می‌دانید روزانه ما با چه مواد شیمیایی خوراکی‌ای سرو کار داریم؟
ورود به دنیای ارگانیک‌ها
تارا ذکایی/ خبرنگار
اتفاق وقتی افتاد که جمعیت زیاد شد و نیازها زیادتر. آنجا بود که برای تولید هر چه بیشتر غذا و محصولاتی که جوابگوی نیازهای انسان باشد همین انسان نازنین دستکاری در طبیعت را شروع کرد و پای مواد شیمیایی را به گوشه‌گوشه زندگی‌اش باز کرد. این روزها مواد شیمیایی همه‌جا هستند. منتها ما معمولا حواسمان به آنهایی‌است که به‌صورت واضح می‌بینیمشان، نه آنهایی که توسط ما بلعیده می‌شوند! اشتباه نکنید هیچ‌کس پلاستیک نمی‌خورد اما مواد غذایی در دسترس ما معمولا حتی به میزان خیلی کم هم مواد شیمیایی دارند. برای مثال همین برنج را درنظر بگیرید که بخشی از سفره قریب به اتفاق ما ایرانی‌هاست. همین برنج در برخی از کشت‌ها به دلیل تولید محصول بیشتر با دستکاری و نوع آبیاری دارای آرسنیک است. آرسنیک معمولا در آب‌های زیرزمینی پیدا می‌شود و اگر برنجی با این آب‌ها آبیاری شده باشد طبیعی است که حاوی مقداری از این ماده باشد. آرسنیک تنها یک نمونه از مواد شیمیایی است که ما با خوردن مواد غذایی وارد بدنمان می‌کنیم. نمونه‌های زیاد دیگری هم هستند که اینجا با آنها آشنا می‌شویم. منتها آشنایی خشک و خالی که به درد نمی‌خورد. در کنار این آشنایی راه‌حل‌هایی هم داریم برای مراقبت بیشتر از بدن؛ اینکه چه کارهایی انجام دهیم تا غذای سالم‌تری را به‌بدنمان برسانیم. این راهکارها نه فقط بدن ما را سالم نگه می‌دارند که به مراقبت بهتر از محیط زندگی‌مان هم منجر می‌شوند.
مراقب شیشه شیر بچه‌ها باشید
نخستین ماده شیمیایی فهرست ما، ماده‌ای است به اسم BPA یا بیسفنول آ؛ بی.پی.ای در بیشتر محصولاتی که اطرافمان می‌بینیم به‌کار رفته است و یکی از انواع محبوب پلاستیک‌های رایج در بازار است. دلیل این محبوبیت هم به شفاف‌بودن و در عین حال دوام و مقاومت این نوع از پلاستیک برمی‌گردد. از این نوع از پلاستیک در ساختن شیشه‌های شیر بچه‌ها، قوطی بعضی از خوراکی‌ها، بطری آب و همچنین انواع و اقسام وسایل ورزشی استفاده می‌شود. یعنی در حقیقت اگر بگوییم هر طرف که چشم بگردانیم احتمالا اثری از آثار بیسفنول A را خواهیم دید حرف نا‌بجایی نگفته‌ایم. سؤالی که اینجا پیش می‌آید این است که ما که این محصولات را نمی‌خوریم، پس چطور ممکن است وارد بدنمان شوند. واقعیت این است که این ماده ممکن است بر اثر تغییر دما یا اتفاقات دیگری جذب مواد خوراکی شود؛ برای مثال همین شیشه شیرها را درنظر بگیرید یا حتی بطری‌های آب؛ آب یا شیری که داخل بطری پلاستیکی باشد می‌تواند تحت شرایطی با BPA ترکیب شود و از همین طریق خودش را به بدن انسان برساند. البته بسیاری از تولید‌کنندگان می‌گویند این ماده تا زمانی که در مقادیر زیاد وارد بدن انسان نشود دردسر‌ساز نخواهد بود اما تحقیقاتی که انجام شده مشخص کرده نمونه‌های آزمایشگاهی که به‌صورت روزانه و حتی با مقادیر کمی از این ماده شیمیایی سر و کار دارند بعد از مدتی دچار مشکلات متابولیک و حتی تولید مثلی می‌شوند.
