تصویر اقتصاد ایران در پایان تابستان

بالا رفتن نرخ بهره بین‌بانکی، افزایش حجم پایه پولی و نقدینگی نشان می‌دهد اقتصاد ایران در نیمه نخست سال‌جاری همچنان با امواج تورمی مواجه است و دولت و بانک مرکزی در تلاش هستند با انضباط پولی و مالی جلوی پیشروی نرخ تورم را بگیرند. هفته گذشته مرکز آمار اعلام کرده بود: نرخ تورم ماهانه و سالانه در مهرماه1401 روندی صعودی داشته، اما نرخ تورم نقطه به نقطه نزولی شده است.
به‌گزارش همشهری، با این تغییر در سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات، به‌نظر می‌رسد روند کاهشی مورد انتظار برای فروکش کردن تورم، سخت و پیچیده خواهد بود؛ به‌نحوی که پیش‌بینی می‌شود نرخ تورم در پایان سال به زیر 40درصد نرسد.
بانک مرکزی در گزارش «تحلیل تحولات اقتصاد کلان و اقدامات این بانک در شهریورماه1401» اعلام کرد: نرخ تورم ماهانه در آخرین ماه تابستان با 0.2درصد افزایش به 2.6درصد و نرخ تورم نقطه به نقطه هم با 0.9درصد کاهش به 44.9 و نرخ تورم سالانه با 0.5درصد افت به 39.6درصد رسیده است. این گزارش می‌افزاید: نرخ تورم گروه‌های کالایی در شهریور امسال 5واحد درصد افزایش و به 1.9واحد درصد رسیده درحالی‌که تورم خدمات اندکی کاهش یافته و به 3.9درصد رسیده است.
بانک مرکزی می‌گوید شاخص بهای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با ضریب اهمیت 25.5درصد با 1.3واحد درصد افزایش نسبت به مرداد و ثبت تورم ماهانه 2.1درصدی، سهمی معادل 0.8واحد درصد را از تورم ماهانه شهریورماه داشته و دلیل تغییر تورم بخش خدمات هم ناشی از نوسان قیمت در گروه مسکن و خدمات ساختمانی و بهداشت و درمان بوده است. پیش از این هم مرکز آمار دلیل اصلی افزایشی شدن نرخ تورم در مهرماه امسال را ناشی از رشد ماهانه شاخص اجاره‌بها به‌میزان 6واحد درصد اعلام کرده بود.

افزایش نرخ دلار
گزارش جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد در شهریور امسال میانگین قیمت فروش دلار حواله‌ای نسبت به ماه قبل با 1.1واحد درصد افزایش به 26هزار و 850تومان و نرخ فروش دلار به‌صورت اسکناس به 28هزار و 340تومان رسیده که نسبت به مرداد 0.8درصد کاهش یافته و در بازار غیررسمی نیز متوسط نرخ دلار در شهریورماه نسبت به ماه قبل از آن، با کاهش همراه بود.
این گزارش نشان می‌دهد حجم نقدینگی در پایان شهریورماه سال1401 به 5595هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به پایان سال1400 رشدی 15.8درصدی را نشان می‌دهد. به‌گفته بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی در شهریور نسبت به مرداد 1.2واحد درصد کاهش یافته و نرخ رشد 12‌ماهه شاخص نقدینگی در آخرین ماه تابستان سال‌جاری با 35.7درصد رشد مواجه شده است. البته این نهاد ناظر بر بازار پول می‌گوید: نرخ رشد واقعی 12ماهه نقدینگی پس از کسر سهم بانک‌های نظامی ادغام شده در بانک سپه 35درصد نسبت به‌مدت مشابه در شهریور سال گذشته بوده است.

رشد پول تورم‌ساز
به‌گزارش همشهری، تازه‌ترین روایت بانک مرکزی بیانگر رشد پایه پولی در 12ماه منتهی به شهریور امسال به‌میزان 33.1درصد است. این گزارش نشان می‌دهد: حجم پایه پولی در پایان شهریورماه سال1401 معادل 697هزار میلیارد تومان بوده و نسبت به پایان سال1400، رشدی معادل 14.4درصد داشته که در مقایسه با رشد متغیر یادشده در دوره مشابه سال قبل به میزان 1.3واحد درصد افزایش یافته است.

بهره بانکی در اوج
بررسی تحولات بازار بین‌بانکی در شهریورماه نشانگر کاهش نسبی در حجم معاملات و کاهش وجوه در دسترس بانک‌ها و به‌تبع آن افزایش ملایم در نرخ بازار بود که ازجمله دلایل آن می‌توان به افزایش حراج‌های اوراق دولتی از 74.6هزار میلیارد ریال در مردادماه به 200.7هزارمیلیارد ریال در شهریورماه اشاره کرد. بانک مرکزی می‌گوید: نرخ بازار بین‌بانکی کماکان در محدوده دالان از پیش تعیین شده قرار دارد. این گزارش می‌افزاید: در شهریورماه سال1401، متوسط ماهانه نرخ بازده اسناد خزانه اسلامی با سررسید یک، 2 و 3ساله با اندکی کاهش نسبت به ماه قبل به‌ ترتیب به 21.56درصد، 22.50درصد و 22.37درصد رسیده است. همچنین در شهریور امسال منحنی بازده در تمام سررسیدها(به استثنای سررسید 18 تا 24ماهه) نسبت به 2ماه گذشته در سطحی پایین‌تر قرار گرفته است. به‌گفته بانک مرکزی، کاهش نرخ‌های بازده در شهریورماه به دلایلی نظیر ثبات نرخ ارز و ثبات قیمتی در بازارهای موازی، رکود حاکم بر بازار سهام و تداوم روند نزولی شاخص کل، عرضه نشدن اوراق اسناد خزانه اسلامی و سررسید شدن برخی نمادهای این اوراق مربوط است که موجب تقویت تقاضا و کاهش نرخ‌های بازده در سررسیدهای مختلف شده است.