فناوری
فعلا نئوبانک در دسترس نیست
عمادالدین قاسمی‌پناه - خبر‌نگار
بانک‌ها همچنان شلوغ است. این در حالی است که طی سال‌های اخیر، بانک‌ها تلاش کرده‌اند که بخشی از خدمات خود را به‌صورت آنلاین و غیرحضوری ارائه دهند. در روزهای اخیر، یکی از بانک‌ها، از برندی جدید رونمایی کرد تا بتواند، بانکداری آنلاین را گسترش دهد. پیش از این، 2بانک دیگر از سرویس‌های مشابه رونمایی کرده بودند و در بعضی جلسات، رویدادها و حتی فضای مجازی به آن عنوان «نئوبانک» داده شده بود. اگرچه مسئولان این بانک‌ها در جلسات تخصصی، اصراری بر استفاده از این عنوان برای این خدمت جدید نداشتند، اما در عین حال، بخشی از افکار عمومی به اشتباه تصور می‌کنند که بانکداری دیجیتال یا موبایل بانکینگ همان نئوبانک است. روزنامه همشهری برای روشن‌شدن این اصطلاح و ارائه تعریفی درست از این سرویس با 2نفر از متخصصان این حوزه به گفت‌وگو پرداخته تا ابعاد این اصطلاح جدید بررسی شود.
تعریف نئوبانک
نیما امیرشکاری، کارشناس بانکداری الکترونیک در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه نئوبانک همان بانک سابق نیست که اکنون روی موبایل سرویس‌دهی می‌کند، می‌گوید: «وقتی از نئوبانک صحبت می‌شود، در حقیقت از فلسفه جدیدی سخن می‌گوییم که ترکیبی از صنعت و بانکداری است.»
او در توضیح اصطلاح نئوبانک ادامه می‌دهد: «نئوبانک به این معنی است که یک صنعت بخشی از خدمات بانکی را در صنعت خود ترکیب می‌کند و آن خدمات را به مشتری خود ارائه می‌دهد.»
این کارشناس بانکداری الکترونیک با ذکر یک مثال می‌گوید: «یک کارگزاری بورس، قبلا در صورت مراجعه مشتری به او می‌گفت که به بانک مراجعه کند و پرداخت را انجام دهد. سپس کارگزاری در قبال دریافت رسید بانکی از مشتری، برای او سهام می‌خرید. این در حالی است که در نئوبانک، مشتری با استفاده از اپلیکیشن کارگزاری پرداخت را انجام می‌دهد. حتی کارگزاری اکنون می‌تواند به مشتری خدمات حسابداری و مالی را ارائه کند. به‌عبارت دیگر، خدماتی را که بانک به مشتری این کارگزاری ارائه می‌داد، اکنون خود کارگزاری انجام می‌دهد.»
خدمات بانکی در فروشگاه‌های دیجیتال
امیرشکاری همچنین به ارائه خدمات بانکی در یک فروشگاه دیجیتال اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی قبلا مشتری کالای خود را انتخاب می‌کرد، به قسمت پرداخت می‌رسید و علی‌القاعده به درگاه بانکی ارجاع داده می‌شد تا پرداخت خود را انجام دهد. این در حالی است که در نئوبانک، فروشنده به مشتری اعلام می‌کند که می‌تواند تامین مالی خرید کالا را هم انجام دهد و به‌عنوان مثال، وام در اختیار مشتری قرار دهد و اقساط وام هم به وسیله همین فروشنده از سوی مشتری دریافت می‌شود. درواقع این کار که یک سرویس بانکی بوده، اکنون داخل پلتفرم فروشنده انجام می‌شود.»
ارائه یک کارت زیبا نئوبانک نیست
این کارشناس خدمات بانکداری الکترونیک می‌گوید: «اگر بعضی از بانک‌ها، با ارائه یک کارت زیبا تنها بخشی از خدمات خود را به‌صورت اینترنتی ارائه می‌دهند، نام آنها نئوبانک نیست، چراکه در قالب لایسنس و مجوز همان بانک فیزیکی ارائه خدمت می‌کنند.»
امیرشکاری با اشاره به اینکه با این روش، کسب‌وکار جدیدی خلق نشده است، می‌گوید: «پیش از این کانال ارائه خدمات، ای‌تی‌ام یا اینترنت‌بانک بوده و الان همان خدمات از طریق موبایل‌بانک انجام می‌شود؛ بنابراین شاید بتوان این نوع خدمات را نسل دوم موبایل‌بانک یا به‌عبارتی دیجیتال‌بانک نامید.»
