سهم بومی‌ها از فعالیت شرکت‌ها و صنایع

رسول عوده‌زاده | اهواز- خبرنگار :

خوزستان به دلیل داشتن ذخایر طبیعی و خدادادی و همچنین موقعیت مناسب جغرافیایی مانند یک کارگاه بزرگ عمرانی برای بهره‌برداری از این مواهب است. استخراج نفت، تولید فولاد، طرح توسعه نیشکر و ساخت سدهای بزرگ بخشی از این فعالیت‌ها هستند.

اما در لابه‌لای این فعالیت‌ها که سود زیادی را هم عاید فعالان آن می کند، جوامع محلی و به عبارتی نیروهای بومی دیده نشده‌اند. جوامع محلی نه‌تنها سودی از این فعالیت‌ها نبرده‌اند، بلکه آسیب‌ هم دیده‌اند و در بهترین حالت، شغل‌هایی چون کارگری و نگهبانی نصیب آنها شده است. علاوه بر این، محیط‌‌ زیست نیز به دلیل آلایندگی ناشی از برخی از این صنایع فعال آسیب‌های فراوان دیده است.همشهری در این زمینه گفت‌وگویی با «سید علی بحرینی‌مقدم» معاون اقتصادی استاندار انجام داده است که می‌خوانید. 


 واگذاری شرکت‌های بزرگ خوزستان به بخش خصوصی برای مردم منطقه به‌ویژه در حوزه محیط زیست بحران‌زاست. استانداری چه نقشی در مدیریت صحیح این روند دارد؟

خوشبختانه در سال‌های اخیر در حوزه محیط زیستی و مطالعه‌های پدافند غیرعامل سخت‌گیری بسیار زیادی صورت گرفته است. مثلا ما در حال حاضر در حال طراحی پروژه شهرک فرودگاهی هستیم، اما همین پروژه تا پیوست زیست‌محیطی نداشته باشد، مصوب نخواهد شد. همچنین در حوزه صنعت سبز در حال اجرای پنل‌های خورشیدی برای تولید برق هستیم که بدون مجوز محیط زیستی این پروژه عملی نخواهد شد. اما طرح‌هایی هم داریم که از گذشته مجوز دارند و بعدها در جریان فعالیت با مشکلات محیط زیستی روبه‌رو شده‌اند. یکی از این طرح‌ها طرح توسعه نیشکر است که نمی‌توان با وجود 30 هزار نیرو آن را تعطیل کرد، اما همین شرکت هم می‌تواند با شرایط زیست‌محیطی موجود در استان تطبیق یابد که مواردی از این دست هم طی یک برنامه زمانی از سوی استاندار در حال پیگیری است. 

 سهم مردم بومی خوزستان از این همه تولید و فعالیت چشم‌گیر اقتصادی در استان چقدر است؟ پیش از این مدیریت خوزستان اعلام کرده بود شرکت‌ها باید فهرست نیروهای بومی و غیربومی خود را اعلام کنند. آیا این خواسته محقق شده است؟

عدد دقیقی را نمی‌توان در این زمینه اعلام کرد، اما حساسیت لازم ایجاد شده است و ما فعالیت‌هایی چون خرید صنایع از محصولات داخل استان، جذب نیروی بومی و استفاده از ظرفیت قانون توسعه برنامه ششم چون ماده 47 را که در شرایط برابر پیمانکار بومی ارجح‌تر است، در دستور کار داریم.
بر اساس رصد ما در منطقه نفتی آزادگان شمالی در هویزه بیش از 95 درصد نیروی بومی شاغل هستند و فقط آن بخش از نیروها غیربومی هستند که متخصص لازم را بین بومی‌ها نداشته‌ایم. البته به هر حال باید توجه داشت که بخش خصوصی را نمی‌توان ملزم کرد حتما همه نیروهای خود را از میان بومی‌ها استخدام کند، اما وضع دستگاه های دولتی را در این خصوص از طریق سامانه «رصد» بررسی می‌کنیم.

