در کام جنون

مهرنوش سلماسی- روزنامه‌نگار
سریال «بازی مرکب» خیلی زود به مجموعه‌ای موفق و بسیار پربیننده تبدیل شد. این میزان توجه عمومی بازی مرکب را فراتر از یک‌سریال و در قامت پدیده‌ای فرهنگی مطرح کرده است. خالق مجموعه در گفت‌وگوهایش به روزهای دشواری که هیچ‌کس علاقه‌ای به ساخت این اثر نشان نمی‌داد اشاره کرده است. عده‌ای خشونت‌بار بودن سریال را مورد‌انتقاد قرار‌داده‌اند؛ به‌خصوص اینکه بسیاری از تماشاگران سریال نوجوان‌ها هستند؛ سریالی که به موفق‌ترین محصول ارائه شده از سوی نتفلیکس تبدیل شده و بینندگان بسیاری در سراسر جهان دارد. بازار توارد و شباهت سریال به فیلم‌ها و مجموعه‌های دیگر هم داغ است. جوری که به‌نظر می‌رسد خالق بازی مرکب از هر داستان و فیلم و سریالی تکه‌ای برداشته و البته این هوش را داشته که همه‌‌چیز را در یک بسته‌بندی تازه جوری عرضه کند که موفقیت تجاری بیشتری از همه منابع اقتباس‌اش کسب کند؛ سریالی که بحث‌های سیاسی و اقتصادی گسترده‌ای هم به‌دنبال داشته است. عده‌ای از منظر چپ آن را بیانیه‌ای علیه نظام سرمایه‌داری می‌دانند و برخی هم آن را محصولی توجیه‌گر می‌خوانند. در میزان گل‌کردن این سریال مهیج ذکر همین نکته کفایت می‌کند که بازی‌های کودکانه کره‌ای‌ها که این مجموعه آنها را به نمایش گذاشته حالا ابعادی بین‌المللی یافته و آب‌نباتی که الهام‌بخش یکی از بازی‌های سریال است، چنان در فضای مجازی مورد‌اقبال قرار‌گرفته که چالش‌اش خود به اتفاقی هیجان‌انگیز مبدل شده‌است. همه اینها نشان می‌دهد بازی مرکب به چیزی فراتر از یک‌سریال تبدیل شده و ما با پدیده‌ای اجتماعی، فرهنگی مواجه شده‌ایم؛ پدیده‌ای که در زمان مناسب و هم‌زمان با رکود اقتصادی دوران کرونا و با گردهم آوردن عناصری که به شکل توامان هم امتحانشان را قبلاً با موفقیت پس داده‌اند و هم واجد تازگی و طراوت (برای مخاطب غیرکره‌ای) هستند، بیشتر از هر مجموعه‌ای تماشاگر یافته است؛ سریالی با کوهی از حاشیه، اتفاق و بازخورد که مروری کوتاه بر برخی از آنها خالی از لطف نیست.

  در سریال «بازی مرکب» گروهی از افراد در چند بازی مرگبار مشارکت می‌کنند تا با جوایزی که به‌دست می‌آورند بدهی‌های خودشان را پرداخت کنند. این سریال به‌گفته مدیرعامل نتفلیکس در حال تبدیل شدن به پربیننده‌ترین سریال تاریخ شبکه است و در بیش از ۹۰کشور در رتبه اول قرار گرفته است.
  وال‌استریت‌ژورنال به تازگی در گزارشی نوشته که استودیوهای مختلف به‌مدت ۱۰سال با تولید فیلمنامه سریال مخالفت می‌کرده‌اند؛ خالق سریال «بازی مرکب» ایده سریال را بیش از 10سال قبل طراحی کرده،؛ وقتی که با مادر و مادربزرگش زندگی می‌کرده است. او در مقطعی باید از نوشتن دست می‌کشید چون باید لپ‌تاپ ۶۷۵ دلاری خودش را می‌فروخت.»
  نتفلیکس از سپتامبر سال۲۰۱۹ برای ساخت و پخش این سریال برنامه‌ریزی کرد. ابتدا قرار بود نام آن «دور ششم» باشد. جالب اینجاست که وانگ دونگ هیوک خالق این سریال تا پیش از این پروژه با هیچ شرکت بین‌المللی‌ای همکاری نداشت و «بازی مرکب» نخستین پروژه مهم و بین‌المللی او به شمار می‌رود. راز سریال بازی مرکب دیوارهای خوابگاه که روی آنها با تخت پوشانده شده در اصل حاوی نقاشی‌هایی است که به بازیکن‌ها سرنخی می‌دهد برای اینکه چه بازی‌ای انجام دهند. 
