یه دود و هزار دردسر

عده‌ای می‌گویند قلیان نشانی از سبک زندگی آبا و اجدادی ماست و باید در سبک زندگی ایرانی‌ها جاری باشد تا کشورهای دیگر آن را به نام خودشان ثبت نکنند و عده‌ای دیگر هم می‌گویند همین قلیان است که این روزها پای مردم را به دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی می‌کشد پس نباید این همه تبلیغ منفی علیه‌اش باشد. اما قلیان هرچه بود و هر چه هست این روزها مثل خوره در حال بلعیدن سلامت جوانان ایرانی است. آنچه آمارها نشان می‌دهند این است که تعداد آدم‌های وابسته به سیگار و قلیان در ایران هر سال بیشتر می‌شود؛ دودشدنی‌هایی که اسم‌شان مواد‌مخدر نیست و دخانیات می‌نامیم‌شان و شاید همین اسم، دلیل مهم بالا رفتن آمار مصرف‌شان باشد. سیگاری‌ها و قلیانی‌ها با آدم‌هایی که به هر ماده مخدری از سنتی تا صنعتی معتاد هستند توی یک لانگ‌شات هم جا نمی‌شوند؛ یعنی اصلا نمی‌شود یک آدم سیگاری یا قلیانی تیر را پیدا کرد که حتی در ناخودآگاهش، خود را معتاد بداند. حتی اگر سیگاری یا قلیانی فوق‌الذکر یک لحظه هم نتواند بدون بسته سیگارش زندگی کند یا بدون دم و دستگاه قلیانش جایی برود. واقعیت این است که کشیدن یکی دو بسته سیگار که آتش به آتش روشن می‌شود یا چاقیدن قلیانی که یک ساعت از قل‌قل نمی‌افتد، دودبازی تفننی نیست و اعتیاد سفت و سخت است اما این اعتیاد از آن اعتیاد‌ها نیست که قبح داشته باشد. سیگار و قلیان با وجود همه تبلیغات منفی علیه آنها باز هم برای مصرف‌کنندگان‌شان یک مهر نامرئی ضد‌اعتیاد دارند که خیالشان را راحت می‌کند؛ مُهری نامرئی که باعث شده آتش‌زدن نخستین سیگار در 9سالگی و پک زدن به لب‌گیر نخستین قلیان در 10سالگی آن‌قدرها ترسناک نباشد. حالا خیلی وقت است که آمار سن شروع سیگار و قلیان‌کشیدن، با هم مسابقه دارند؛ مسابقه‌ای نفسگیر که نتیجه‌اش آمار باور نکردنی تعداد سیگار دود‌شده در یک روز است و آمار کاهش سن شروع کشیدن قلیان به 10سال؛ آمار وحشتناک مرگ‌ومیر به‌علت مصرف دخانیات و کلی آمار دیگر، آن هم در شرایطی که همه این سیگاری‌ها و قلیانی‌ها در همه این سال‌ها در معرض همان تبلیغات همه‌جانبه و پیف‌پیف‌های گاهگاه بوده‌اند؛ یک دنیا تبلیغ و شعار و راه‌حل که معلوم نیست چرا نتیجه‌بخش‌ نبوده‌اند. حالا با علم به نتیجه‌بخش نبودن(گناهش باشد گردن آمار منتشرشده) از خیر حرف زدن درباره مضرات گذشته‌ایم و رفته‌ایم سراغ ریز آمار سیگار و قلیان در ایران.



همیشه بین سیگاری‌ها و قلیانی‌ها دعوای کدام بدتر است
در جریان بوده؛ دعوایی که پزشکان می‌گویند بازنده آن قلیان است

