مراکز نوآوری‌شهری بسترساز تولد استارت‌آپ‌های سبز

علی پاشایی بیدار - پژوهشگر حوزه فضای سبز و محیط‌زیست شهری

مفاهیمی مانند شهر خلاق یا شهر دوستدار نوآوری، امروزه تبدیل به موضوعاتی جدید در حوزه برنامه‌ریزی و سیاستگذاری شهری شده‌اند. بر مبنای این پارادایم نوین، شهرهایی در دنیای کنونی موفق‌تر و پایدارتر هستند که بسترهای لازم ‌برای ایجاد خلاقیت و نوآوری توسط شهروندان، با هدف حل مشکلات شهری را پدید آورده باشند. در واقع نهاد مدیریت شهری در شهرهای خلاق، با به‌کارگیری توانمندی، نبوغ و استعداد جمعی شهروندان، از ظرفیت عظیم خلاقیت و مشارکت‌های مردمی، برای حل مشکلات پیچیده و چندلایه شهری کمک می‌گیرد تا محیط زندگی در شهرها و کیفیت زندگی شهروندان را ارتقا ببخشد.
در جهت تحقق هدف مذکور، طی سالیان اخیر، تعدادی از شهرداری‌ها در کلانشهر‌های کشور ازجمله تهران، مشهد مقدس و... تحت‌تأثیر حرکت جهانی، اقدام به ایجاد مراکز نوآوری شهری کرده‌اند تا این مراکز به‌عنوان بازوی نوآوری شهرداری، بستری برای تولد استارت‌آپ‌ها یا شرکت‌های نوپای خلاق در حوزه شهری را فراهم کنند و از سوی دیگر، نقشی پیونددهنده میان مشکلات شهر و شرکت‌های دانش‌بنیان داشته باشند تا بتوانند از خلاقیت شهروندان و نوآوری شرکت‌های دانش‌بنیان، در حل چالش‌های مدیریت شهری بهره ببرند.
در این‌باره، یکی از حوزه‌هایی که لازم است شهرداری‌ها اقدام به ایجاد مرکز نوآوری شهری مستقل کنند، حوزه فضای سبز و منظر شهری است. درباره چرایی اهمیت انجام این کار، می‌توان دلایل زیر را ذکر کرد: بیشینه کردن بهره‌وری فضای سبز در مقابله با آلودگی هوا از طریق پایش بهتر و داده‌محور میزان جذب آلاینده‌ها توسط گیاهان، نوآورانه ساختن اصلاحاتی که براساس برنامه ملی سازگاری با کم‌آبی در 10سال آینده در حوزه فضای سبز صورت خواهد گرفت، لزوم توجه بیش از پیش به خشک منظرسازی، کمبود زمین مناسب، هزینه‌های سنگین نگهداشت و توسعه فضای سبز، لزوم استفاده هرچه بیشتر از فناوری‌های روز در این حوزه و... به‌نظر می‌رسد از الزامات افزایش بهره‌وری در این مرکز، اختصاص فضاهای اداری، ایجاد یک کارگاه جهت ساخت سازه‌های سبک به‌عنوان فضای تحقیقاتی برای ساخت عناصر مصنوع فضای سبز و پیوند این مرکز با ایستگاه تحقیقات فضای سبز به‌عنوان فضای آزمایشی و عملیاتی برای عناصر گیاهی فضای سبز، است.
شهرداری‌ها در کلانشهرهای کشور می‌توانند با استفاده از بند10 راهبرد‌ها و سیاست‌ها و همچنین بند23 سیاست‌های اجرایی بخشنامه بودجه1401 شهرداری‌ها، که در تاریخ 19آبان1400، توسط سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور ابلاغ شده است، برای نوآوری باز و حل بخشی از مشکلات فضای سبز، اقدام به ایجاد مرکز نوآوری شهری ویژه فضای سبز و منظر شهری کنند.