  شرکت‌کنندگان مسابقه با تماس با شماره ۸‌رقمی‌ای که روی کارت‌های تجاری اسرارآمیز درج شده، درگیر‌ بازی می‌شوند. بدبختانه این شماره تلفن وجود خارجی دارد و متعلق به مردی است که گفته است روزانه حدود ۴۰۰۰ تماس از سوی بینندگان سریال دریافت می‌کند. یکی از نامزدهای ریاست‌جمهوری کره‌جنوبی هم به این مرد پیشنهاد فوق‌العاده‌ای برای خرید این خط ارائه کرده است!
  شرکت‌کنندگان حاضر در بازی‌های این سریال همگی ظاهری یکسان داشتند و همه آنها کفش و لباسی شبیه ‌به‌ هم می‌پوشیدند. کفش‌های آنها کفش ساده‌ای است که توسط شرکت ونس تولید می‌شود و قبل از این سریال نیز از کفش‌های روزمره بسیار محبوب در سراسر جهان به‌شمار می‌رفت. با این‌حال پس از پخش این سریال مدل ساده و سفید کفش‌های این شرکت با محبوبیت عجیب و غریبی روبه‌رو شد و افزایش تقاضای آن در سراسر جهان بیش از ۷۰۰۰ درصد رشد را تجربه کرده؛ این رقم واقعا دیوانه‌کننده تلقی می‌شود که این سریال چه تأثیر سرسام‌آوری روی میزان فروش یک مدل خاص از کفش‌های این شرکت داشته است.
  چالشی که در یکی از بازی‌های سریال با یک آب‌نبات «دالگونا» انجام شده بود، الهام‌بخش شاخ‌های شبکه اجتماعی «تیک‌تاک» شد تا نسخه خودشان از این چالش را راه‌اندازی کنند. این آب‌نبات از ۲ماده ساده - شکر و جوش‌شیرین- تشکیل شده است اما چالش اصلی این است که بتوانید اطراف آب‌نبات را بدون آسیب رساندن به نقش‌و نگار روی آن میل کنید.
  در جریان بازی‌ای که در سریال بازی مرکب شاهد آن هستیم، صدها بازیکن با دریافت مبلغی جزئی، دعوت برای رقابت در بازی‌های کودکان را می‌پذیرند؛ انگیزه بازیکنان برای ادامه رقابت در چنین بازی‌هایی، دریافت ۴۵.۶ میلیارد وون (معادل ۳۸.۴ میلیون دلار) جایزه اصلی است؛ یک جایزه بزرگ، وسوسه‌کننده و البته کشنده!
  جالب است بدانید عروسک وحشتناکی که در این سریال می‌بینیم واقعی است! این عروسک در موزه‌ای در کره‌جنوبی نگهداری می‌شود و آدرس دقیق آن موزه‌ای است در شهرستان جینچئون در یک منطقه روستایی در فاصله ۳ساعتی شمال سئول. اگر کره رفتید، سری به این موزه بزنید!
گفته می شود این عروسک برای فیلمبرداری«بازی مرکب» به امانت گرفته شده و سپس بازگردانده شده است. این عروسک به‌عنوان نگهبان در ورودی موزه «کالسکه اسب» قرار دارد و همیشه هم همانجاست! البته غیر از زمان فیلمبرداری اپیزود اول سریال.