شرکت‌ها و دستگاه‌های دولتی در ابتدای سال در این سامانه برای استخدام نیروهای بومی متعهد می‌شوند و برای مثال در ابتدای سال گذشته، دستگاه‌ها 16 هزار فرصت شغلی از میان نیروهای بومی متعهد شدند که در مجموع آمار به بیش از 20 هزار فرصت رسید. فقط این‌که در میان این فهرست نفت و پتروشیمی قرار نگرفته‌اند که باید در این زمینه پیگیری‌های لازم را انجام دهیم.

به صورت کلی باید به این نکته هم اشاره کنم که خوزستان اولین استان در کشور در زمینه کاهش نرخ بیکاری در سرشماری 95 نسبت به سال 90 است؛ یعنی بیشترین میزان کاهش را داشته است، به طوری که نرخ بیکاری این استان از 2/25 به 3/14 درصد رسیده است.

 به اعتقاد کارشناسان حوزه اجتماعی، میان صنایع کلان خوزستان و مردم محلی یک شکاف ایجاد شده است. در این باره دولت موضوع مسئولیت‌های اجتماعی را مطرح کرد. آیا صنایع مستقر در خوزستان و بهره‌برداران از ثروت خدادادی به این استان در زمینه تعهدهای اجتماعی موفق بوده‌اند؟ برای مثال در حوزه نفت، در غرب کارون 300 هزار بشکه نفت تولید می‌شود و یک سرمایه‌گذاری بزرگ یک میلیارد دلاری در حال اتفاق است. هویزه، سوسنگرد و دارخوین چه سهمی از این تولید و سرمایه‌گذاری برده است؟ 

دستگاه‌های مهم مثل نفت و نیرو این موضوع را پذیرفته‌اند و کمک‌ شایانی هم در حوزه زیرساخت‌های منطقه تحت فعالیتشان کرده‌اند. به هر حال ما اعتبار تدوین‌شده مسئولیت‌های اجتماعی را برای شرکت نفت داریم که صرف زیرساخت‌های منطقه می‌شود. حتی این اعتبار امسال در بودجه، از 2 درصد به 3 درصد افزایش یافت، اما این‌که ما همه مشکلات یک منطقه را در فعالیت این صنعت ببینیم نوعی سطحی‌نگری است. همه می‌خواهند وارد این صنایع بشوند. حتی نگهبان و راننده. خب باید پذیرفت این شرکت‌ها هم ظرفیتی دارند و بنابراین باید دنبال روش‌های موثر دیگری برای توسعه منطقه بگردیم. در این زمینه مطالعه و حتی صنایع را ترغیب کرده‌ایم که در موضوع مسئولیت‌های اجتماعی به صورت غیرمستقیم هم ورود کنند؛ یعنی توانمندسازی منطقه نفتی. 

برای مثال به شرکتی اعلام کردیم بخشی از منابع بانکی خود را در صندوق قرض‌الحسنه رسالت و صندوق کارآفرینی امید واریز کند و از محل سود این پول‌ها مدلی را براساس آمایش سرزمینی و ظرفیت‌های منطقه طراحی کردیم. در یکی از موارد، به افراد علاقه‌مند در زمینه جوراب‌بافی تسهیلات ارزان‌قیمت واگذار خواهیم کرد.

 به آنها آموزش می‌دهیم محصول باکیفیت تولید کنند تا در نهایت خود مجموعه نفت این محصول را از آنها بخرد. یا شرکت نفت را مکلف خواهیم کرد در زمینه کشاورزی مدرن و تولید محصولات گلخانه‌ای زیرساخت‌ها را مهیا و سرمایه‌گذاری کند تا یک شغل مولد و پایدار ایجاد شود. فعلا در بخش کشاورزی شرکت نفت آموزش‌های لازم را آغاز کرده است. سال گذشته در این حوزه 300 نفر آموزش دیدند.