دوراهی بیمه درمانی برای کودکان کار

مریم سرخوش- روزنامه‌نگار

انجمن حمایت از حقوق کودکان با ابراز نگرانی از سلامتی هزاران کودک کار، خواستار تخصیص بودجه در لایحه1402 به‌منظور «بیمه» کردن این کودکان شده است؛ مطالبه‌ای که البته جدید نیست و تا حدودی هم اقداماتی در این‌باره انجام شده، اما به‌دلیل نواقص طرح‌های حمایتی از این کودکان، آسیب‌های جسمی و اجتماعی در آنها رو به افزایش است. این در حالی است که محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور هم آبان امسال از افزایش جمعیت کودکان کار خبر داده و گفته بود تاکنون ۷۰۰۰کودک کار و خیابانی در کشور شناسایی شده‌اند که 85درصد آنها ایرانی نیستند. البته فاطمه ارزانیان، معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران هم خرداد امسال از شناسایی 2600کودک کار و خیابان در استان تهران خبر داده و گفته بود: «خدماتی از قبیل سوادآموزی، حرفه‌آموزی، برقراری مستمری، اردوی فرهنگی -تفریحی، اخذ شناسنامه، اخذ دفترچه بیمه و خدمات فرهنگی- ورزشی به این کودکان و خانواده‌هایشان ارائه شده است.»
انجمن حمایت از حقوق کودکان در بخشی از بیانیه خود به این نکته اشاره کرده که برای تأمین سلامت کودکان کار در همه طرح‌های ساماندهی کودکان کار توسط دولت‌ها و سازمان بهزیستی، بیمه کودکان کار مطرح شده و گاهی به شکل نمادین و نمایشی دفترچه بیمه‌ای به تعداد انگشت‌شماری از کودکان داده شده است، اما تاکنون به شکل رسمی هیچ بودجه‌ای برای بیمه و تأمین سلامت کودکان کار درنظر گرفته نشده، آن هم درحالی‌که شرایط اقتصادی و تورم فزاینده، گرانی دارو و درمان، زندگی و سلامتی این کودکان را تهدید می‌کند.» براساس اعلام این انجمن، مراجعه روزانه ده‌ها کودک به مددکاری خانه‌های کودک برای تأمین هزینه‌های دارو نشان می‌دهد که خانواده‌ها برای تأمین این هزینه‌ها در تنگنا به‌سر می‌برند و این در حالی است که طی سال‌های گذشته تأمین هزینه‌های بهداشت و درمان کودکان کار عمدتاً بر دوش سازمان‌های غیردولتی حوزه کودک و خیریه‌ها بوده است که در شرایط اقتصادی کنونی امکان تأمین این هزینه‌ها برای این سازمان‌ها وجود ندارد. بر این اساس ضرورت دارد که نمایندگان مجلس در بررسی بودجه به این مهم توجه لازم را داشته باشند. فاطمه قاسم‌زاده، فعال حقوق کودکان کار درباره ضرورت‌های بیمه‌های درمانی کودکان کار به همشهری می‌گوید: «مسئله بیمه درمانی کودکان کار و خیابان اگر اشتباه نکنم عمر یک دهه‌ای دارد، اما هنوز اقدام قابل توجهی در این‌باره صورت نگرفته است. مسئولیت این کودکان برعهده سازمان بهزیستی است که زیرمجموعه وزارت کار است، زمانی هم این سازمان درباره این بیمه درمانی اعلام کرد که مورد استقبال انجمن‌های حامی کودکان کار قرار گرفت، اما تاکنون شاهد اجرایی شدن طرح‌های حمایتی در این حوزه نبوده‌ایم. کودکان کار در شرایط دشواری زندگی می‌کنند و از نظر مراقبت‌های خانوادگی، مسکن و تغذیه شرایط مناسبی ندارند. وضعیت مهاجران به دلایل مختلف بدتر است.» به‌گفته قاسم‌زاده اکثر این کودکان دچار سوءتغذیه هستند و با بیماری‌های مختلفی زندگی می‌کنند که ممکن است حتی درمان هم نشده باشند: «طبق پژوهشی که چند سال پیش درباره جنبه‌های چهارگانه رشد (شناختی، جسمی، عاطفی و اجتماعی) روی کودکان کار انجام شد، مشکلات آنها هر در 4زمینه به‌ویژه رشد جسمی قابل توجه بود. آنها به تغذیه و خواب کافی که منجر به رشد مناسب می‌شود، دسترسی ندارند، به همین دلیل ایجاد بیمه درمانی برایشان ضروری است.» او تأکید می‌کند: «دولت‌ها موظف به ایجاد و امکان دسترسی به آموزش و سلامت برای کودکان هستند و این مسئله برای کودکان کار اهمیت بیشتری دارد چرا که خانواده آنها به‌دلیل ضعف اقتصادی و مالی نمی‌توانند چنین امکاناتی را فراهم کنند. این وضعیت درباره کودکانی که در کارگاه‌های زیرزمینی هم زندگی می‌کنند اهمیت بیشتری دارد چرا که به‌نظر می‌رسد نهادها و سازمان‌های مرتبط با کودکان کار به‌ویژه وزارت کار در این‌باره کوتاهی کرده، اطلاعات کاملی از این کودکان در دسترس نیست.»
«زمانی که درباره حقوق کودکان کار صحبت می‌کنیم، این یعنی به رسمیت شناختن کار کودکان. حقوق کودکان کار از حقوق سایر کودکان جدا نیست. نمی‌توان گفت که فقط یک درمان ویژه برای کودکان کار درنظر گرفته شود.» این نکته را قاسم حسنی، فعال اجتماعی و مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان کار به همشهری می‌گوید و ادامه می‌دهد: «از این بُعد حمایت از کودکان کار درست است اما چنین حمایتی نباید به این مفهوم باشد که کار کودکان امری پذیرفته شده و مقبول است. شعار راهبردی ما حمایت از کودکان و مبارزه با کار کودک است. این دو بُعد باید همزمان با هم درنظر گرفته شود. همانجایی که گریزی نداریم و ناچار به پذیرش این پدیده و حمایت از این کودکان هستیم و باید بهداشت و درمان، تغذیه مناسب و فرصت بازی و نشاط را برای آنها فراهم کنیم. از سوی دیگر نباید از مبارزه با کار کودک و ریشه‌یابی پیدایش این پدیده دست برداریم.»