویو صورت نگرفت. هفته گذشته نوه 21ساله او که هیچ‌گاه پدربزرگش را هم ندیده و البته هم‌نام پدربزرگش هم بود، با شلیک 9گلوله، 7شهرک‌نشین را هنگام خروج از یک کنیسه در قدس اشغالی از پای درآورد. در واکنش به این رویداد، کابینه تل‌آویو به ریاست نتانیاهو وعده واکنش فوری ازجمله تخریب خانه عامل حمله را داد و اعلام کرد مجوز حمل سلاح برای غیرنظامیان اسرائیلی صادر خواهد شد. حمله این جوان فلسطینی به کنیسه، واکنشی به حمله روز قبل از آن توسط ارتش اسرائیل به اردوگاه جنین بود که در نتیجه آن حداقل 10فلسطینی به شهادت رسیدند. این تسلسل واکنش‌ها حکایت از آن دارد که روند تشدید تنش‌ها و درگیری‌ها در سرزمین‌های فلسطینی در حال افزایش است؛ روندی که با افزایش ترورهای انجام‌شده از سوی نیروهای اشغالگر آغاز شده است.

راه‌حل تک‌دولتی به جای 2دولتی
بخشی از تشدید تنش‌ها در مناطق مختلف فلسطینی در واکنش به آن صورت می‌گیرد که فلسطینی‌ها به‌درستی احساس می‌کنند که طرف مقابل در تل‌آویو هیچ‌گونه اعتقادی به حق و حقوق آنها ندارد. این نگاه فلسطینی‌ها از آن روست که کمتر کسی به توافقات 1993اسلو برای تشکیل دولت فلسطینی در محدوده کرانه باختری توجه می‌کند و تقریبا همه کابینه‌های اسرائیلی که پس از توافق اسلو قدرت را در دست گرفته‌اند، نه‌تنها اقدامی برای برچیدن شهرک‌های احداثی در مناطق اشغالی کرانه باختری نکرده‌اند، بلکه فراتر از آن در تمام سال‌های 2دهه گذشته شهرک‌های جدیدی در کرانه باختری احداث کرده‌اند.
آمارها حکایت از استقرار یک جمعیت نزدیک به 600هزار نفری از صهیونیست‌ها در کرانه باختری دارد و اراضی مورد تصرف این شهرک‌ها، همان محدوده‌ای است که طبق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل قرار بود قلمروی دولت فلسطینی باشد، اما همه نخست‌وزیران رژیم صهیونیستی با احداث شهرک‌های جدید نشان دادند که هیچ قصدی برای تخلیه کرانه باختری ندارند. درواقع کابینه‌های مختلف در تل‌آویو ثابت کرده‌اند که راه‌حل آنها برای فلسطین یک راه‌حل تک‌دولتی یهودی است و آنها نیز قرار نیست موجودیت فلسطین را به رسمیت بشناسند.
جیمز اسنل، کارشناس استرات‍ژیک در «مؤسسه تحقیقات استرات‍ژیک نیولاین» در واشنگتن معتقد است که سنگ‌اندازی تل‌آویو برای تشکیل دولت فلسطین طی چند دهه گذشته باعث شده تا گروه‌های مسلح مانند حماس و جهاد اسلامی دارای حامیان بیشتری به نسبت گذشته در میان فلسطینی‌ها باشند و حرف این گروه‌های مسلح بیش از تشکیلات خودگردان فلسطین خریدار داشته باشد. این در حالی است که گروه‌هایی مانند حماس و جهاد اسلامی ضمن رد هرگونه مذاکره و گفت‌وگو با تل‌آویو، آرمان نهایی خود را آزادی کامل فلسطین از اشغال و حرکت به سمت عملیات‌های مسلحانه بیشتر توسط فلسطینی‌ها قرار داده‌اند؛ از همین رو نیز در فضایی که عملیات‌های مسلحانه حامیان بیشتری پیدا کرده، وقوع انتفاضه سوم بیش از گذشته محتمل است.
استفان دیزلی، یادداشت‌نویس دیلی‌میل با انتشار یادداشتی درباره شادی فلسطینی‌ها پس از عملیات اخیر جوان فلسطینی در هدف قرار دادن کنیسه بیت‌المقدس، این واکنش در فلسطین را بارزترین نشانی می‌داند که شرایط فلسطین بیش از گذشته به سمت تنش حرکت می‌کند و حتی این افزایش تنش‌ها، به تنش‌های سلسله‌وار بعدی منجر خواهد شد.

