جهش در مهار کرونا

مریم سرخوش- روزنامه‌نگار

پس از گذشت حدود ۲۶ماه از شیوع کرونا در ایران، برای نخستین بار آمار مرگ روزانه بیماران کووید-۱۹ در آستانه تک‌رقمی شدن قرار گرفت؛ 13نفر در شبانه‌روز اخیر. آمارهای منتشر شده از وضعیت شیوع درهمین مدت نشان می‌دهد در ۲۱استان، هیچ موردی از مرگ بیماران کووید-۱۹ ثبت نشد و در ۸استان هم تنها یک مورد مرگ گزارش شد. آخرین باری که آمار فوتی‌های کرونا، کمتر از 20نفر اعلام شد 17دی1400 بود که 19نفر جانشان را از دست دادند، اما آن زمان پیک اومیکرون به تازگی آغاز شده بود و این روند کاهشی تداوم نداشت؛ به‌طوری که پس از مدت کوتاهی تعداد مرگ‌ها به بیش از 200نفر در روز رسید. امسال هم درحالی‌که پیش‌بینی‌هایی از وقوع پیک هفتم به‌دلیل بازگشایی مراکز آموزشی، تعطیلات نوروز و زیرسویه‌های جدید اومیکرون بود اما بیماری و آمار شناسایی قطعی بیماران و فوتی‌ها در هفته منتهی به فروردین روی شیب نزولی قرار گرفت. حالا متخصصان معتقدند که درصورت مواجه نشدن با زیرسویه‌های جدید یا جهش‌های جدید ویروس کرونا تا تابستان، پیک بحرانی در کشور نخواهیم داشت. اما سؤال اینجاست که چه اتفاقی در کشور رخ داده که به‌رغم شناسایی روزانه ده‌ها هزار بیمار در برخی کشورها ازجمله آمریکا (50هزار نفر)، فرانسه (80هزار نفر)، آلمان (100هزار نفر)، ایتالیا (70هزار نفر)، کره‌جنوبی (200هزار نفر) و... کرونا در کشور شرایط کاهشی و کنترل شده‌ دارد؟ سازمان جهانی بهداشت (WHO) روز گذشته در توصیه‌ای جدید از مردم کشورهای جهان خواست تا همچنان از ماسک در اماکن عمومی استفاده کنند، حتی اگر مقامات محلی استفاده اجباری از ماسک را لغو کرده باشند. چرا که ثابت شده ماسک‌ها درصورت استفاده درست در کاهش انتقال ویروس کرونا بسیار مؤثرند.
نادر توکلی، معاون درمان ستاد فرماندهی مدیریت بیماری کرونا در تهران معتقد است که مهم‌ترین عامل در رقم خوردن وضعیت کنونی کرونا در کشور پوشش مناسب واکسیناسیون‌ است که منجر به کاهش شیوع بیماری در کشور شده است. او به همشهری می‌گوید: «در بسیاری از کشورها هنوز تزریق واکسن در 2دوز اول و حتی دوز سوم به اندازه کشور ما نیست و همین میزان تزریق واکسن توانسته اثربخشی لازم را ایجاد کند. به همین دلیل توصیه جدی تزریق دوز سوم واکسن برای تمام کسانی است که 3 تا 4ماه از زمان تزریق دوز دوم آنها گذشته تا منجر به افزایش ایمنی و کاهش شدت بیماری باشد.»

