جای خالی پژوهشکده دولاب شناسی

بهاره خسروی

  «علیرضا عسگری» از همسایه‌های خوش‌ذوق و فرهنگی ما در محله نبی اکرم(ص) در منطقه14‌بانی راه‌اندازی موزه مشاغل در منطقه 16 است. این موزه جذاب و دیدنی دربرگیرنده نخستین ابزارآلات مربوط به 70تا 80 صنف مختلف است. علاوه بر این او کلکسیونی از سکه‌ها و کوبه‌های قدیمی را هم از روی علاقه جمع‌آوری کرده است و از پژوهشگران تاریخی شهر تهران هم به نحوی محسوب می‌شود. این همسایه فرهنگ دوست ما، تکه چهاردهم پایتخت را یکی از غنی‌ترین بخش‌های هویتی و فرهنگی شهر تهران می‌داند که توجه به جاذبه‌های هویتی آن مهجور باقی مانده است. او یکی از مهم‌ترین نیازهای منطقه 14 را در کنار تأمین سرانه‌های شهری توجه و معرفی بافت هویتی و تاریخی آن در قالب راه‌اندازی یک پژوهشکده یا تدوین یک کتاب عنوان می‌کند. به همین بهانه با اودرباره نیازهای هویتی منطقه گپی کوتاه زدیم.













«اگر به اسناد تاریخی مراجعه کنید، سابقه زندگی در دولاب به قرن دوم می‌رسد و در تهران از قرن ششم شروع شده است. چهره‌های سرشناس تاریخی زیادی در دولاب زندگی می‌کردند و تقریباً یکی از نخستین آرامستان‌های تهران در همین محدوده است و افرادی مانند نیکلای مارکوف روسی، پزشک مخصوص ناصرالدین شاه، کنت آنتوان دومنت فرت یا همان آقای کنت معروف و آنتوان سوریوگین عکاس معروف دوره قاجار در همین گورستان دولاب مدفون هستند.» عسگری با بیان پیشینه غنی هویتی و فرهنگی ده دولاب که با گسترش آن منطقه 14 شکل گرفت ادامه می‌دهد: «چهره‌های سرشناس و فرهیخته زیادی مانند مرحوم علی‌اکبر صنعتی نقاش و مجسمه‌ساز، مسعود میرزا حیدر از خواننده‌های سبک سنتی و بسیاری دیگر در همسایگی ما زندگی می‌کردند که نسل جدید هیچ شناختی از آنها ندارند.»

بی‌توجهی به نمادها و المان‌های هویتی
یکی از مهم‌ترین نیازهای شهری در منطقه 14 توجه به نمادها و المان‌های فرهنگی و هویتی است؛ نمادهایی که به عقیده این همسایه فرهنگ دوست ما بی‌توجهی به این موضوعات باعث کاهش جاذبه‌های دیدنی منطقه برای سایر شهروندان شده است. عسگری در این‌باره توضیح می‌دهد: «منطقه 14 به دارالمؤمنین مشهور است و در واقع از هر نظر به این منطقه نگاه کنیم می‌توانیم چه در حوزه فرهنگ یا مذهبی یا ورزشی نمادها و المان‌های زیبایی برای ورودی شهر و حتی در منطقه طراحی کنیم تا نسل جوان با آن آشنا شوند و مردم رغبت و تمایل به گشت‌وگذار در آن را به‌عنوان یک محله تاریخی و هویتی پیدا کنند. برای مثال قدمت تکیه چال از نفرآباد شهرری بیشتر است. شهدای بنامی مانند شهیدان افراسیابی داریم. اما از هیچ‌کدام از این نمادها برای ساخت المان‌های شهری استفاده نمی‌شود. نماد ورودی منطقه سنگ قبری سیاه است. در صورتی که می‌توانیم برای جذب گردشگر و مشتاق کردن افراد به پیشینه هویتی از نماد دروازه دولاب برای ورودی منطقه استفاده کنیم. البته استفاده از چهره فرهیختگان یا سایر نمادهای هویتی نقش مهمی در معرفی جایگاه و هویت اصلی منطقه در میان شهروندان دارد.»

راه‌اندازی پژوهشکده هویت‌شناسی
به عقیده عسگری در منطقه 14 هم مانند شهرری که مرکز ری‌شناسی دارد‌ باید مرکزی برای جمع‌آوری اسناد مهم تاریخی و هویتی راه‌اندازی شود. او می‌گوید: «با وجود آثار غنی و ارزشمند هویتی که در منطقه 14 داریم کتابی درباره این منطقه و جزئیات هویتی و چهره‌های فرهیخته آن نوشته نشده است. بد نیست شهرداری با کمک گرفتن از چهره‌های شاخص محلی یک مرکز برای مثال با عنوان دولاب‌شناسی در منطقه راه‌اندازی کند و در آن همه تاریخچه و چهره‌های شاخص منطقه 14 جمع‌آوری شود و به ثبت تاریخی برسد. درست مثل‌کاری که در منطقه 16 انجام شده است.»