از قرار معلوم بیسفنولA می‌تواند روی هورمون‌های بدن انسان تأثیراتی منفی بگذارد. البته مشکلات هورمونی تنها یکی از این مشکلات است. چاقی و دیابت نوع دوم از دیگر مسائلی است که اگر انسان مرتب در معرض استفاده از ظروف ساخته شده از BPA باشد ممکن است که به آنها دچار شود.
بدون افزودنی‌های خوراکی
بعضی از شرکت‌های سازنده مواد غذایی برای اینکه بتوانند به خوراکی‌هایشان رنگ و لعاب بیشتری بدهند، آنها را خوشمزه‌تر نشان دهند و کاری کنند که حتی از نظر شکل ظاهری هم لذیذ به‌نظر برسند از مواد افزودنی خوراکی استفاده می‌کنند. منتها مشکل بسیاری از این مواد افزودنی این است که برای بدن خوب نیستند. برای مثال یکی از این افزودنی‌های رایج خوراکی نمک سدیم‌کلراید است؛ این ماده در بیشتر هله‌هوله‌هایی که مصرف می‌کنیم پیدا می‌شود. از بسته‌های چیپس و پفک گرفته تا ظرف سیب‌زمینی سرخ‌کرده‌ای که به همراه غذای‌مان می‌خوریم. استفاده زیاد از این ماده خوراکی باعث بالا رفتن فشارخون می‌شود و در نهایت می‌تواند کلیه‌های افراد را از کار بیندازد. سدیم‌کلراید در همه آشپزخانه‌ها هم به‌عنوان یک طعم‌دهنده غذا به‌کار می‌رود و خلاصه پای ثابت میز شام و ناهار است.
BVO نیز نام یکی دیگر از مواد افزودنی است که معمولا به ما‌ءالشعیرها و نوشابه‌ها اضافه می‌شود تا به آنها رنگ بدهد. تحقیقات نشان داده‌اند استفاده از این ماده خوراکی در طولانی‌مدت منجر به مشکلات کلیوی و حتی کبدی می‌شود.
فست‌فودخورها مراقب باشند
بعضی از انواع پاستا و نان‌هایی که تولید می‌شوند ممکن است دارای ماده‌ای شیمیایی باشند که در خیلی از غذاهای فرآوری شده و حتی فست‌فودها پیدا می‌شود و درصورت استفاده زیاد منجر به آزردگی ریه‌ها و حتی مشکلاتی مثل تنگی‌نفس و آسم شود. فست‌فودها البته مشکلات دیگری هم دارند و ممکن است آلوده به نوعی ماده شیمیایی باشند که نیتروزامین نام دارد و باور کنید اصلا برای بدن خوب نیست! همین همبرگر ساده را درنظر بگیرید؛ این ماده غذایی می‌تواند تا حدود 20نوع ماده شیمیایی را در خودش جا بدهد.
بنابراین پیشنهاد می‌کنیم این بار که قصد عزیمت به فست‌فودها و میل‌کردن غذاهای رنگارنگ و خوش‌بویشان را کردید کمی بیشتر دل‌دل کنید و خوب روی تصمیم‌تان فکر کنید. گاهی خوردن غذای ساده خانگی آنقدرها هم بد نیست!
راه‌حل چیه؟
اصولا و اساسا مطرح‌کردن معضل به تنهایی مسئله‌ای را حل نمی‌کند جز اینکه آگاهی ما را بالا ببرد و حواسمان را جمع‌تر کند. در کنار طرح مسئله باید راه‌حل‌هایی هم در کار باشند چون مصرف مواد غذایی شیمیایی نه فقط برای سلامتی انسان مضر است، بلکه ورودشان به محیط‌زیست باعث می‌شود علاوه بر کسی که آنها را مصرف کرده ، برای همه آدم‌ها خطرناک باشد. به‌کار بردن روش‌های زیر، هم به نفع ماست و هم به نفع محیط‌زیستمان.