  داستان سریال بازی مرکب شامل بازی‌های محبوب کودکان در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ کره است، مانند بازی بازی مرکب، که در این بازی، بازیکنان به ۲دسته تقسیم می‌شوند؛ مدافعان و مهاجمان. روال بازی به این‌صورت ادامه پیدا می‌کند که مدافعان می‌توانند با هر دوپای خود داخل زمین حرکت کنند و مهاجمان در خارج از خطوط، فقط اجازه دارند روی یک پا بپرند اما اگر یک مهاجم موفق شود از کنار مدافع کناری اسکوئید رد شود، دیگر آزاد است که با هر دوپای خود حرکت کند سپس زمانی‌که مهاجمان برای نبرد نهایی مهیا می‌شوند، در ورودی اسکوئید دور هم جمع شده و برای برنده شدن به سمت محدوده قرق‌شده در راس اسکوئید، هجوم می‌برند. قوانین بازی از اینجا به بعد به این ترتیب است که اگر حین این نبرد، یک مدافع، مهاجم را به خارج از محدوده اسکوئید هل بدهد، مهاجم می‌میرد، اما اگر یک مهاجم در این نبرد موفق شود به راس اسکوئید (یا همان بازی مرکب) برسد، مدافعان، مغلوب می‌شوند و پیروزی از آن تیم مهاجمان می‌شود.
  سریال روایتگر داستان افرادی است که به دلایل مختلف در زندگی شکست خورده و احساس سرخوردگی دارند اما ناگهان دعوت مرموزی را برای شرکت در یک بازی عجیب دریافت می‌کنند که یک جایزه ۳۸میلیون دلاری دارد. این بازی در مکانی نامعلوم برگزار می‌شود و شرکت‌کنندگان تا زمان مشخص شدن برنده نهایی، در این محیط حبس می‌مانند.
این مجموعه تلویزیونی یک تریلر از زیرژانر بقاست؛ در شهر سئول افرادی که دچار مشکل مالی شده‌اند یا زیر قرض‌های سنگین رفته‌اند وارد مجموعه‌ای از بازی‌های ساده و کودکانه می شوند؛ بازی‌هایی که برنده نهایی آنها حدود ۳۸میلیون دلار جایزه دریافت می‌کند اما باخت در بازی عواقب هولناکی دارد و به مرگ منجر می‌شود.
  این مجموعه با چندین فیلم و سریال دیگر همچون «نبرد سلطنتی» (Battle Royale‎)، «بازی‌های گرسنگی»
(The Hunger Games)، «آینه سیاه» (Black Mirror) و «انگل» (Parasite)  شباهت‌هایی دارد.
  سریال «بازی مرکب» که پخش آن از ۱۷سپتامبر گذشته از شبکه اینترنتی نتفلیکس آغاز شده، با جلب بیننده‌های پرشمار در سطح جهان به محرک تازه رشد اقتصادی کره‌جنوبی بدل شده است.
  این سریال مطابق اعلام شرکت نتفلیکس به پرمخاطب‌ترین سریال در حال پخش این شبکه بدل شده است و یک‌سال پس از نمایش موفق فیلم کره‌ای «انگل» که برنده جایزه اسکار شده بود، نشان‌دهنده ادامه حضور پررنگ کره‌جنوبی در بازار جهانی محصولات فرهنگی است.
  چنان که شرکت نتفلیکس اعلام کرده،  همکاری سال گذشته این شرکت با صنعت فیلم و سریال کره‌جنوبی، در مجموع موجب تزریق ۱.۹میلیارد دلار به اقتصاد این کشور شده است.
  به گزارش شبکه CNN، سریال بازی مرکب بیش از ۱۱۰میلیون مخاطب دارد. این میزان رکورد تماشای سریال‌های نتفلیکس را شکسته است.
  سریال روایتی است از افرادی که به طرز شدیدی بدهکار هستند و برای کسب پول هنگفت وارد «بازی مرکب» می‌شوند اما نمی‌دانند باخت در هر مرحله به‌معنای از دست دادن جانشان خواهد بود.
  ائتلاف‌ها در این بازی‌ها موقت هستند و تنها زمانی که پای منفعت در میان باشد، شکل می‌گیرند و همین ائتلاف گاهی ضد‌منفعت و همان‌جا ختم می‌شود. هدف مشترک در واقع همان حفظ بقا و کسب پول است؛ هدفی که افراد عادی را تبدیل به ماشین کشتار می‌کند.
  گویی این سریال می‌خواهد ثابت کند که در دوگانه فقر و ثروت، اگر شرایط فراهم شود یا فرد مجبور باشد و یا برای قدرت طمع کند، به هر کاری دست می‌زند، حتی کشتار وسیع. «بازی مرکب» نشان می‌دهد که شرایط موجود تعیین می‌کند انسان «هیتلر» باشد یا «مادر ترزا» اما اختیار با او است؛ مخصوصا در تصمیمات جمعی.