نشانه‌های انتفاضه سوم
در عین حال، نه فقط کارشناسان، بلکه منابع داخلی در اسرائیل نیز اذعان دارند که وقوع انتفاضه سوم امروز بیش از هر زمان دیگری محتمل است. ژنرال تامیر هیمن، رئیس سابق سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی حدود 3‌ماه پیش اعلام کرد که نشانه‌های آشکاری از آغاز انتفاضه سوم فلسطینی‌ها وجود دارد. اظهارات هیمن در رسانه‌های منطقه مانند المیادین و روسیاالیوم بازتاب یافت و او درباره نشانه‌های نزدیک بودن انتفاضه سوم گفت: «مناطق فلسطینی فراتر از تصور خیلی از مردم دچار تنش و خشم است. باید عملیات‌های فلسطینی‌ها در بیت‌المقدس را به‌عنوان نشانه‌ها و شاخص بروز احتمالی انفجار سهمگین اوضاع دانست.»
گدعون لوی، خبرنگار و تحلیلگر ارشد در تل‌آویو نیز طی یادداشتی در روزنامه «هاآرتص»، ضمن اعتراف به نتایج معکوس یورش ارتش صهیونیستی به اردوگاه جنین، نوشت: «فرماندهان ارتش اسرائیل گفته‌اند که عملیات یورش به اردوگاه جنین برای از بین بردن تروریسم بوده، اما تا به اینجا که اوضاع امنیتی بدتر شده است؛ ضمن اینکه امکان حمله به این اردوگاه بدون ارتکاب قتل‌عام، میسر نیست.» این تحلیلگر در پایان نوشت: «شبح انتفاضه سوم همچنان بر بالای سر ما پرسه می‌زند؛ لذا هرگونه عملیات انتقام‌جویانه از سوی اسرائیل، قطعا موجب برافروخته‌شدن آتش بیشتری خواهد شد. در عین حال، تصمیمات تل‌آویو برای تحمیل تحریم‌ها و مجازات‌های جمعی علیه فلسطینی‌ها به این تنش دامن خواهد زد و در را برای وقوع یک انفجار بزرگ باز می‌کند.» 
پیش‌تر نیز هفته‌نامه ساندی تایمز در گزارشی از وضعیت این روزهای فلسطین اشغالی نوشته بود که همه‌‌چیز برای شعله‌ور شدن انتفاضه سوم مهیاست؛ کابینه‌ای که تندروترین وزرا را در خود جای داده و جوانان فلسطینی که چیزی برای از دست دادن ندارند.


تحلیل
افکار عمومی جهان عرب علیه اسرائیل

رمزی بارود، پژوهشگر ارشد مرکز اسلام و روابط جهانی: آرمان فلسطین همچنان موضوع محوری در جهان عرب است و مردم در کشورهای عربی به‌طور کلی عادی‌سازی‌ روابط با اسرائیل را رد می‌کنند. مسئله نفرت از اسرائیل را نمی‌توان در موضوع اختلاف تاریخی اعراب با یهودیان محدود کرد، بلکه اعراب به‌طور کلی به‌دلیل سیاست‌های استعماری و توسعه‌طلبانه و همچنین نژادپرستی اسرائیل نسبت به فلسطینی‌ها و پافشاری در مصادره زمین‌ها، مخالف اسرائیل هستند. باید توجه داشت که برخلاف اکثر آمریکایی‌ها و غربی‌ها، عرب‌ها لزوماً دیدگاه‌های خود را براساس برنامه رسانه‌ها تنظیم نمی‌کنند، بلکه کانال‌های ارتباطی مردمی درون خود جوامع عرب است که افکارعمومی آنها را شکل می‌دهد. این کانال‌های ارتباطی می‌تواند براساس رسانه‌های اجتماعی جدید یا خطبه امامان جماعت در مساجد محل شکل گرفته باشد. درواقع مبارزه برای فلسطین در اعمال روزمره یک زن یا مرد معمولی عرب درونی شده است.