2دلیل کاهش بیماری در کشور
در این میان براساس اعلام محمدرضا صالحی، متخصص عفونی بیمارستان امام خمینی(ره) هم در بسیاری از کشورهای اروپایی مانند ایران روند بیماری به‌شدت رو به کاهش است، اما برخی کشورها به‌دلیل درگیری با زیرسویه‌های جدید اومیکرون با افزایش موارد ابتلا مواجهند. صالحی این وضعیت مطلوب کنونی در کشور را ناشی از 2دلیل می‌داند و به همشهری می‌گوید: «زمان واکسیناسیون در کشور ما با تأخیر  آغاز شد و وقوع پیک در کشور ما هم نسبت به سایر نقاط دنیا با تأخیر است. حتی در پیک اومیکرون هم شیوع بیماری در کشور ما نسبت به کشورهای اروپایی با دو، سه هفته تأخیر آغاز شد و ما به تازگی از این پیک خارج شده‌ایم. البته امیدواری ما این است که با توجه به پوشش مناسب واکسیناسیون در کشور و افزایش جمعیت تحت پوشش در روزهای آینده، دیگر شاهد تکرار پیک‌ها نباشیم و شرایط فعلی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی ادامه داشته باشد.» محمد نظری اشتهاردی، سوپروایزر بیمارستان امام خمینی(ره) هم تعداد بیماران بستری در بخش عادی کرونای این مرکز درمانی را 11نفر عنوان می‌کند و می‌گوید: «هم‌اکنون در شرایط بسیار عادی قرار داریم و میزان مراجعه‌ها هم به‌شدت کاهش پیدا کرده است. بستری‌های بدحال هم عدد بسیار کمتری نسبت به گذشته دارد.» او معتقد است جز بحث واکسیناسیون، رعایت پروتکل‌ها در کشور هم ازجمله عوامل مهم و تأثیرگذار در کاهش بیماری است: «حداقل چیزی که ما شب‌ها از قاب تلویزیون در برخی کشورهای اروپایی می‌بینیم، استادیوم‌های پر از تماشاگری است که مردم بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی کنار هم نشسته‌اند. همین مسئله می‌تواند عامل گردش بیشتر بیماری در جامعه باشد. اما در ایران با اینکه رعایت پروتکل‌ها کاهش پیدا کرده اما همچنان بیش از نیمی از مردم ماسک می‌زنند.» نظری همچنین به خفیف‌تر شدن بیماری در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «بسیاری از افراد با علائم سرماخوردگی عادی به کرونا مبتلا می‌شوند و به‌دلیل خوددرمانی در منزل به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند. این نشان‌دهنده ضعیف شدن سویه اخیر است و افرادی هم که به بیمارستان مراجعه می‌کنند بیشتر کسانی هستند که بیماری زمینه‌ای، دیابت، فشار خون یا بیماری‌های مزمن دارند که ویروس آنها را نسبت به سایر افراد بیشتر درگیر بیماری می‌کند.» ‌

مکث
تست‌گیری انبوه نداریم، اما آمار بیماری کاهشی است

مصطفی قانعی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا اما کاهش بیماری را ناشی از نوع جهشی می‌داند که در ویروس کرونا ایجاد شده است. او به همشهری می‌گوید: «این نوع جهش در اومیکرون به‌گونه‌ای رخ داده که کیسه هوایی ریه را درگیر نمی‌کند و تنها در بینی، سینه، حلق و مجاری تنفسی فوقانی وجود دارد. اومیکرون و زیرسویه‌های آن سرایت بسیار بالایی دارد اما مرگ آنها نسبت به‌سویه‌های قبلی ویروس کرونا بسیار کمتر است.» به‌گفته قانعی نه‌تنها در ایران که در تمام دنیا مرگ در حال کاهش است اما در ایران یک دستورالعمل وجود دارد که زمان کاهش بیماری، تست انبوه و بیماری‌یابی گسترده انجام نمی‌شود: «اکنون حتی با انجام تست انبوه هم نمی‌توانیم قرنطینه کنیم و به همین دلیل تست‌گیری برای جمعیت زیادی انجام نمی‌شود. به همین دلیل تعداد بیماری‌یابی بسیار پایین خواهد بود. هر چند با همین تعداد تست‌های کمتر نسبت به سایر کشورها هم، آمار شناسایی روزانه رو به کاهش است و این مسئله کاهش بار بیماری در کشور را نشان می‌دهد.» او درباره ثبات وضعیت کنونی هم توضیح می‌دهد: «پیش‌بینی کمیته علمی کرونا تداوم 3ماهه این وضعیت است البته مشروط به اینکه با جهش جدید ویروس مواجه نشویم. با توجه به اینکه پس از بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها دیگر فاصله‌گذاری‌های فیزیکی وجود ندارد و ماسک هم مانند گذشته رعایت نمی‌شود، تنها عامل مهم در ثبات وضعیت کرونا واکسیناسیون به‌ویژه تزریق دوز سوم است. این در حالی است که هم‌اکنون حدود 40درصد از افرادی که به کرونای اومیکرون مبتلا می‌شوند مشکل جسمی و علائم قابل توجه بیماری ندارند و می‌توانند منجر به انتقال آلودگی شوند. بنابراین تزریق واکسن‌ها و رعایت بیشتر پروتکل‌های بهداشتی می‌تواند کاهش این انتقال را رقم بزند.»