   ایده سریال جدید نیست و شاید بتوان فیلم «Experiment» به کارگردانی پل شیورینگ را نمونه کوچک‌تر بررسی رفتار انسان در شرایط پرفشار دانست اما محبوبیت این سریال شاید به‌خاطر همذات‌پنداری با طبقه‌ای از مردم است که طبقه ثروتمند برای لذت بیشتر آنها را بازی می‌دهند! گویی همه ما نوعی تمایل به شورش علیه سرمایه‌داری داریم.
   سریال بازی مرکب می‌خواهد بگوید وضعیت اقتصادی مردم کره‌جنوبی خوب نیست؛ آنقدر که شخصیت‌های سریال برای رسیدن به ثروت حاضرند تا پای جانشان وارد بازی خطرناکی شوند‌. بحث اختلاف طبقاتی و تبعیض یکی از جانمایه‌های اصلی سریال است و طبیعی است که همسایه شمالی از چنین پاس گلی نگذرد. کره‌شمالی به‌شدت این سریال کره‌جنوبی را مورد‌انتقاد قرار داده و آن را «واقعیتی ناراحت‌کننده از جامعه بی‌رحم کره‌جنوبی» می‌داند. اینطور که وب‌سایت «آریرانگ میری» کره‌شمالی گزارش کرده سریال بازی مرکب به این دلیل توانسته این همه طرفدار پیدا کند که «نمایانگر واقعیت فرهنگ کاپیتالیستی کره‌جنوبی» است. همسایه شمالی اعتقاد دارد این سریال نشان‌دهنده جهانی است که پول در آن تنها مسئله است و جامعه‌ای را نشان می‌دهد که در آن، فساد و رفتارهای غیراخلاقی رایج است.
   برخی موفقیت سریال را محصول مشکلات مالی حاکم بر بیشتر کشورها در دوران کرونا و نه فقط کره‌جنوبی می‌دانند. به اعتقاد تعدادی از منتقدان، دلیل اصلی توجه به این مجموعه فضای ناامن اقتصادی حاکم بر بسیاری از کشورها پس از شیوع ویروس کروناست؛ اینکه تبعیض اقتصادی در جهان پس از کرونا آنقدر گسترده شده که هر کس در هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند با شخصیت‌های گرفتار بازی مرکب همذات‌پنداری کند‌‌. خالق سریال هم یکی از دلایل ساخت بازی مرکب را نقد وضع موجود اقتصادی و نظام سرمایه‌داری دانسته است.
   فقط مشترکان نتفلیکس مخاطب سریال بازی مرکب نبوده‌اند و مطابق معمول وب‌سایت‌هایی که دسترسی غیرقانونی به فیلم‌ها و سریال‌ها را فراهم می‌کنند، در هنگامه توجه عمومی به سریال، بازار داغی داشته‌اند. گویا سردمدار این ماجرا هم چینی‌ها بوده‌اند. چین ازجمله کشورهایی است که دسترسی به شبکه نتفلیکس را مسدود کرده ولی وب‌سایت‌هایی که کارشان قاچاق محصولات سینمایی است با قدرت به کارشان ادامه می‌دهند و پخش غیرقانونی این سریال چنان گسترده بوده که بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه، در چین نیز با وجود مسدود بودن دسترسی به شبکه نتفلیکس، این سریال مخاطبان گسترده‌ای پیدا کرده است. اینطور که خبرگزاری فرانسه گزارش داده سفیر کره‌جنوبی در چین از مقام‌‌های پکن خواسته تا جلوی پخش غیرقانونی این سریال را بگیرند و اجازه پخش قانونی آن را فراهم کنند.
به‌گفته او استقبال گسترده از این سریال موجب شده تا حدود ۶۰وب‌سایت چینی امکان بارگیری غیرقانونی این سریال را فراهم کنند. ناظران صنعت سینمای چین معتقدند که سطح خشونت موجود در این سریال بالاتر از سطحی است که بتواند از تیغ سانسور دولت چین بگذرد و مقام‌های کره‌جنوبی و شرکت نتفلیکس چاره‌ای جز پذیرش تماشای غیرقانونی سریال بازی مرکب در چین و فروش محصولات الهام‌گرفته از آن ندارند.
