همشهری آشنا
روابط با تصمیم قبلی احیا نمی‌شوند
پیشنهادهای احمد طالبینژاد، منتقد سینما، درباره شهر دوست‌داشتنی
نگار حسینخانی- خبرنگار
احمد طالبینژاد، منتقد سینما و از چهره‌های سرشناسی است که در حوزه رسانه نیز فعالیت‌های تأثیرگذاری داشته است. او که ساکن غرب تهران است، مدتی در دوره شیوع کرونا به شهر کوچکی در شمال کشور کوچ کرد و دامن خود را از زندگی پرخطر شهری بیرون کشید. حال گهگاه به تهران بازمی‌گردد تا نفس خود را در این آلودگی حبس و از تازه‌ترین اکران‌ها و رویدادها دیدن کند. این ستون نیز در همین فرصت کوتاه حضورش در تهران و تماشای چند فیلم سینمایی تازه اکران‌شده، تهیه شده است. از او خواستیم به ما بگوید حالا با کنار گذاشته شدن محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا و پایان انزوای اجتماعی، چه پیشنهادهایی برای بازگشت به شهر، زندگی اجتماعی و پراکندن امید و زندگی در شهر دارد.
کتاب پیشنهاد کنید.
کلاسیک‌های روس؛ از آناکارینا تا برادران کارامازوف. برادران کارامازوف را یک‌بار در جوانی خوانده بودم و چیزی نفهمیده بودم. این اواخر برای بار دوم خواندم. فکر می‌کنم هر کسی که دستی بر قلم داشته یا اندیشه‌ای در سر دارد و در جرگه فرهنگ‌دوستان و روشنفکران است، باید این کتاب را بخواند. به لحاظ شخصیت‌پردازی و ترسیم فضای روسیه دوران تزار، از هر جهت سرگرم‌کننده است؛ به‌عبارتی رمان‌های سفری نیست؛ یعنی از آن دسته کتاب‌های سبکی که کسی در تهران بخرد و در اتوبوس تا مقصد آن را به اتمام برساند. این رمان شاید ماه‌ها وقت ببرد، اما می‌ارزد. چون بعد از خواندن این کتاب‌ها آدم احساس می‌کند متحول شده اما رمان ارزشمند ژان‌کریستف نیز باید خوانده شود. «مغازه خودکشی» نیز با طنزی که دارد، خواندن آن را توصیه می‌کنم.
فیلم پیشنهاد کنید.
بستگی دارد که کجا فیلم ببینید. در سینما فیلم‌ها انتخاب شده‌اند و چند گزینه بیشتر ندارید. از سویی بستگی به این دارد که سطح آگاهی و شناخت از فیلم و سینما چگونه باشد. اگر در خانه و به وسیله تلویزیون فیلم ببینیم، انتخاب با ما نیست و ما در اصل مصرف‌کننده‌ایم. توصیه‌ام به شهروندان و پایتخت‌نشین‌ها این است که به گذر عمر توجه کنند و عمر خود را با سریال‌های بی‌خاصیت ترکیه و... تلف نکنند. انتخاب کنید که چه ببینید. اگر فیلم‌هایی با معیارهای اخلاقی دوست دارید یا فیلم‌هایی در فرم هنری یا تجربه‌گرا و داستانگو، به سراغ آن رفته و وقت خود را برای تماشای همه نوع فیلم هدر ندهید. پیشنهادم فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی است که با همه کم‌و‌کاستی‌ها، یک سر‌و‌گردن از مجموعه تولیدات سال‌های اخیر سینمای ایران بالاتر است. فیلم «پوست» را ندیده‌ام اما تحسین‌های بسیاری درباره آن شنیده‌ام و فیلم «آتابای» نیکی کریمی که اثر قابل‌بحثی است.
کجا برویم؟
در هوای آلوده تهران، با این وضعیت کرونا و ترافیک سنگین خیابان‌ها شاید نتوان پیشنهاد مناسبی کرد. من که ساکن غرب تهران هستم، تفرجگاهم پارک چیتگر است که تعطیل است. چرا فضای وسیعی چون چیتگر را تعطیل کرده‌اند؟ به‌نظرم خطر حضور در آنجا حتی از سالن‌های سینما کمتر است. امیدوارم که مسئولان رسیدگی کنند.
شهری که دوست دارید در آن زندگی کنید چه ویژگی‌هایی دارد؟
خلوت باشد. آلودگی نداشته باشد؛ آلودگی صوتی، هوا، ترافیک، تصویری و... . ساختمان‌های وحشت‌آور نداشته باشد. از پنجره خانه ما حاشیه دریاچه چیتگر پیداست. دودی که از کرج حرکت می‌کند، لابه‌لای ساختمان‌های کنار دریاچه گیر می‌افتد و این برج‌ها آلودگی را در تهران حبس می‌کند. به امید روزی که جای این ساختمان‌ها، پارک و فضای‌سبز ساخته شود. شهر ایده‌آل من شهری است که در آن بتوان راحت نفس کشید و در آن امنیت وجود داشته باشد.
چه معضلی در تهران آزارتان می‌دهد؟
از ترافیک تا شلوغی و رفت‌و آمد در خیابان‌های تنگ که روزگاری برای تردد درشکه ساخته شده بود و حالا از دو سو اتومبیل در آن رفت‌و‌آمد می‌کند.
یک کار خوب و خیر پیشنهاد کنید.
مردم آنقدر گرفتار هستند که دیگر نمی‌توانند بذل و بخشش کنند اما در خانواده آدم می‌تواند کارهایی کند؛ مثلا به بزرگ‌ترها سر بزند و به آنها رسیدگی کند؛ اگر خرید دارند به آنها کمک کند و در واقع ساعتی را با آنها بگذراند.
روابط اجتماعی را بعد از یک دوره دوری‌گزینی چطور احیا کنیم؟
با تصمیم قبلی نمی‌توان روابط را احیا کرد. دنیا به‌علت شیوع کرونا در انزوای ناخواسته فرو‌رفته و این بسیار بد است؛ یعنی در واقع آدم‌ها در خود زندانی شده‌اند. گاهی آدم‌ها با اتفاق‌هایی مثل اکران فیلم یا برگزاری برنامه‌ای برای لحظه‌هایی از زندان تنهایی خود خارج می‌شوند، امیدوارم که پس از این نیز با درمان مناسب برای کرونا، مردم دوباره به سمت یکدیگر رفته و همدیگر را جذب کنند. این باعث می‌شود دوباره آدم‌ها دنیای خود را بسازند. چنین وضعیتی با بخشنامه و دستور ممکن نیست.
خلأ روابط‌اجتماعی در میان ما چیست؟ و کدام عادت‌مان تحمل‌ناپذیرتر است؟
خیلی از عادت‌های ما تحمل‌ناپذیر بود و این عادات بیشتر هم شده است. در این دوران و با عصبیت ناشی از کرونا، رفتارهای ما ازجمله رانندگی، تحت‌تأثیر قرار گرفته است. متأسفانه بسیاری از مردم حتی علائم رانندگی را نمی‌شناسند. رعایت نکردن قانون را به نوعی عادت بدل کرده‌ایم. ما با مدنیت به مبارزه برخاسته‌ایم، درحالی‌که واقعیت این است که قوانین اجتماعی، مدنی و... نشانه‌هایی از بلوغ انسان امروز است.
