ثبت ملی صابون‌پزی سنتی خراسان جنوبی

دانش و فن بومی صابون‌پزی سنتی خراسان جنوبی در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد. به‌گزارش همشهری، مسئول حوزه پژوهش اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی در این‌باره گفت: قدمت، کیفیت و دوام صابون‌های بیرجندی پشتوانه‌ای‌ برای ثبت ملی دانش و فن بومی و سنتی صابون‌سازی بیرجند بود.
احمد برآبادی با بیان اینکه صابون بیرجند بیش از یک قرن قدمت دارد و پیشکسوتان بی‌شماری در این عرصه فعالیت می‌کنند، افزود: فن و هنر صابون‌سازی در قدیم بیشتر توسط خانم‌ها اداره می‌شد و اکثر استادان به همراه همسر در کارگاه‌ها به ساخت صابون مشغول بودند.
محمد‌حسن پیشکار، قدیمی‌ترین و تنها تولیدکننده صابون سنتی بیرجند با همان سبک و سیاق گذشته است؛ صابونی از پیه و چربی گاو و گوسفند که عمل‌‌ آوردنش زحمت زیادی دارد.
«صدیقه موفق‌القرائه» همسر او تا 2سال پیش همراه پیشکار، کارگاه صابون‌پزی را اداره می‌کرد.
موفق‌القرائه پیش از این در گفت‌وگو با همشهری گفته بود که هر کیلوگرم صابون بیرجند بیش از 50هزار تومان فروخته می‌شود و با افزودنی‌هایی مثل کتیرا و روناس برای درمان شوره، ریزش و حساسیت‌های پوستی، مشتری‌های خاص خود را دارد.
تولید نخستین صابون در ایران به دوران صفوی برمی‌گردد و روایت است که خاندانی در بروجرد به نام «دهنیت‌کار» برای نخستین بار صابون‌ ساختند؛ خاندانی که نام‌شان هنوز هم روی صابون محلی بروجرد مانده است و مردم این شهر به صابون سنتی‌هایشان «دهنیت‌کار» می‌گویند.
این صابون و فرایند تولید آن از 150سال پیش به مراغه در آذربایجان‌شرقی برده شد و حالا مراغه‌ای‌ها هم مانند بروجردی‌ها صابون ثبت ملی شده دارند. صابون‌پزی سنتی در شهرهای دیگر هم رواج داشته، اما صابون مراغه، بروجرد، بیرجند، آشتیان، یزد، مهاباد و رودبار بیش از همه شناخته شده و بعد از ثبت ملی صابون‌سازی مراغه در سال95، آشتیان در سال97 و بروجرد در تیر امسال، دانش و فن تولید یا فرآوری صابون بیرجند هم در مسیر ثبت ملی قرار گرفته است.
در بازار صابون‌های سنتی نام‌های زیادی شنیده می‌شود؛ صابون پیچ تهران، کف دامغان، زیتون رودبار، کرمانشاهی، صابون محلات و بیرجند یا صابون قوژد (خراسان رضوی)، اما از میان این بازار متنوع بیش از 3مورد به ثبت ملی رسیده بود و حالا خبر ثبت ملی صابون بیرجند هم
رسانه‌ای شده است.