اپیدمی آبله میمون را بزرگنمایی نکنیم

حمید سوری، رئیس کارگروه بهداشت و پیشگیری ستاد ملی مقابله با کرونا

در طغیان بیماری‌های واگیردار نوپدید یا بازپدید، گاهی اتفاقات به حدی با سرعت پیش می‌رود که شرایط طغیان را به سرعت متغیر می‌کند و منجر به تغییر دانسته‌ها می‌شود. آمادگی، پاسخ و اقدام مرکز کنترل بیماری‌ها در هر کشور از محورهای اساسی برای مدیریت این طغیان‌ها و کاهش بار ناشی از آنهاست؛ با این حال هنوز درگیری با پاندمی کووید-19 تمام نشده و اخبار تازه درباره بیماری ویروسی آبله میمون نباید موجی از غفلت را درباره کووید-19 رقم بزند؛ چراکه همین حالا هم تعداد کشورهایی که روند خیزش پیک در آنها صعودی است، هر روز بالا می‌رود و در چند هفته اخیر از 20 به حدود 50کشور رسیده است. تکرار این روند افزایشی در کشورهای همسایه با ایران ازجمله کویت، عربستان و پاکستان هم هشداری جدی برای دغدغه‌مند بودن درباره پاندمی کووید-19 است که ممکن است کشور را در پیکی جدید از بیماری قرار دهد. در تب انتشار اخبار متعدد از طغیان آبله میمون، سیاست رسانه‌ها هم پیگیری خبرهای داغ است و می‌تواند در این زمان‌ها و در بیان واقعیت‌‌های ناشی از طغیان احتمال خطا را افزایش دهد؛ به همین دلیل است که نباید اپیدمی آبله میمون یا جوندگان را بزرگنمایی کرد.
با شیوع پاندمی کووید-19، توجه مردم به بیماری‌های ویروسی افزایش پیدا کرده و این مسئله در مواجهه با بیماری‌های شایع شده در مدت اخیر ازجمله هپاتیت کودکان و آبله میمون به‌خوبی مشاهده می‌شود. درباره بیماری‌هایی که از طریق تنفسی و یا قطرات ریز تنفسی منتشر می‌شود، نمی‌توان به‌صورت کامل مانع از انتشار بیماری شد؛ چراکه نمی‌توان نفس کشیدن را محدود کرد و این مسئله باعث می‌شود شانس گسترش بیماری افزایش پیدا کند. در عصر حاضر تعاملات و تحرکات جمعیتی هم بیشتر شده است؛ به‌عنوان مثال انسان‌ها می‌توانند صبحانه را در یک قاره و ناهارشان را در قاره دیگری بخورند. در گذشته این میزان از تراکم و انتقال جمعیت در نقاط مختلف دنیا وجود نداشته و تمام این عوامل باعث شده که شانس انتشار بیماری‌هایی که در گذشته به شکل آندمی وجود داشته، برای تبدیل شدن به پاندمی یا اپیدمی بیشتر شود. مداخلاتی هم که در جوامع صورت می‌گیرد، به شکل‌های مختلف می‌تواند عوارض و عواقب درازمدت ایجاد کند؛ ازجمله استفاده بی‌رویه از داروها، واکسن‌ها یا هر عارضه‌ای که سیستم ایمنی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
تقویت مرکز کنترل بیماری‌ها در کشور یکی از نیازهای کنونی برای مواجهه با چنین بیماری‌هایی است که قدرت بیشتری برای نفوذ به جوامع بین‌المللی پیدا کرده‌اند تا در کوتاه‌ترین فرصت با آمادگی کامل و سازوکارهای لازم نسبت به شناسایی موارد جدید ابتلا و مدیریت بیماری واکنش نشان دهد. درباره آبله میمون هم چند عامل می‌تواند منجر به پیشگیری از شیوع آن شود؛ ازجمله خودداری از تماس مستقیم با حیوانات و افراد آلوده. این آلودگی‌ها می‌تواند از طریق ادرار، مدفوع، ترشحات بافت، ملتحمه، استنشاق، شکاف‌های پوستی و بلع بافت‌های عفونی انتقال پیدا کند. واکسن‌ها به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر حدود 85درصد اثربخشی دارد و فردی که طی 14 روز در معرض آبله میمون قرار گرفته و همچنین کودکان زیر یک سال، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های پوستی، باید واکسن آبله را دریافت کنند. در مقابله با این بیماری توجه جدی‌تر به کودکان، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حفاظتی ازجمله دستکش و ماسک  N95 صورت برای افراد در تماس و کادر بهداشتی درمانی خط اول و دامپزشکان ضرورت دارد. اجتناب از تماس مستقیم فیزیکی با صورت فرد مبتلا از سوی مراقبان بیمار و پرهیز از تماس یا دست زدن به حیواناتی که در طبیعت به ویروس آلوده می‌شوند (عمدتا جوندگان و میمون‌های آفریقایی) هم از الزامات دیگر مواجهه با این بیماری است. دوره نهفتگی آبله میمونی، یعنی از زمان ابتلا به عفونت تا شروع علائم، معمولا 6 تا ۱۳روز است، اما شاید تا ۲۱روز هم طول بکشد که در تهاجم اولیه به‌مدت 5روز علائمی ازجمله تب، سردرد شدید، تورم غدد لنفاوی، کمردرد، درد عضلانی و کمبود انرژی شدید وجود دارد. مشکلات پوستی هم معمولا طی یک تا 3روز پس از ظهور تب آغاز می‌شود و منجر به بثورات پوستی است که روی صورت، کف دست و کف پا و دستگاه تناسلی ایجاد می‌شود. البته ویروس آبله میمونی می‌تواند برای قرنیه چشم هم مشکلاتی را ایجاد کند و در موارد شدید باعث نابینایی شود. با بروز علائم، ایزوله فیزیکی فرد مبتلا تا زمانی که تمام ضایعات آبله بهبود پیدا کند و همچنین استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های بیمارستانی و خانگی ضروری است. با وجود اینکه تا تأیید آزمایشگاهی نمی‌توان بیمار را به‌عنوان نمونه شاخص درنظر گرفت، اما پیگیری تماس‌ها و مواجهه‌های موارد مشکوک اهمیت فراوان دارد. با تمام حساسیت‌هایی هم که نسبت به این بیماری شکل گرفته این نکته مهمی است که تاکنون یک مورد مرگ ناشی از آبله میمونی هم در خارج آفریقا گزارش نشده و علاوه بر هوشیاری و آمادگی برای طغیان، نباید بزرگنمایی درباره آن صورت بگیرد.