پناه بردن به مار از ترس اژدها

«سیگار خشکه و همین خشکی‌ش باعث می‌شه دودش جذب ریه بشه.»، «دود قلیون از آب رد می‌شه و چون آب مایه حیاته دودی که از آب رد می‌شه و به ریه می‌رسه صاف و زلاله»، «ضرر هربار قلیون کشیدن اندازه 100نخ سیگاره»، «قلیون حتما باعث سرطان ریه می‌شه ولی سیگار فقط 10درصد از ریه رو تخریب می‌کنه»؛ اینها چند نمونه از ادعاهایی است که سیگاری‌ها و قلیانی‌ها در دعواهای طرفداری از دخانیات مورد مصرفشان و حفظ وجهه آنها به‌کار می‌برند؛ دعواهای همیشگی بین قلیانی‌هایی که خودشان را سالم‌‌تر از سیگاری‌ها می‌دانند و سیگاری‌هایی که ادعا می‌کنند سیگار لاغر کاغذی‌شان هرگز به خطرناکی آن اژدهای قل‌قل‌کن نیست. اما این‌طور که پزشکان می‌گویند بازنده این دعوای همیشگی قلیانی‌ها هستند. دکتر روزبه نقشین- دبیر انجمن متخصصان ریه- از این ادعا‌ها باخبر است و جواب نهایی را برای ختم این دعوا در یک جمله خلاصه می‌کند: «ضرر کشیدن قلیان خیلی بیشتر است».
مهم‌ترین ادعایی که قلیانی‌ها دارند این است که دود قلیان از آب رد می‌شود و مواد سمی آن قبل از رسیدن به ریه از بین می‌رود اما واقعیت این است که همان رطوبت باعث می‌شود رشد میکروب‌ها و قارچ‌ها بسیار بیشتر و سریع‌تر باشد. تحقیقات نشان داده‌اند لوله‌ قلیان حاوی صدها میکروب و قارچ است که همراه دود وارد ریه می‌شوند و بیماری‌های مختلفی از برونشیت و آسم و در نهایت سرطان ریه را به‌دنبال می‌آورند. هر سیگاری به‌طور متوسط در روز 8تا 12نخ سیگار را با 40 تا 50 پک می‌کشد که در کل 7 تا 10دقیقه طول می‌کشد. اما قلیانی‌ها هر بار 20تا 80دقیقه قلیان می‌کشند و تعداد پُک‌هایشان هم به همین میزان افزایش می‌یابد. بنابراین میزان دود وارد شده به ریه‌شان چندین لیتر از میزان دودی که به ریه سیگاری‌ها وارد می‌شود بیشتر است. در زمینه مقایسه یک‌بار قلیان کشیدن و تعداد نخ‌های سیگاری که معادل آن است هم باید گفت که ضرر هربار قلیان کشیدن برای ریه و دهان و دستگاه گوارش معادل کشیدن 20نخ سیگار و حتی بیشتر است.



400 نوع ماده بیماری‌زا در دخانیات

هر نوع سیگاری که کشیده می‌شود کشنده است؛ چراکه از توتون، کاغذ اسانس و مواد نگهدارنده، نیکوتین، قطران (خطرناک‌ترین ماده‌شیمیایی سیگار)، فنل، کانکول، کرزول، ایندول و هزاران ماده شیمیایی دیگر تشکیل شده است؛ در واقع درجه حرارت آتش سیگار حدود 900 درجه سانتی‌گراد است که به‌دلیل حرارت زیاد تجزیه حرارتی روی می‌دهد و ترکیبات مضری به‌وجود می‌آورد. بیش از 4هزار ماده در سیگار شناسایی شده است که 400 نوع آن بیماری‌زا هستند و حدود 40نوع سرطان به‌دلیل استعمال این ماده به‌وجود می‌آید.



قاتل بارداری

مصرف قلیان 4 تا 10 برابر بیشتر مصرف‌کننده‌ها را در معرض سرطان دهان، حنجره و مری قرار می‌دهد. طبق آمار وزن نوزادان زنانی که در طول دوران بارداری خود قلیان می‌کشند یا در معرض دود قلیان اطرافیان قرار می‌گیرند،  هنگام تولد کمتر از حد طبیعی بوده و خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی در این نوزادان بیشتر است.



بیشتر از سیگار

مضرات قلیان چندین برابر سیگار است. افراد سیگاری معمولا با مصرف ‌8 تا ‌12 نخ سیگار در روز به‌طور متوسط با ‌40 تا ‌75 پُک که به‌مدت 5 تا 7دقیقه طول می‌کشد حدود ‌5 تا 6 لیتر دود استنشاق می‌کنند و این در حالی ‌است که مصرف‌‌کننده قلیان در هر وعده مصرف که به‌طور متداول ‌20 تا ‌30دقیقه طول می‌‌‌کشد، حدود ‌50 تا ‌200 پک می‌‌زند که هر پک به‌طور متوسط حاوی ‌یک لیتر دود است.



سرطان و سکته

مصرف سیگار و قلیان ۲۳ درصد بروز سرطان ریه را افزایش می‌‌دهد و احتمال سکته مغزی را ۲ تا ۴‌برابر بیشتر می‌کند.