نئوبانک، چالش‌برانگیز است
این کارشناس خدمات بانکداری الکترونیک با اشاره به اینکه نام دیگر نئوبانک،Challenger bank است، می‌گوید:
«Challenger به‌معنای ایجادکننده چالش است. نئوبانک یا Challenger bank مجوز بانک و مجوز پرداخت ندارد و حتی PSP هم نیست، اما می‌خواهد کار PSP و بخشی از کار بانک را هم انجام دهد. درواقع آن صنعت یا شرکت در این بخش بانک‌ها را به چالش می‌کشد.»
امیرشکاری تأکید می‌کند که دیجیتال‌بانک در امتداد مسیر بانکداری است: «یعنی ما از بانکداری سنتی، بانکداری مکانیکی یا همان عابربانک‌ها و بانکداری الکترونیک اکنون به بانکداری دیجیتال رسیده‌ایم. این در حالی است که نئوبانک در امتداد بانکداری نیست و در امتداد صنعت قرار می‌گیرد.»
مجوز نئوبانک‌ها
این کارشناس بانکداری الکترونیک موضوع مجوز نئوبانک‌ها را دغدغه اصلی می‌داند و می‌گوید: «چالش اصلی در همین نقطه شکل می‌گیرد و باعث می‌شود که بانک مرکزی به فکر راهکارهای مختلفی بیفتد. چراکه الان بعضی از پلتفرم‌ها در حال ارائه وام و تسهیلات از منابع خود هستند و بخشی از کار بانک‌ها را انجام می‌دهند. به‌عبارت دیگر، بانک مرکزی حالا باید با این پلتفرم‌ها وارد چالش شود و نظارت خود را گسترش دهد.»
امیرشکاری در مورد اقدامات بانک مرکزی هم می‌گوید: «بانک مرکزی به‌عنوان یک اقدام ممکن است که موضوع خلق پول این پلتفرم‌ها را کنترل کند؛ از آنها سپرده قانونی بگیرد، احراز هویت مشتری(KYC) آنها را جدی‌تر پیگیری کند؛ بر دیتابیس آنها نظارت کند یا مشتریان آنها را پایش کند و اینجاست که کار دشوار و چالش‌برانگیز می‌شود.» در عین حال امیرشکاری در مورد پیش‌بینی‌های بانک مرکزی کشور می‌گوید: «بانک مرکزی در حال ایجاد یک فضای سندباکسینگ برای این پلتفرم‌هاست و صحبت‌هایی صورت گرفته تا به بعضی از این پلتفرم‌ها که با فضای مالی کشور آشناتر هستند مجوز داده شود. با این حال، باید منتظر بمانیم تا با توجه به عوض شدن ریاست بانک مرکزی اولویت‌های جدید هم تعریف شود.»
3 ویژگی اصلی نئوبانک
مهدی عبادی، کارشناس حوزه پرداخت هم با اشاره به اینکه اکنون اتفاق نظر کاملی درباره یک تعریف استاندارد و دقیق در مورد نئوبانک در دنیا وجود ندارد و کماکان در حال بازتعریف است، می‌گوید: «موضوعاتی که به‌نظر می‌رسد درباره آن توافق شده شامل این موارد است. اول، نئوبانک باید بر بستر موبایل باشد. دوم، نئوبانک یک شرکت است و نه یک بانک و برندی مستقل از بانک‌هاست که با بانک‌ها صرفا همکاری می‌کند و سوم، نئوبانک خدماتی باید ارائه کند که بانک‌ها الزاما ارائه نمی‌کنند.»
عبادی تأکید می‌کند که «اگر این 3ویژگی را به‌عنوان تعریف استاندارد کنونی درنظر بگیریم، باید بررسی شود که نئوبانک‌های ایرانی تا چه حد با این تعریف همخوانی دارند.»
او می‌گوید: «اکنون، 3پلتفرمی که به‌نظر می‌رسد نئوبانک هستند، به 3بانک کشور تعلق دارند که در واقع ویژگی برند مستقل بودن را ندارند. با این حال، تا حدودی، ارائه سرویس آنها با بانک‌های دیگر متفاوت است، مانند افتتاح حساب آنلاین.»
عبادی با این حال تصریح می‌کند که «قضاوت درباره نئوبانک بودن این 3برند ایرانی زود است و باید منتظر بود تا ببینیم آیا خدمات جدیدی را که در سایر بانک‌ها ارائه نمی‌شود، آنها ارائه می‌کنند یا نه؟!»
