تبعیض مثبت به نفع مناطق جنوبی شهر

محمدامین توکلی‌زاده؛معاون امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران

سرمایه‌هایی که برای شهروندان تهرانی فراهم شده حاصل تلاش‌های مدیران گذشته است؛ چنان‌که زیرساخت‌های کالبدی بسیار خوبی در پایتخت ازجمله بزرگراه‌ها، پل‌ها، زیرگذرها و ساختمان‌ها به‌وجود آمده است. همچنین امکانات خوبی در حوزه سلامت اعم از بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، خانه‌های سلامت و خانه‌های بهداشت ایجاد شده است. اما در عین حال باید توجه داشته باشیم که شهر تهران، عکس آن چیزی که در ظاهر دیده می‌شود، در حوزه سلامت، شهر فقیری به‌حساب می‌آید و برخی مناطق آن از این نظر واقعا محروم هستند. در یک منطقه بیش از 40بیمارستان وجود دارد، ولی در منطقه‌ای که اتفاقا دارای جمعیت بسیار بالاتری است، بیمارستانی نیست و اکنون این نگاه ناعادلانه باید برطرف شود. به همین‌خاطر آنچه بیشتر برای ما اهمیت دارد این است که شهروندان تهرانی بتوانند حال خوبی داشته باشند و این حال خوب از نگاه و رویکردی فراگیر و عادلانه به‌دست می‌آید. با چنین نگاهی باید بتوانیم محیطی را فراهم کنیم تا دسترسی خوبی به امکانات وجود داشته باشد. واقعیت آن است که تهران در این حوزه دچار عقب‌ماندگی شده و فقر و بی‌عدالتی در حوزه سلامت بجد خودش را نشان می‌دهد. اینکه ما دارای بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خصوصی فراوانی هستیم به این معنا نیست که همه شهروندان ما به این امکانات دسترسی دارند. بنابراین به‌نظر می‌رسد لازم است در پی اعمال سیاست با تبعیض مثبت، امکانات شهر را به‌گونه‌ای توزیع کنیم که همه شهروندان یا عمده و بیشتر شهروندان به آنها دسترسی داشته باشند.
کرونا نیز چنین موضوعی را گوشزد کرد؛ چراکه نشان داد فقیر و غنی نمی‌شناسد و ویروس همه شهر را در برخواهد گرفت. به همین منظور مدیریت شهری جدید در نخستین روزهای کاری خود در تصمیمی مهم برنامه‌هایی را به اجرا درآورد تا همه مردم از همه امکانات اعم از واکسیناسیون بهره ببرند؛ بنابراین از همان روزهای اول آقای دکتر زاکانی قرارگاه مبارزه با کرونا را تشکیل داد و سعی شد امکانات لازم در همه محله‌ها و سطوح به‌ویژه مناطق کم‌برخوردار و پرجمعیتی مانند محله‌های حاشیه شهر فراهم شود. حتی در شهر افرادی با عنوان اتباع خارجی غیرمجاز نیز تحت پوشش واکسیناسیون قرار گرفتند و بیش از 60هزار نفر در حاشیه شهر واکسینه شدند. از سوی دیگر، تمام امکانات شهرداری از فرهنگسراها، سوله‌های بحران، ورزشگاه‌ها و بوستان‌ها گرفته تا اتوبوس‌های سیار تزریق واکسن پای کار آمدند و به نقطه‌ای رسیدیم که مردم از طریق سامانه 137نیز امکان دریافت واکسن در منازل خود را به‌دست آوردند.
اکنون در اقدامی دیگر لازم است تا تدابیری ویژه برای افراد دارای معلولیت و سالمندان شکل بگیرد و با نگاه به آینده، نیازهای شهر را از این منظر مرتفع کرد؛ چراکه ما در آینده با بحران سالمندی مواجه خواهیم شد. اگر از امروز شهر را برای دهه‌های بعدی آماده نکنیم و زیرساخت‌های لازم شکل نگیرد، به هیچ عنوان نمی‌توانیم پاسخگوی نیاز شهروندانمان باشیم. برای همین است که مدیریت شهری در همه موضوعات کم‌توانان را لحاظ می‌کند.
اگرچه نکته مهم این است که در تهران با نزدیک به10میلیون نفر جمعیت، هیچ دستگاه و نهادی به‌تنهایی نمی‌تواند برنامه‌ریزی کند و کار را به ثمر برساند؛ به همین منظور، قرارگاه سلامت ایجاد شده و همه دستگاه‌های مسئول در آن حضور دارند. در این بین، با کمک و مشارکت مردم، افراد خیر و عزیزانی که در سطح محله‌ها به مسئولیت اجتماعی خود عمل می‌کنند نیز مثلثی از دستگاه‌ها، مردم و شهرداری شکل می‌گیرد. شهرداری زیرساخت‌های مناسبی چون خانه‌های سلامت و کانون‌های سلامت را در اختیار دارد و باید بتوانیم همه امکانات و زیرساخت‌های دیگر را کنار هم قرار بدهیم تا ریل‌گذاری مستمری برای خدمتگزاری شهروندان تهران پدید ‌آید.
 البته اگر مردم پای کار نیایند و مشارکت مردمی رخ ندهد، تحول در شهر رخ نخواهد داد. خوشبختانه در این دوره اداره کل سلامت شهرداری تهران و قرارگاه سلامت شهرداری تهران، با تجمیع امکاناتی که در شهر ایجاد شده اقدامات مؤثری انجام داده و خواهند داد. چنین قرارگاهی در هر نوبت می‌تواند به حل یکی از مسائل سلامت شهری بپردازد؛ چه آنکه سلامت روان و سلامت اجتماعی نیز مدنظر قرار می‌گیرد. نکته اساسی مهم دیگر این است که نمی‌توان موضوعات کالبدی را از موضوعات دیگر جدا کرد. به‌طور نمونه اگر برای ترافیک و آلودگی شهر تهران تدبیری نشود آثارش در روح و روان مردم و سلامت آنها بروز و ظهور می‌کند. در این رابطه 23دستگاه وظایفی را برعهده دارند. حال تا مدیریت واحد شهری تحقق پیدا نکند، این امکان در شهرداری تهران با نظام قرارگاهی فراهم می‌شود. به‌عبارتی ما با پذیرش مسئولیت در شهر تهران در حوزه‌های مختلفی مثل آلودگی هوا نظام مدیریتی واحد را تشکیل داده‌ایم. صدالبته اگر دستگاه‌ها بخواهند وظایف خود را به گردن هم بیندازند، شانه خالی کنند و به وظایف خود عمل نکنند به نتیجه نمی‌رسیم و باز هم این مردم متضرر خواهند شد. پس با مشارکت دانشگاه‌ها ما باید ظرفیت‌های نخبگان را پای کار بیاوریم تا این عزیزان با دانش جدید با راهکارهای جدی به کمک ما بشتابند.
البته بعضی از آسیب‌ها فراگیر هستند و بعضی دیگر محلی و منطقه‌ای. از این بین، برای حل مشکلات منطقه‌ای و آسیب‌های محلی نیاز به نخبگان محلی داریم و هدف مجامع نخبگانی که از مسیر قرار خدمت کلید خورده همین است و تاکنون پیشنهادهای راهگشایی از این راه ارائه شده و به اجرا درآمده‌ است. اینها نتایجی بوده که از رویکرد‌ تبعیض مثبت شهرداری تهران حاصل شده و در آینده‌ای نزدیک و دور ماحصل هویدا خواهد شد.