یادداشت
سیل‌های تابستانی چطور همه‌‌چیز را ویران می‌کنند
به‌دنبال تغییر اقلیم در سراسر دنیا و تغییرات آب و هوایی و وقوع بادها و باران‌های موسمی، نه فقط در ایران، بلکه در سایر نقاط جهان در برخی فصل‌های سال برخلاف آنچه معمول است شاهد وقوع سیل هستیم؛ به‌عنوان مثال در سال98 نیز در 31استان کشورمان شاهد وقوع سیلاب بودیم. این سیل‌ها به سیل‌های برق‌آسا مشهور هستند؛ چرا که در مدت زمان کمی در حدود 20دقیقه و بر اثر بارش سنگین باران اتفاق می‌افتند. از طرفی چون برق‌آسا و آنی هستند مردم معمولا آمادگی ندارند و برای‌شان قابل تصور نیست. این سیل‌ها در سال‌های اخیر در اواخر فروردین ماه و مرداد ماه در کشورمان اتفاق افتاده‌اند.
اما علت اصلی وقوع چنین سیلاب‌های برق‌آسا چیست؟ تغییر اقلیم عامل این اتفاق است، اما علت اصلی که خسارت سیل را تا این حد زیاد می‌کند این است که یک‌سری اقدامات انسان‌ساخت اتفاق افتاده که باعث می‌شود سیل‌ها تا این حد خسارت‌زا باشند و جان افراد زیاد را بگیرند. یکی از این دلایل این است که با وجود اینکه بارش‌ها معمولا توسط هواشناسی پیش‌بینی می‌شوند، اما درک خطر توسط مردم و برخی مسئولان کمی پایین است و این موضوع باعث می‌شود که باز هم اخطارها جدی گرفته نشده و موارد احتیاطی رعایت نشود.
مورد دیگر اینکه خیلی از خانه‌ها در بستر رودخانه ساخته شده‌اند. حتی شاهد ساخت چنین خانه‌هایی در برخی مناطق شمالی و اعیان‌نشین تهران نیز هستیم که به هیچ عنوان نباید با ایجاد سازه بستر طبیعی رودخانه مسدود شود.
نکته مهم دیگر که در وقوع چنین سیلاب‌هایی مؤثر است قطع درختان است. درختان، هم شدت سیلاب را می‌گیرند و هم کمک می‌کنند که آب به زمین جذب شود و از شدت سیل کاسته شود.
یکی دیگر از دلایل وقوع سیلاب‌ها عدم‌لایروبی رودخانه‌ها، مسیل‌ها و مسیر رودخانه‌هاست. لایروبی نشدن مسیل‌ها سبب می‌شود آبی که سرازیر شده همراه با گل و لای و... باشد و خسارت آن بیشتر است.
علت دیگر، جریان‌های باد است که لایه‌های خاک را دچار فرسایش می‌کند. جاهایی هم شاهد برداشت بیش از حد خاک و یا کوه‌خواری هستیم. این موارد همگی باعث می‌شود که جذب آب کم و احتمال وقوع سیل بیشتر شود.
تجربه‌ای که در این حوزه در سایر نقاط دنیا وجود دارد این است که مسیر سیل را منحرف می‌کنند و به این ترتیب هم سیلاب وارد شهر و مناطق مسکونی نمی‌شود و هم جریان آب را به سدها هدایت می‌کنند.
اما درصورت وقوع سیلاب عاقلانه‌ترین کار چیست؟ ارتفاع آب در حد ٣٠سانتی‌متر، بیشتر خودروها را شناور می‌کند و ٦٠سانتی‌متر آب در حال حرکت، می‌تواند هر خودرویی را شناور کند. پس در جریان سیل راه نروید. وارد سیلاب نشوید زیرا احتمال دارد در تماس با خطوط نیروی برق سیل دارای جریان برق بوده و دچار برق‌گرفتگی شوید.
پس از وقوع سیل احتمال شیوع بیماری‌های عفونی مانند عفونت‌های دستگاه گوارش از انواع میکروب و ویروس‌ها وجود دارد که باید مراقبت‌های بهداشت فردی و عمومی و بهداشت آب و غذا به عمل آید. دست‌هایتان را مرتب با آب و صابون بشوید.
همچنین برای حفظ سلامتی و به‌دلیل احتمال آلودگی مواد غذایی از غذاهای کنسرو شده و آب معدنی استفاده کنید و یا از آب جوشیده سرد شده. به هیچ عنوان از آب سیلاب برای شستن دست، ظروف و لباس استفاده نکنید.
به‌خاطر داشته باشید که آب‌های سیلابی آلوده به فاضلاب می‌توانند درصورت بلعیدن برای سلامتی شما خطرناک باشند. بلع آب آلوده منجر به بیماری‌های گوارشی مانند استفراغ و اسهال می‌شود که در اغلب بروز سیل‌ها این بیماری‌ها بیشترین موارد گزارش شده هستند. تماس مستقیم با آب سیل آلوده می‌تواند باعث ایجاد بثورات پوستی یا بریدگی‌ها و زخم‌های آلوده شود.
یکی از مواردی که در وقوع سیل گزارش می‌شود مارگزیدگی و حیوان گزیدگی به‌دلیل خروج خزندگان از لانه‌های خود است؛ بنابراین مراقب گزش‌ها باشید. مراقب جوندگان همچون موش نیز باشید. پس از بروز سیل جمع شدن آب در گودال‌ها باعث افزایش حشرات خواهد شد؛ حتما برای حفظ سلامت برای درب و پنجره منازل از توری استفاده کنید. پس از وقوع سیل برخی بیماری های عفونی ممکن است شیوع پیدا کند همچون وبا و هپاتیت A لذا برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها مواد خوراکی و غذایی را که به آب سیل آلوده شده‌اند حتماً دور بریزید.
اجازه ندهید که کودکان در گل و لای و یا در آب سیل، یا در آب جمع شده در گودال ها به دنبال سیل بازی کنند. مراقب باشید که اشیای آلوده را لمس نکنند و یا دست آلوده خود را به دهان و چشم های خود نزنند.
* کارشناس سلامت در بلایا و فوریت‌ها