تازه بخورید: خوردن غذاهای تازه و سبزیجات ارگانیک را فراموش نکنید. در هر شهری فروشگاه‌هایی پیدا می‌شوند که محصولات ارگانیک یا تمام طبیعی را به‌فروش می‌رسانند. استفاده از این محصولات به داشتن بدنی سالم کمک می‌کند.
قوطی ممنوع: حتی‌الامکان سراغ غذاهای کنسروی نروید و هر طور شده غذاهای تازه نوش‌جان کنید. ممکن است سرتان شلوغ باشد و وقت پخت‌وپز نداشته باشید اما کافی است در اینترنت جست‌وجو کنید یا از یک کتاب آشپزی دستور پخت غذاهای فوری را یاد بگیرید. این غذاها به‌سرعت پخته می‌شوند و در عین حال سالم و خانگی هستند.
نوشیدنی طبیعی بنوشید: خوردن یک لیوان آب پرتقال طبیعی، دوغ کم‌نمک و از همه بهتر آب، خیلی بهتر از نوشیدن یک لیوان نوشابه است که پر از شکر است و روی تک‌تک اعضای بدن تأثیر منفی می‌گذارد؛ از حافظه گرفته تا استخوان‌ها! همچنین تا جایی که می‌توانید سراغ نوشیدن آبمیوه‌های پاکتی نروید. بیشتر این آبمیوه‌ها حاوی مواد نگهدارنده و مقادیر زیادی شکر هستند.
ظرف‌های شیشه‌ای: برای نگهداری از غذاها و نوشیدنی‌ها بهتر است سراغ ظروف شیشه‌ای بروید تا احتمال نشت مواد شیمیایی را به حداقل برسانید. اگر هیچ‌طوری راه ندارد که از ظرف شیشه‌ای به جای ظروف پلاستیکی استفاده کنید سراغ آنهایی بروید که رویشان نوشته شده بدون بی.پی.ای یا BPA Free.
رنگدار‌ها را خط بزنید: در آشپزخانه‌تان نهایت مراقب را به‌عمل بیاورید. سراغ ظرف‌ها یا وسایلی نروید که رنگ دارند یا دارای پوشش ضد‌آب هستند. برای پخت‌وپز از ظروف تفلون استفاده نکنید و در عوض سراغ ظروف مسی یا حتی سرامیکی بروید. بسیاری از وسایل آشپزخانه که دارای پوشش ضد‌آب هستند حاوی نوعی ماده شیمیایی به اسم PVC هستند که درصورت استفاده طولانی‌مدت ممکن است منجر به بروز سرطان کبد شود.
ظرف‌ها را داغ نکنید: به هیچ وجه ظرف‌های پلاستیکی را داغ نکنید و در عین حال از فریزکردن و یخ‌زدگی آنها هم اجتناب کنید. این کار ممکن است منجر به نشت BPA شود.
اسموتی درست کنید: از نوشیدن نوشیدنی‌هایی که شفاف هستند خودداری کنید چون همانطور که گفتیم ممکن است حاوی BVO باشند. اگر دلتان نوشیدنی‌های خوشمزه می‌خواهد دستور درست کردن اسموتی‌های سالم را یاد بگیرید و سالم بنوشید.
ارگانیک بخرید: در نخستین فرصت فروشگاه‌های ارگانیک محل زندگی‌تان را شناسایی کنید و از این به بعد برای خرید به آنها سر بزنید.
برچسب‌ها را بخوانید: دانش بهترین وسیله‌ای است که از طریق آن می‌توانید سبک زندگی سالمی را انتخاب کنید. به همین‌خاطر لازم است برچسب مواد غذایی و حتی وسایلی که حاوی این مواد هستند را به دقت بخوانید و درصورتی که اسم مواد شیمیایی ممنوع را در آنها دیدید قیدشان را بزنید.
در همینه زمینه :
تماشای گزارش
برای نجات زمین