آلودگی هوا در استان ساحلی

اشکان جهان‌آرای- خبرنگار

هوای مازندران به پاکیزگی مشهور است و یکی از جاذبه‌های اصلی برای مسافران محسوب می‌شود، اما کمتر کسی است که بداند و حتی بپذیرد مازندران یکی از استان‌های با میزان بالای آلودگی هوا به‌ویژه در ماه‌های سرد سال است. استانی که به‌گفته مسئولان گاهی میزان آلودگی هوا در آن به وضعیت هشدار می‌رسد، اما این آلودگی به‌دلیل نبود دستگاه‌ها و ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا هیچ وقت اعلام نمی‌شود.
 افزایش واحدهای مسکونی و خودروها، حضور پرتعداد و همیشگی مسافران در استان و بالا بودن مصرف سوخت و مهم‌تر از همه بی‌توجهی برخی واحدهای صنعتی به مفاد قانون هوای پاک و الزامات محیط‌زیستی موجب شده است هوای مازندران به‌ویژه در مناطق مرکزی و شرقی این استان حال و روز خوشی نداشته باشد.
مهم‌ترین منبع آلودگی نیز هم‌اکنون و طی سال‌های اخیر، نیروگاه نکا است که در ماه‌های سرد سال با هدف کاهش مصرف گاز و قطع نشدن گاز مشترکان خانگی با سوخت مازوت که یکی از آلاینده‌ترین سوخت‌های جهان محسوب می‌شود، کار می‌کند. مصرف مازوت در این نیروگاه پارسال به 6میلیون لیتر در روز رسیده بود.  این وضعیت امسال نیز گریبانگیر مازندران است. همین حالا می‌توان رد آلودگی هوا را روزها در افق شمالی و عصرها در چشم‌انداز مناطق جنوبی و دامنه‌ها مشاهده کرد، اما نکته نگران‌کننده افزایش تعداد واحدهای صنعتی مازوت‌سوز مازندران در زمستان امسال است.

افزایش آلاینده‌های مازوت‌سوز
 به‌گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران، امسال برای جلوگیری از تعطیلی واحدهای صنعتی در زمستان بر اثر افت فشار گاز، شورای پدافند غیرعامل مازندران تصویب کرد که واحدهای صنعتی بزرگ سوزاندن مازوت را برای جلوگیری از خاموشی در دستور کار قرار دهند.
حسینقلی قوانلو با بیان اینکه بیش از 60واحد صنعتی در مازندران برای دوگانه‌سوز شدن و استفاده از مازوت در فصل سرد سال اقدام کرده‌اند، می‌گوید: در تعدادی از واحدهای دیگر نیز اقداماتی برای دوگانه‌سوز شدن در حال انجام است. در این بین دست‌کم 2کارخانه سیمان استان و 40واحد آجرپزی قطعا در روزهای افت فشار گاز از سوخت جایگزین استفاده خواهند کرد. این اقدام هر چند برای پیشگیری از زیان‌دیدن صنایع مازندران در ماه‌های سرد سال انجام می‌شود، اما خروجی آن افزایش شدید آلودگی هوا در این استان است.
طبق آمارهای رسمی و داده‌های ماهواره‌ای طی چند سال اخیر شاخص‌های آلودگی هوای مازندران در ماه‌های سرد آن‌قدر بالا بود که این استان را در جمع 5منطقه آلوده کشور قرار داده است. تراکم مونواکسید کربن موجود در جو مازندران در آذر پارسال نسبت به آذر 1398حدود دوبرابر افزایش یافت و این استان را از نظر آلودگی مونواکسیدی در کنار مناطقی مانند تهران و اصفهان قرار داد.
با وجود این، سرسبزی مازندران و بارندگی‌های بیشتر آن و البته نبود دستگاه سنجش آلودگی هوا در مازندران موجب شده است همچنان تصویری پاک از هوای مازندران در ذهن همه وجود داشته باشد. در چنین شرایطی اضافه شدن ده‌ها واحد سوزاننده مازوت به واحدهای آلاینده استان، شرایط را در مازندران بغرنج‌تر از گذشته خواهد کرد.

تأثیر بر حاصلخیزی خاک
مدیرکل هواشناسی مازندران در این‌باره به همشهری می‌گوید: مازوت که در دنیا نفت کثیف هم نام دارد، سوختی است که ناقص می‌سوزد و معمولا مشتقاتی مانند گازوییل از آن استخراج می‌شود. اگر هم قرار به سوزاندنش باشد برای کشتی‌ها و در دریا مورد استفاده قرار می‌گیرد که آلایندگی آن در مناطق مسکونی مشکل ایجاد نکند. سید محمدرضا رضوی اظهار می‌کند: آلودگی‌ هوای مازندران را می‌توان با چشم غیرمسلح هم دید. معمولا صبح‌ها توده‌ای در افق دیده می‌شود که همان آلودگی است. این آلودگی‌ها هم‌اکنون در مناطق اطراف نیروگاه نکا بیشتر است و حتی روی حاصلخیزی خاک منطقه نیز تأثیر منفی گذاشته است. در چنین وضعیتی افزایش مصرف مازوت در مازندران با هدف جبران کمبود گاز واحدهای صنعتی حتی جریان‌های آب و هوایی را نیز می‌تواند در استان تغییر دهد. ضمن اینکه روی سلامت مردم منطقه نیز به‌شدت اثرگذار خواهد بود.

سقف پایین وارونگی هوا در مازندران
کارشناسان معتقدند آلودگی هوا در مازندران می‌تواند حتی به‌مراتب خطرناک‌تر از آلودگی هوا در کلانشهرهایی مانند تهران و اصفهان و تبریز باشد. دلیل این موضوع نیز رطوبتی بودن هوای این استان و پایین‌تر بودن سقف پدیده وارونگی هوا در مازندران است. به‌گفته برخی کارشناسان، رطوبت بالای هوای مازندران موجب می‌شود ذرات آلاینده در ارتفاع پایین‌تری نسبت به سایر استان‌ها جمع شوند به‌طوری که سقف وارونگی هوا در تهران حدود 2500متر مطرح شده و این ارتفاع برای مازندران نهایتا 800متر برآورد می‌شود. به همین دلیل کارشناسان و مسئولان حوزه محیط‌زیست نگران ماه‌های پیش رو هستند و تأکید می‌کنند درصورت سوزاندن مازوت بدون درنظر گرفتن الزامات محیط‌زیستی هوای مازندران امسال آلوده‌تر از سال‌های قبل خواهد شد.

افزایش آلودگی هوا
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران ضمن ابراز نگرانی از تصمیم اتخاذ شده برای سوزاندن مازوت در واحد صنعتی مازندران به همشهری می‌‌گوید: به محض با خبر شدن از این تصمیم مکاتباتی را با سازمان صمت استان و وزارت صمت آغاز کرده‌ایم و پیگیر جزئیات این تصمیم شده‌ایم. درست است که اشتغال و صنعت باید حمایت شوند، اما سلامت جامعه و حفظ محیط‌زیست در اولویت همه این مسائل قرار دارد.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی می‌افزاید: اگر واحدهای صنعتی در استفاده از مازوت به فیلتراسیون توجه نکنند و مانند نیروگاه نکا به سوزاندن مازوت بدون رعایت مقررات محیط‌زیستی روی بیاورند قطعا امسال با آلودگی شدیدی در استان مواجه خواهیم شد. ما نیز موظف به تشکیل پرونده قضایی برای واحدهای آلاینده هستیم.