میزبانی تهران از دومین نشست افغانستان

تهران میزبان دومین نشست همسایگان افغانستان است؛ نشستی که با حضور وزرای خارجه ایران، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان برگزار می‌شود و وزیر خارجه چین به شکل مجازی در آن حاضر خواهد بود. هیأتی از طالبان به این نشست دعوت نشده و تاکنون حضور مجازی مقامی از روسیه نیز در این نشست قطعی شده اما مشخص نیست که این کشور در چه سطحی در نشست تهران شرکت می‌کند. البته ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه در افغانستان به خبرگزاری اسپوتنیک گفته است این کشور احتمالا در سطح وزیران در نشست همسایگان افغانستان که روز چهارشنبه در تهران برگزار خواهد شد، شرکت می‌کند. نشست پیشین 6کشور همسایه افغانستان به شکل مجازی و به میزبانی پاکستان برگزار شد و در آن آخرین تحولات و وضعیت این کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت. حالا به فاصله یک هفته از برگزاری نشست مسکو برای بررسی اوضاع افغانستان که ۱۰ کشور در آن حضور داشتند، تهران میزبانی دومین نشست همسایگان کابل را به‌عهده گرفته است. موضوعی که حاکی از نقش‌آفرینی ایران در معادلات منطقه و افغانستان است و نشان می‌دهد که بررسی تحولات این کشور ازجمله اولویت‌های وزارت خارجه کشورمان است.
در این بین کارشناسان مسائل منطقه نیز اعتقاد دارند که تحولات در افغانستان بر معادلات منطقه اثر بسیاری خواهد داشت و به همین دلیل مقامات کشورمان نیز تأکید دارند که برای آینده صلح و ثبات در خاورمیانه باید دولت فراگیر ملی در افغانستان روی کار بیاید.

رایزنی‌های وزیر خارجه و نقش‌آفرینی ایران در معادلات منطقه
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان در روزهای اخیر تماس‌های تلفنی بسیاری با مقامات منطقه و مقامات بین‌المللی درباره افغانستان داشت. امیرعبداللهیان در رایزنی‌های تلفنی خود با وزرای خارجه قطر، عمان، ترکیه، پاکستان، اندونزی، دبیرکل سازمان ملل و دبیرکل سازمان همکاری اسلامی نگرانی‌هایی را نسبت به وضعیت افغانستان و گسترش حملات تروریستی در این کشور مطرح کرد. او همچنین در تماس‌هایی جداگانه همتایان خود در ۶ کشور همسایه را به نشست تهران دعوت کرد. تاکنون ذبیح‌الله مجاهد، معاون وزیر اطلاعات موقت افغانستان نشست برنامه‌ریزی‌شده تهران را «خوب» توصیف کرده است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان در نشست نخست مجازی که به میزبانی پاکستان برگزار شد، از آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای در اختیار گذاشتن تمامی امکانات خود به‌منظور پیشبرد مذاکرات بین‌الافغانی خبر داده بود. این در حالی است که تلاش‌های وزارت خارجه حتی پیش از آغاز درگیری‌های داخلی و سلطه طالبان بر افغانستان نیز آغاز شده بود و نشستی میان هیأت‌هایی از گروه‌های مختلف افغانستان و طالبان در تهران برگزار شد. اما مدتی پس از آن و با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان درگیری‌ها آغاز شد و حالا پس از قدرت‌‌گرفتن طالبان نیز تلاش‌های وزارت خارجه کشورمان برای نقش‌آفرینی در معادلات منطقه و افغانستان ادامه دارد. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه نیز در نشست خبری خود درباره جزئیات و محورهای نشست کشورهای همسایه افغانستان در تهران گفت: این نشست یک‌روزه خواهد بود. دستورکار نشست تهران ادامه گفت‌وگوهایی است که در دور اول به‌صورت مجازی برگزار شد. این کشورها متمرکز خواهند بود که به تشکیل دولت فراگیر در افغانستان و صلح و ثبات در افغانستان کمک کنند.

محورهای نشست یک‌روزه تهران چیست
اما نشست همسایه‌های افغانستان در شرایطی برگزار می‌شود که به‌نظر می‌‌رسد که نشست مسکو درباره افغانستان چندان به نتایج ملموس و روشنی دست پیدا نکرد. نشستی که ۱۰کشور ازجمله ایران و هیأتی از افغانستان نیز در آن حاضر بودند. از ایران حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس‌جمهور کشورمان در امور افغانستان که به‌تازگی به این سمت منصوب شده است، به همراه سیدرسول موسوی، دستیار وزیر و مدیرکل آسیای جنوبی وزارت خارجه در نشست مسکو شرکت کرد. سیدرسول موسوی اما پس از پایان نشست مسکو درباره نتایج آن در توییتی نوشت: سومین نشست فرمت مسکو با وجود بحث‌های جدی و پر‌محتوا در مورد همکاری‌های منطقه‌ای برای برقراری صلح، ثبات و امنیت در افغانستان بدون نتیجه که می‌بایست در بیانیه مشترک نشست منتشر می‌شد، پایان یافت. از نظر من ضعف مدیریت نشست و عدم‌تلاش برای رسیدن به اجماع دلیل عدم‌صدور بیانیه مشترک است. این در حالی بود که وزارت خارجه روسیه اعلام کرد کشورها در پایان این نشست بیانیه‌ای مشترک امضا می‌کنند. از سوی دیگر حملات تروریستی علیه شیعیان افغانستان هم از موضوعاتی است که در نشست تهران بر آن تأکید بسیاری خواهد شد؛ چرا‌که سخنگوی وزارت خارجه نیز در این زمینه‌ تأکید کرد: با تمامی طرف‌ها در افغانستان از جمله طالبان در تماس هستیم. طالبان مسئولیت مستقیم و ویژه در حفظ امنیت و صلح و ثبات و آرامش مردم و همچنین سلامت تمامی گروه‌ها و اقلیت‌های افغانستان ازجمله هزاره‌ها و شیعیان دارد. جامعه جهانی باید به‌صورت مشخص درباره ادامه این خشونت‌ها و بالاگرفتن این خشونت‌ها حساسیت ویژه‌ای داشته باشد.

صلح و ثبات در گرو تشکیل دولت فراگیر ملی
بعد از قدرت‌گرفتن طالبان در کابل رئیس‌جمهوری و وزیرخارجه کشورمان بارها تأکید کردند که راه‌‌حل حرکت افغانستان به سمت ثبات تشکیل دولت فراگیرملی است؛ دولتی که طالبان نیز دست‌کم در ظاهر وعده آن را داده اما گفته که تشکیل آن زمان‌بر است. البته دیگر کشورهای منطقه‌ای و جهان و مقامات نهادهای بین‌المللی نیز بر همین موضع تأکید دارند تا دولت افغانستان نماینده همه گروه‌ها و اقوام این کشور باشد. حال باید دید که نشست تهران برای بررسی آخرین تحولات در کابل به چه دستاوردهای ملموسی در این زمینه خواهد رسید و ایران و دیگر کشورهای همسایه چه تصمیماتی دراین باره اتخاذ می‌کنند. سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی پیش از این در مصاحبه‌ای تأکید کرده بود که تمام تحولات افغانستان به شکل لحظه‌به‌لحظه در ایران رصد می‌شود و منافع مشروع جمهوری اسلامی باید در این کشور تامین شود.