   یکی از حاشیه‌های مهم سریال، مسئله بدآموزی برای مخاطب کم‌سن و سال بود. با توجه به پخش آنلاین سریال، ماجرای درنظرگرفتن رده سنی برای مخاطبان چنان که باید جدی گرفته نشد و شاید هم لحاظ کردن چنین حساسیتی خیلی عملی نبود. نتیجه اینکه همزمان با پخش سریال نگرانی‌های زیادی در میان والدین و مسئولان مدارس برانگیخته شد. چالش همیشگی نمایش خشونت و تبعاتش میان مخاطبان کم‌سن و سال دامن بازی مرکب را هم گرفت.
طرح اصلی این سریال سرشار از رنگ و موسیقی و تحرک، این است که می‌توانید با انجام یک بازی کودکانه برنده ۳۳میلیون یورو شوید؛ همه آن چیزی که برای تشویق مخاطب به تماشای آن کافی است اما این همه داستان نیست؛ زیرا اگر در بازی مرکب بازنده شوید، خواهید مرد.
در واقع صحنه‌های خشونت‌آمیز در این مجموعه به قدری زیاد است که کشورهای متعددی تماشای آن را برای سنین زیر ۱6، ۱5 و حتی ۱۸سال ممنوع کرده‌اند. زنگ خطر زمانی برای والدین و اولیای مدارس بلژیک به صدا درآمد که مشاهده کردند کودکان سعی در تقلید صحنه‌های سریال در حیاط مدرسه دارند.
به گزارش سایت یورو‌نیوز، یوری، کودک ۶ ساله بلژیکی، درباره تأثیر صحنه‌های این بازی در میان همکلاسی‌هایش می‌گوید: «من اول فکر کردم بچه‌ها دارند بازی می‌کنند اما بعد دیدم که دارند با یک چیزی همدیگر را کتک می‌زنند. شرکت نکردم چون نمی‌خواهم به‌خودم آسیب برسد».
سابرینا کاکی، مدیر یک مدرسه در مرکز شهر ارکولین در بلژیک، می‌گوید بعد از آنکه چند تن از دانش‌آموزانش به‌خاطر بازی مرکب دچار ترس و وحشت شده بودند به تمامی دانش‌آموزان در این‌باره هشدار داده است.
او گفت: «ما باید تا حد ممکن از کودکان محافظت کنیم اما قبل از هر چیز می‌خواستم برای آنها توضیح دهم که چه اتفاقی افتاده است و تصمیم داشتم بدانند که ما در این موارد نظارتی کاملا هشیار هستیم و این موضوع را بی‌اهمیت نمی‌دانیم».
پست فیسبوکی او که خطاب به والدین و اولیای دانش‌آموزان نوشته شده است در فیسبوک تا‌کنون ۳۹هزار بار به اشتراک گذاشته شده است.
در این پست فیسبوکی آمده است: «والدین عزیز! مطمئناً نام سریال «بازی مرکب» را شنیده‌اید. در این مجموعه، شخصیت‌ها به انجام یک بازی کودکانه تشویق می‌شوند. با این تفاوت که درصورت باخت و حذف در واقع اعدام می‌شوند!‌ تماشای این سریال به‌دلیل صحنه‌های خشونت‌آمیز برای افراد زیر ۱۸سال ممنوع است. ما کاملا هوشیار هستیم تا این بازی ناسالم و خطرناک متوقف شود. ما روی حمایت و همکاری شما حساب می‌کنیم تا فرزندان شما را از عواقبی که این امر می‌تواند داشته باشد آگاه کنیم. کودکانی که به این بازی ادامه دهند (با آسیب‌زدن به کودکان دیگر) بدیهی است که جریمه خواهند شد.»
کارشناسان می‌گویند خشونت پدیده جدیدی در بازی‌ها نیست، با این حال در زمانه ما نفرت و چالش‌های خطرناک در شبکه‌های اجتماعی رواج فراوانی یافته و هوشیاری بیشتری را می‌طلبد.
برونو هامبیک، روانپزشک کودک و محقق در دانشگاه مون بلژیک، می‌گوید: «موارد مشابهی از بازی‌های خشونت‌آمیز را پیش از این نیز مشاهده کرده‌ایم. ما باید حیاط بازی کودکان را به‌عنوان فضایی درنظر بگیریم که الزاما باید توسط بزرگسالان تحت‌نظارت قرار‌گیرند و کنترل شوند».