منابع طبیعی
گردش در جنگل‌ها و سواحل با ضوابط جدید
سازمان جنگل‌ها در نامه‌ای به هیأت دولت درخواست کرد طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌ها با توجه به توان اکولوژیک بازنگری شود
سیدمحمد فخار- خبر‌نگار
طرح ساماندهی گردشگری در جنگل‌های شمال، شمال‌غرب و زاگرس و سواحل شمال و جنوب با اولویت مکران از تصویب هیأت وزیران گذشت، اما سازمان جنگل‌ها بلافاصله پس از تصویب این طرح در هیأت وزیران با ارسال نامه به دولت درخواست کرد تا این طرح مورد بازنگری قرار گیرد و با درنظر گرفتن کارشناسانه منطقه‌بندی و توان اکولوژیک جنگل‌ها مصوب شود.
هیأت وزیران عصر یکشنبه ۹آبان به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور با طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌های شمال و شمال غرب کشور و زاگرس، سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران موافقت کرد.
موضع سازمان جنگل‌ها
قائم‌مقام معاونت جنگل سازمان جنگل‌ها در گفت‌وگو با همشهری از مخالفت این سازمان با طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌های شمال و شمال غرب کشور و زاگرس خبر داد و اعلام کرد: طی نامه‌ای که با همکاری حوزه وزارتی وزارت جهاد کشاورزی به دولت ارسال شد، از هیأت دولت درخواست کردیم که این مصوبه بازگردانده شود تا مطابق نظر کارشناسی سازمان جنگل‌ها بازنگری، تدوین و اجرا شود.
رضا بیانی می‌گوید: طبق همان مطالعه‌ای که درباره حفاظت از جنگل‌های شمال درحال انجام است، باید مطالعات پایدار جنگل براساس اسکن دقیق صورت بگیرد. در این اسکن مکانی به دقت مشخص می‌شود که کجا کاربری درخور دارد، کجا جنگلداری است، کجا آبزی‌پروری صورت می‌گیرد، کجا محور تفرجی است، کجا حفاظتی است و براساس توان اکولوژیک باید طرحی اجرایی شود. به‌گفته بیانی باید در مطالعات بخش جنگل دقت بالایی صورت گیرد. جایی که محور تفرجگاهی است، می‌تواند بحث‌های گردشگری صورت گیرد. ما این اسکن و دقت را در زاگرس نداریم و باید برای آن چاره‌ای اندیشیده شود.
آنگونه که قائم‌مقام معاونت جنگل سازمان جنگل‌ها به همشهری گفته، مدل اکولوژیک زاگرس با همه مباحث حادی که دارد باید در طرح‌های گردشگری این محدوده درنظر گرفته شود. طی سال‌های اخیر، گردشگران آموزش ندیده عامل عمدی یا غیرعمدی بسیاری از آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های این منطقه بوده‌اند و باید انطباق دقیقی به همه مسائل موجود در عرصه‌های زیستی گیاهی و جانوری صورت گیرد.
لزوم آموزش گردشگران
اما طرح‌های ورود گردشگر به جنگل‌ها و مناطق حفاظت شده، مورد نگرانی کارشناسان نیز قرار گرفته است. اسماعیل کهرم، بوم‌شناس و فعال محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری با ابراز نگرانی از هرگونه طرح گردشگری بدون درنظر گرفتن همه جوانب می‌گوید: من توصیه می‌کنم گردشگران را در این عرصه‌های ذی‌قیمت رها نکنیم و پیش از هر ورودی به جنگل، آموزش‌های مهمی درباره شکننده بودن زیستگاه‌ها داده شود. کهرم تأکید می‌کند: گردشگران باید ببینند که چطور یک سیگار می‌تواند جنگلی را خاکستر کند یا چطور یک زباله در دل طبیعت می‌تواند کل زیستگاه طبیعی را نابود کند. باید شکاربانان، محیط‌بانان و کارشناسان پیش از هر طرحی در بخش آموزش حضور داشته باشند تا شاهد تخریب زیستگاه‌های جانوری و گیاهی نباشیم. این در البرز و زاگرس نیز هیچ تفاوتی ندارد و باید آموزش‌ها مورد ارزیابی قرارگیرد تا جلوی فجایعی که برخی گردشگران به طبیعت وارد می‌کنند، گرفته شود.
جزئیات مصوبه اخیر
هیأت وزیران به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور و در اجرای بند «ب» ماده ۱۰۰ قانون برنامه ششم توسعه، با طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌های شمال و شمال غرب کشور و زاگرس، سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران موافقت کرد.
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، در طرح مذکور، اهداف، سیاست‌ها و اقدامات طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌های شمال و شمال غرب کشور و زاگرس، سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران، تعیین شده است. به موجب این طرح، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای فرهنگسازی و تعهد به اصول توسعه پایدار گردشگری در مناطق ساحلی و جنگلی، برنامه آموزش همگانی را با رویکرد سفر مسئولانه، حداکثر طی ۶ماه تهیه و با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران اجرا می‌کند. همچنین به‌منظور ساماندهی بازدید گردشگران در مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست و مناطق جنگلی، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت جهاد کشاورزی نسبت به تعریف میزان و نوع فعالیت‌های گردشگری، طراحی مسیر و خدمات گشت منطبق با ضوابط فنی و حفاظتی اقدام می‌کند. این وزارتخانه همچنین با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست، شبکه داده‌ها و اطلاعات گردشگری سواحل و جنگل‌ها را در پایگاه اطلاع‌رسانی آن وزارتخانه ایجاد و به‌روزرسانی کرده و تمام دستگاه‌های ذیربط موظف به همکاری برای اشتراک‌گذاری اطلاعات هستند. با توجه به عدم‌انطباق شرح خدمات مطالعات پارک‌های جنگلی، مصوب شورای‌عالی جنگل‌ها و مراتع کشور با شرح خدمات ابلاغی مناطق نمونه گردشگری، وزارت جهاد کشاورزی با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مدت ۶ماه پس از ابلاغ این تصویب‌نامه، نسبت به اصلاح و تدوین شرح خدمات یکپارچه، اقدام می‌کنند.
برنامه ششم و اولویت‌ها
ماده100 برنامه ششم توسعه به‌طور کلی درباره سندهای راهبردی توسعه گردشگری است و طبق بند ب ماده100 این قانون «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همکاری سازمان موظف است تا پایان سال اول اجرای قانون برنامه طرح ساماندهی گردشگری جنگل‌های شمال و شمال‌غرب کشور و زاگرس، سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران طبق قوانین مربوطه را تهیه و جهت تصویب به هیأت وزیران ارائه نماید.»
طبق تأکید برنامه ششم 2محور باید در تهیه طرح‌های گردشگری مورد تأکید قرار گیرد. یکی حفظ جایگاه گردشگری پایدار و دیگری حفاظت از جنگل‌ها و سواحل، اما شکی نیست که محور دوم به وضوح اهمیت بالاتری دارد و قرار نیست طرح‌های گردشگری به نابودی عرصه‌های طبیعی کشور منجر شود.
