سندرم بنجامین ‌باتن میان فعالان اجتماعی

مهدیا گل‌محمدی

اجلاس گلاسگو، با حضور نمایندگانی از 200کشور جهان قرار بود پای سیاستمدار‌ها را به بحث‌های تغییرات اقلیمی باز کند. (البته پای جو بایدن، نماینده آمریکا زیادی باز شد) اما یکبار دیگر مشخص شد، بسیاری از سیاستمدار‌ها به بحث‌های محیط‌زیستی که می‌رسند، چشم‌هایشان را می‌بندند و خواب را ترجیح می‌دهند. این اجلاس، حاشیه‌های مهم‌تر از متنی داشت که یکی از مهم‌ترین آنها مشاهده تغییر رفتار فعالان ‌اجتماعی، به‌ویژه فعالان محیط‌زیست بود؛ برای نمونه فعالان محیط‌زیست این بار منتظر نتایج این اجلاس نشدند و در مناطق اعیان نشین اسکاتلند سراغ خودرو‌های شاسی‌بلند ثروتمندانی رفتند که از خرید خودرو‌های برقی امتناع کرده‌ بودند. فعالان یاد شده ابتدا برای برخی از آنها برگه‌های جریمه صادر کردند. در این برگه‌ها می‌خوانیم که علت این جریمه شدن نمادین، این است که اگر تمام راننده‌های خودروهای شاسی‌بلند جهان (به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های هوا) در یک کشور جمع شوند، این کشور فرضی پس از آمریکا و چین، سومین کشور آلاینده جهان خواهد شد. فعالان یاد ‌شده به این مسئله بسنده نکردند و پس از چند روز لاستیک های بسیاری از خودرو‌های یاد ‌شده را پنچر کردند. جدای از درست یا غلط بودن حرکات اینچنینی، به‌طور عینی می‌توان پل زدن فعالان اجتماعی و زیست‌محیطی از عرصه سخن به عمل را مشاهده کرد. در میان آنها هکر‌هایی وجود دارند که اسناد مرتبط با تفاوت حرف و عمل سیاستمدار‌ها را دزدیده و بر ملا می‌کنند و بسیاری مثال‌های دیگر. نکته دیگر در مورد فعالان یاد‌شده تغییر سنی محسوس آنهاست. به‌طوری که اگر به نقطه تولد اعتراض‌های زیست‌محیطی نسبت به گرمایش زمین در سال 1965میلادی نگاهی بیندازیم تمام فعالان آن زمان را مردان و زنانی تشکیل می‌دهند که سن آنها از 25سال کمتر نیست، اما طی کمتر از چند دهه این سن به‌طور محسوسی کاهش یافته است. فعالان اجتماعی و زیست‌محیطی مشهور این روز‌های جهان دختران و پسرانی 10تا 18ساله هستند. نوجوانان و جوانانی که فقط در اینستاگرام چند میلیون دنبال‌کننده‌ دارند که منتظرند تا به فراخوان‌های آنها برای مبارزه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی پاسخ دهند و دست به‌کار شوند (پنچر کردن لاستیک خودرو‌های شاسی‌بلند اسکاتلند، نمونه کوچکی از قدرت آنها بود). گویا در رایج شدن سندرم ‌بنجامین باتن (شخصیتی سینمایی که برخلاف همه انسان‌ها پیر به دنیا آمد و مدام جوان‌تر ‌شد و حتی به دوران کودکی رسید) میان فعالان اجتماعی پیغامی نهفته است. در این پیغام با نسلی روبه‌رو هستیم که اتفاقا می‌داند که باید پا در کفش بزرگتر‌ها کند. بزرگتر‌هایی که با همین کفش‌ها، قدم در مسیر اشتباهی گذاشتند. برای پی بردن به واقعیت رواج این سندرم در میان فعالان اجتماعی جهان، کافی است با برخی از آنها آشنا شویم. گرتا تونبرگ، دختر نوجوان سوئدی که با فعالیت‌های خود به جای دونالد‌ترامپ، به‌عنوان چهره سال مجله تایم، عکس‌اش روی جلد رفت. ملاله‌یوسف‌زی دختر نوجوان پاکستانی که نماد حق تحصیل دختران جهان است. شانا گرانت، 17ساله که طی چند سال گذشته بر ضد‌ قوانین آزاد بودن حمل سلاح در آمریکا فعالیت کرده است. این نمونه‌ها فقط شمار اندکی از دست‌کم 40نوجوان فعال اجتماعی و مشهور جهان است که فرضیه جوان‌تر‌شدن آنها را تأیید می‌کند.